روش های تکثیر کاکتوس : خیلی از شما در خانه کاکتوس دارید و دوست دارید اون رو تکثیر کنید و به عنوان هدیه به دیگران بدید ، نحوه تکثیر کاکتوس به روش های مختلفی صوت میگیرد که از این روش ها میتوان به : کاشت بذر،پاجوش، قلمه زدن، و خواباندن ریشه نام برد که در ادامه به صورت کامل تمامی روش ها را شرح خواهیم داد. با ما همراه باشید.
روش تکثیر کاکتوس با استفاده از پاجوش یکی از روش‌های ساده تکثیر کاکتوس بشمار می‌آید. پاجوشها در اصل نسخه کوچکتر کاکتوس هستند که از کنار گیاه مادر جوانه می‌زند. بسیاری از گونه های کاکتوس را میتوان با استفاده از پاجوش تولید و تکثیر نمود. هر چند که با توجه به نوع کاکتوس برخی با استفاده از برگ و برخی با استفاده از بذر تکثیر می‌یابند.
نحوه تکثیر کاکتوس از طریق پاجوش بسیار راحت تر و سریعتر از رشد و پرورش آن از طریق بذر و عمل دقیق پیوند زدن است. پاجوشها مشخصات مشابه گیاه مادر را بروز می‌دهند و تغییراتی که در کاشت بذر رخ می‌دهد، موجب ایجاد گیاهی با ویژگی‌های متفاوت از مادر نمی‌شود. بیشتر پاجوشها در قاعده گیاه شکل میگیرند اما برخی نیز در طول ساقه یا حتی بر روی برگ تشکیل میشوند.
چه کاکتوس‌هایی پاجوش تولید می‌کنند؟
همه کاکتوسها پاجوش تولید نمیکنند بلکه بسیاری از کاکتوسهای بشکه ای (بارل) و رزی (رزت) چنین ویژگی دارند. در گیاهانی مانند آلوئه ورا و یوکا نیز پاجوش تولید میشود. در طبیعت کاکتوس بشکه ای بزرگ (اچینو کاکتوس گروزونی) پاجوش تولید میکند و با به اشتراک گذاشتن مواد غذایی و آب و فراهم کردن سایه برای محافظت در مقابل آفتاب شدید، از پاجوش مراقبت میکند.بیشتر پاجوشها در قاعده گیاه شکل میگیرند اما برخی نیز در طول ساقه یا حتی در روی برگ تشکیل میشوند.
همه انواع این پاجوشها را میتوانید میتوانید جدا کنید و بگذارید ریشه تولید کرده و یک گیاه جدید تشکیل بدهد. یک کاکتوس بالغ سالم با پاجوش را انتخاب کنید و پاجوش آن را ببرید. تکثیر کاکتوس از طریق پاجوش بسیار آسان است به شرطی که پاجوش را درست ببرید، محیط مناسبی برای آن در نظر بگیرید و بگذارید مدتی بماند تا انتهای آن خشک شود یا به عبارتی کال ببندد. معمولا پاجوشها به دو دسته ریشه‌دار و بدون ریشه تقسیم میشوند.
نکات مهم در مورد پاجوش های دارای ریشه
در نحوه تکثیر کاکتوس با استفاده از پاجوش که خود دارای ریشه است اما به گیاه مادر چسبیده‌اند بدین صورت عمل میشود که در ابتدا باید به آرامی با یک چاقو تیز محل چسبیدگی را برش داده و گیاه پاجوش را در یک گلدان پر شده از ماسه قرار دهید. بهترین مکان برای کاشت پاجوش کاکتوس خاک با زهکشی خوب و ریگ دار است. شما به راحتی میتوانید خودتان با ترکیب 50 درصد پومیس یا پرلیت و 50 درصد پیت یا کمپوست خاک مناسب مورد نیاز را درست کنید.
زمانی که پاجوش را در خاک قرار دادید نیاز به آبدهی نیست همین که خاک مقداری نمناک باشد در ابتدای امر برای پاجوش کاکتوس کافی است. بعد از مدت زمان یک هفته الی 10 روز شما میتوانید به گیاه آب دهید بدین حالت که از مقدار کم آب شروع و هر سری مقدار آب را افزایش دهید تا گیاه به آب مورد نیاز خود به صورت کم کم عادت کند. لازم به ذکر است اگر در زمان‌های اولیه آبدهی را آغاز می‌کردید باعث تنبلی گیاه و عدم ریشه‌دهی و یا موجب پوسیدگی آن می‌گشتید.
برای کاشت پاجوش کاکتوس از گلدانی استفاده کنید که تنها کمی بزرگتر از قطر قاعده آن باشد. یک سوم یا نیمی از قاعده گیاه را با خاک بپوشانید تا گیاه نیفتد.
نکته مهم و اساسی در این روش این است که تا زمانی که گیاه هنوز شروع به رشد نکرده نبایستی در معرض مستقیم نور آفتاب قرار بگیرد و باید در سایه باشد. بعد از ۱ تا ۲ ماه با توجه به نوع کاکتوس رشد گیاه آغاز شده که این مورد را با مشاهده تیغ‌های جدید میتوان دریافت کرد. پس نتیجه کار این است که زمانی که بر روی گیاه تیغ جدید دیده شد گیاه کامل سالم است و شروع به رشد کرده است.
پاجوش بدون ریشه را چگونه تکثیر کنیم؟
اگر پاجوش کاملا به گیاه مادر چسبیده و اصلا ریشه‌ای نداشته باشد در مرحله اول از نحوه تکثیر کاکتوس باید بدانید چگونه پاجوش را از گیاه جدا کنید. چاقوی بسیار تیزی بردارید و تیغه آن را با الکل یا محلول 10 درصد سفید کننده تمیز کنید. با این کار نمی‌گذارید میکروب‌ها وارد محل برش شوند. پاجوش را به صورت اریب برش دهید. شیب دار بودن سطح برش در گیاه مادر موجب انحراف مسیر آب شده و کمک میکند این ناحیه پیش از این که پینه ببندد، دچار پوسیدگی نشود.
برخی افراد ترجیح می‌دهند انتهای بریده شده پاجوش را پودر سولفور (گوگرد) بپاشند تا مانع از مشکلات قارچی و پوسیدگی شوند. این کار در بیشتر مواقع ضرورتی ندارد به شرطی که بگذارید انتهای بریده شده قلمه، کاملا خشک شود. ممکن است چند هفته یا حتی چند ماه این فرایند طول بکشد. در این زمان انتهای بریده شده باید خشک و سفت شده و کمی چروکیده و تا حدی مایل به سفید شود.
بعد از پینه زدن، گیاه را در یک گلدان که پر شده از ماسه‌ای نمناک قرار دهید و یک هفته آن را در یک سایه بگذارید. با گذشت یک هفته از کاشت کم کم شروع به آب دادن گیاه کرده و بعد از یکی دو ماه که روی گیاه تیغ‌های جدید مشاهده گردید میتوان گیاه را به گلدان اصلی خودش منتقل کرد.
بیشتر کاکتوسها ظرف چهار تا شش هفته ریشه می‌دهند اما در برخی نیز ممکن است چند ماه فرایند ریشه دهی طول بکشد. به گیاه دقت کنید تا رشد هر گونه جوانه جدید در آن را متوجه شوید. رشد جوانه نشان دهنده تولید و رشد ریشه است. در این زمان گیاه جوان می‌تواند مواد مغذی و آب را دریافت کند.
روش تکثیر کاکتوس با استفاده از بذر
نحوه تکثیر کاکتوس به روش بذری هر چند که نیاز به زمان زیاد دارد ولی برای برخی از انواع کاکتوس روش تکثیر کاکتوس بایستی بدین صورت انجام شود، کاکتوسها با توجه به نوع شکل، نحوه پرورش و رشد به دسته‌های مختلفی تقسیم میشوند. تقسیم‌بندی تکثیر کاکتوسها معمولا به دوصورت جنسی و غیر جنسی انجام میشود. روش‌های قلمه زدن، پیوند زدن از طریق برگ، خوابانیدن و … از روش‌های غیر جنسی و تکثیر با بذر از روش‌های جنسی محسوب میشوند.
به‌طور کلی همه انواع کاکتوسها را نمی‌توان از طریق پیوند زدن و یا قلمه زدن تکثیر کرد. بعضی از انواع کاکتوسها و ساکولنت‌ها مانند ژیمنوکالیسیوم (Gymnocalycium)، کاکتوس های فرو کاکتوس (ferocactus)، میوه اژدها و دیگر انواع آن‌ها باید از طریق بذر تکثیر نمود. هر چند که نحوه تکثیر کاکتوس به روش بذری روشی زمان بر و طولانی است.
مراحل نحوه تکثیر کاکتوس به روش بذر
ظرف مناسب برای کاشت، ظروف پلاستیکی با عمق کم و یا سینی است تا به راحتی خشک نشود و نیز بتوان آن‌را تمیز و ضد عفونی کرد. کاشت باید در نور مناسب (نور مصنوعی و نه آفتاب) و موارد مغذی کمتر (کمتر از غنای کمپوست های گیاهی) باشد.
میتوان از خاک های معدنی مانند شن و ماسه خوب به مقدار متوسط استفاده کرد. همچنین می توان کمی پیت موس در خاک استفاده کرد. خاک را به طور کامل خیس کرده یا ظرف را در آب خیس نمایید تا خاک کاملا خیس شود. می توان برای اطمینان از اینکه شرایط برای رشد قارچ فراهم نشود، خاک را به مدت 20 دقیقه در فر با دمای 120 درجه سانتیگراد قرار داد. همچنین می توان از قارچ کش استفاده کرد. (سمومی مانند Chinosol یا Benomyl)
نکته: بذر اغلب کاکتوسها در مدت زمانی در حدود یک هفته تا یک ماه شروع به رشد میکند. البته کاکتوسهای خاصی هم موجود هستند که بذر آن‌ها دیرتر جوانه بزند. بهترین زمان کاشت بطور معمول بین فروردین تا مهر ماه است. در مناطق سرد اگر سیستم گرمایشی فراهم باشد در هر زمانی از سال می توان بذر را کشت کرد. دمای بهینه برای رشد ۲۱ درجه سانتیگراد است.
انتخاب ظرف مناسب، ضدعفونی کردن و بستر سازی
مرحله 1:
در نحوه تکثیر کاکتوس می‌بایست از ظرف مناسبی برای کاشت بذرها استفاده کرد. از گلدان و یا هر ظرف پلاستیکی دیگری میتوانید برای پر کردن با خاک استفاده کنید. نکته مهم این است که حتما بایستی قبل از مصرف، ظرف را به وسیله قارچ کش و یا مواد دیگر ضدعفونی گندزدایی شود.
مرحله 2:
در مرحله بعد نوبت به اضافه کردن خاک به ظرف است. ابتدا خاک را در الک و غربالی ریخته و دانه‌های درشت آن‌را جدا کنید. سپس خاک حاصل شده را برای از بین بردن باکتری های مضر در ابتدا کاملا خیس و سپس چند دقیقه درون ماکروفر (6 یا 8 دقیقه)، فر (8 تا 12 دقیقه) یا ظرف دیگری (15 دقیقه) قرار دهید تا کاملا ضد عفونی شود. البته خاکستر زغال یا تفاله چای ترکیب شده با خاک هم تا بخشی از این فرایند را تکمیل می‌کنند.
مرحله 3:
پس از سرد شدن خاک میتوان آن‌را درون ظروف ریخت، برای این منظور ابتدا ته ظرف مورد استفاده را سوراخ کنید تا آب اضافی از زیر آن خارج شود، سپس ترکیب سرد شده خاک را اضافه کرده و با دست خاک مخلوط شده را خوب از هم جدا کنید تا بصورت کلوخ در ظرف قرار نگیرد. با یک وسیله صاف کمی روی خاک را بطور تراز و مساوی فشرده و مرتب کنید. تا دانه ها به عمق های پایین تر سقوط نکنند و توانایی سر برآوردن از خاک را داشته باشند.
مرحله 4:
عمق کاشت بذر بایستی دو برابر قطر بذر باشد و بعد کمی ماسه ریز 2 تا 3 میلمتری را روی خاک ریخته به قطر 5 میلیمتر و بذرها را همراه با ماسه در فواصل جدا از هم بکارید. ماسه های ریز بعنوان پوششی روی بذر ها را باید بگیرد تا شرایط جوانه زنی مهیا شود.
آبیاری به اندازه کافی
نکته اساسی در این مرحله این است که آب زیاد می‌تواند ریشه‌های تازه را از بین ببرد. در واقع بذر بعد از احساس رطوبت و البته داشتن قدرت رویش برای جستجو و کشف آب شروع به ریشه انداختن و رویش میکند و وقتی ریشه ها حرکت کردند نیاز به کلروفیل و در نتیجه نور پیدا می‌کنند و جوانه‌زنی آغاز میشود و هرچه ریشه بزرگتر شود، این نیاز بیشتر شده و جوانه بزرگتر میشود ، حال طبعا اگر زود به آب برسد ریشه تنبل شده و حرکت و کارایی خود را از دست می‌دهد، بنابراین رطوبت باید در نزدیکی آن باشد ولی هیچگاه در دسترس ریشه نباشد.
نوردهی کافی
بعد از مرطوب کردن خاک، در ادامه کاشت بذر کاکتوس برای اینکه رطوبت محیط کشت تا روییدن بذر ثابت بماند میتوان روی ظرف را با یک کیسه پلاستیکی پوشانده و اطراف آن‌را کامل ببندید. با اسپری کردن آب درون کیسه رطوبت لازم برای رویش همیشه فراهم است و از طرفی جلوی حمله حشرات و قارچ ها را به بذرها گرفته خواهد شد.
نور زیاد و مستقیم آفتاب برای جوانه تازه بیرون زده از خاک بسیار مضر است، حتی در شرایط وحشی هم بذرها در زیر سایه مادر یا لابلای سنگها از تابش مستقیم آفتاب در امان می‌مانند. کنار پنجره‌هایی که قسمتی از روز دارای نور است ظرف را قرار دهید. البته نور مصنوعی (لامپ فلورسنت) هم می‌تواند تاثیر گذار باشد به دلیل اینکه میتوان شرایط نوردهی را بسیار بهتر کنترل کرد.
برای جلو گیری از نورهای اضافه دیواره ها با کاغذ پوشانده شوند تا نور را بهتر کنترل شود. ضمنا میتوان برای کنترل دما هم یک دماسنج را با سیم درون جعبه شیشه‌ایی آویزان کرد.
نکات لازم در مورد نحوه تکثیر کاکتوس از طریق بذر
گاهی در ظرف شیشه ای رطوبت جمع میشود که باید یک یا دو بار در روز برطرف شود. چون ریزش قطرات آب ممکن است به دان نهال ها آسیب برساند. وقتی تعداد قابل قبولی دان نهال سبز شد شیشه باید برداشته شود و ظرف باید به محل نیمه سایه منتقل شود. وقتی دان نهال ها به قدر کافی رشد کردند ،به گلدان های منفرد کوچک منتقل می شوند.
نکته مهم در نحوه تکثیر کاکتوس این است که جوانه زنی اغلب کاکتوس ها تا یک سال طول می‌کشد و وقتی گیاهچه به طول نیم سانتی‌متر رسید آن‌را به دقت خارج کنید و در گلدان آماده دیگری کشت کنید و ته گلدان هم از سنگ ریزه استفاده میشود. بعضی از بذرها قوه نامیه ضعیفی دارند و سبز نمی‌شوند و برخی هم تا یک‌سال طول زمان لازم است تا سبز شوند. البته در برخی هم مدت زمان یک‌ماه کافی است.
نحوه تکثیر کاکتوس به روش برگی
گیاهانی هستند از خانواده کاکتوسها که در واقع به گیاهانی گفته میشود که قادر به ذخیره آب در ریشه، ساقه و برگ خود هستند؛ به همین دلیل توانایی استقامت در گرما ومحیط‌های خشک را به مدت زمان زیاد دارند. بدلیل اینکه کاکتوسها و گیاهان برگ گوشتی اغلب رشد کندی دارند و نسبت به دیگر گل‌ها و گیاهان از شکل و فرم مناسب‌‌تر و اندازه کوچکتری برخوردارند، نگهداری آن‌ها در منازل و آپارتمان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. پس دانستن چگونگی تکثیر و پیوند زدن این گیاهان می‌تواند به زیبایی محیط زندگی ما کمک فراوانی کند.
تکثیر کاکتوسها به روش‌های قلمه، پاجوش، بذر و پیوند زدن انجام میشود. این پیوند زدن می‌تواند برگی و یا قلمه‌ای انجام گیرد. برای تکثیر کاکتوس از طریق برگ و ساقه دانستن نکاتی لازم است. این که چه برگ و ساقه‌ای برای قلمه زدن و تکثیر استفاده شود را خودتان میتوانید با بررسی ظاهری تشخیص دهید. ترجیحا از بر‌گ‌هایی که چروک و خرابی کمتری در گل اولیه دارند استفاده کنید تا نتیجه بهتری بگیرید.
مراحل تکثیر کاکتوس با استفاده از برگ
مرحله اول:
نحوه تکثیر کاکتوس بدین صورت است که در ابتدای امر جداسازی برگ‌ها باید انجام گیرد به نحوی که برگ کاملا از گیاه اولیه یا همان گیاه مادر جدا شده باشد. حتی المقدور سعی شود از مکان‌هایی که ظاهر گیاه اولیه بهم نخورده باشد برگ جدا شود. با کمی تکان دادن به آرامی میتوانید این برگ‌ها را جدا کنید.
مرحله دوم:
نکته اساسی پس از جدا کردن برگ‌ها و حتی ساقه گیاهان کاکتوسی این است که بایستی سطح مقطع برش زده از برگ یا ساقه به مدت چند روز در هوای آزاد قرار گرفته شود تا سطح آن کاملا خشک شود. این سطح مقطع به‌شدت مستعد نفوذ قارچ و بیماری‌های گیاهی است؛ پس خشک شدن آن ضروری است. اگر ندانسته برگ یا ساقه را در خاک گذاشته‌اید تا 5 روز از آبیاری کردن آن خودداری کنید.
مرحله سوم:
پس از این مرحله بایستی برگ کاکتوس و یا ساقه آن را روی خاک قرار دهید. این کار باعث میشود تا مقداری بسیاری اندک از رطوبت خاک جذب برگ و یا ساقه شود. برگ کاکتوس و ساقه آن نیازمند نور کم هستند اگر نور خورشید بیش از حد به برگ و یا ساقه بتابد به طور مسلم برگ خراب می‌گردد.
مرحله چهارم:
سطح خاک مورد استفاده همواره باید مقداری نمناک باشد. بنابراین بعد از اینکه خاک خشک شد مقدار اندکی آب به آن بدهید. پس از چند هفته گلی که از سر برگ یا ساقه بیرون زده باشد را میتوانید به راحتی مشاهده کنید.
کمی صبر و تحمل می‌تواند به استحکام گل جدید از سر برگ کمک کند. با گذشت زمان این بار باید گل را بخاطر اینکه احتمال انتقال خشکی و از بین رفتن از طرف گل مادر به گل جدید وجود دارد جدا کرد. سعی کنید گل جدید را همراه با ریشه و بقیه متعلقاتش در خاک فرو کنید. شما میتوانید با آبیاری به موقع گل‌های جدید چندین گل زیبای دیگر به گلدان خود در منزل و به سادگی اضافه کنید.
متن از : تک آشپز
مطالب مرتبط :
چطور شرایط گلدهی کاکتوس را فراهم کنیم؟
