شاهی یا تره تیزک یا تره تندک یک نوع سبزی خوردن است که به صورت خام و گاهی پخته مصرف می‌شود. نام علمی این سبزی Lepidium sativum است و از خانواده چلیپائیان می باشد. شاهی نوعی سبزی خودرو می باشد و در فصل بهار می روید. این سبزی دارای مقادیر زیادی ویتامین ث است و از دیرباز برای درمان سرماخوردگی کاربرد داشته‌است. ساقه‌ها، تخم‌ها و برگ‌های شاهی، خوراکی هستند و به بذر آن سپندان می گویند. شاهی معمولا به صورت آبی و بدون خاک و با استفاده از مواد معدنی محلول در آب کشت می‌شود. این سبزی دارای برگ‌های سبز و روشن، گل‌های کوچک و سفید یا قرمز ارغوانی رنگ می باشد. میوه آن بیضوی به طول تقریبی۵۰ میلی‌متر و عرض چهار میلی‌متر است. این سبزی خواص و فواید زیادی برای بدن دارد که در این مطلب با گوشه ای از خواص شاهی آشنا می شویم.
خواص شاهی:
لاغری و کاهش وزن
شاهی دارای مقادیر زیادی پروتئین می باشد. همچنین چربی و کالری بسیار کمی دارد (در هر وعده‌ی مصرفی حدودا ۱۸ کالری) دارد. بنابراین یکی از سبزیجات مفید برای لاغری و کاهش وزن می باشد. به علاوه، شاهی حاوی فیبر رژیمی و آمینو اسیدهایی است که باعث می‌شود برای مدت زمان‌های کوتاه احساس گرسنگی نکنید و مطمئن شوید که معده‌تان نسبت به قبل مدت زمان بیشتری را پر باقی خواهد ماند.
برای لاغری مقداری دانه شاهی را با آب ترکیب کنید و صبح ناشتا میل کنید.
قلب
بر اساس تحقیقات علمی، مقادیر بالای ویتامین C موجود در سبزی شاهی برای سلامتی سیستم قلبی عروقی مفید می باشد. در حقیقت وجود ویتامین C در شاهی سبب می شود که آنتی اکسیدان‌ها آزاد شده و از بدن در برابر آسیب بافتی ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت کند. ویتامین C موجود در شاهی می‌تواند در پردازش سلول‌های رویانی (اولیه) بسیار فعالانه عمل کند، و در نتیجه سلامت قلب را حفظ می‌کند و کلسترل بد نسبت به قبل در سطح کمتری خواهد بود.
علاوه بر این ویتامین K موجود در شاهی نقش مهمی در پیشگیری از بیماری های قلبی دارد.
دیابت و قند خون
جوانه شاهی دارای ماده ای موسیلاژی به نام لیپیدی موئیدی است که خواص هیپوگلیسمی دارد و به کنترل قند خون در افراد دیابتی کمک می کند. در واقع میزان بالای فیبر محلول موجود در شاهی اثری هیپوگلیسمیک دارد که جذب کربوهیدارت‌ها از روده را کاهش خواهد داد. بنابراین شاهی موجب حفظ سطح قند خون یا درمان قند خون بالا می شود.
آلرژی و حساسیت
شاهی حاوی مقادیر بالای ویتامین A است که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند و سبب کاهش خطر ابتلا به انواع آلرژی و حساسیت غذایی در افراد می شود.
پوکی استخوان
منگنز موجود در سبزی شاهی تراکم استخوان را افزایش می دهد و برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان مفید می باشد.
علاوه بر این کلسیمی که در شاهی وجود دارد، برای محافظت در برابر هر نوع بیماری استخوانی، به خصوص پوکی استخوان، بسیار کمک خواهد کرد. کلسیم با تحریک تولید استئوبلاست نقشی حیاتی در تقویت استخوان‌ها ایفا می‌کند. کلسیم در ترکیب با فولات موجود در شاهی از تراکم استخوانی افراد پیر و جوان محافظت می‌کند.
آلزایمر، صرع و ام اس
مقادیر قابل توجه ویتامین B2 موجود در شاهی برای درمان بسیاری از مشکلات سیستم عصبی مانند آلزایمر، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس، صرع و اضطراب مفید است. همچنین ویتامین B2 یا ریبوفلاوین و ویتامین B6 موجود در سبزی شاهی می تواند علائم دردناک سندرم تونل کارپال را بهبود بخشد.
علاوه بر این، تخم شاهی حاوی اسید چرب آراکیدیک و اسید لینولئیک است و بنابراین در تقویت حافظه نقش دارد.
کم خونی
ویتامین B6 موجود در سبزی شاهی برای تولید هموگلوبین خون مفید است، گلبول های قرمز اکسیژن و آهن را به سلول های مختلف بدن منتقل می کنند و برای درمان کم خونی و علائم کم خونی مفید هستند.
عوارض جانبی سبزی شاهی:
تیروئید
سبزی شاهی شامل گیتروژن هایی است که جذب ید را کاهش داده و می توانند گواتر و کم کاری تیروئید را تشدید کنند.
مشکلات گوارشی
مصرف بیش از حد شاهی می تواند باعث ایجاد مشکلات گوارشی در افراد شود.
