مراحل تولید ورمی کمپوست از پسماند غذایی در خانه

شما با داشتن یک جعبه مخصوص ورمی ‌کمپوست در خانه ضمن حفظ پول خود از تحمیل هزینه‌های مضاعف به خانواده و دامن زدن به بحران‌های محیط‌زیستی جلوگیری می‌‌کنید. اما همه‌چیز به مواردی که گفته شد ختم نمی‌‌شود، تولید کود خانگی به کمک کرم‌ها خاک باغچه و باغ، گلدان و مزرعه‌ی شما را غنی و مقوی می‌‌کند و حتی می‌‌توانید کود تولید شده را به دیگران بفروشید. اما کود مایع ‌و خود کرم هم منبع درآمد هستند.

البته به یاد داشته باشیم که ورمی‌ کمپوست تنها روش ساخت کمپوست نیست، اما یکی از بهترین روش‌ها است؛ سرعت بالای کار، کود جامد و مایع بسیار غنی و نیاز به فضای کم از مزیت‌های آن است. در این مقاله به شما یاد می‌‌دهیم که چطور در خانه ورمی کمپوست تولید کنید.

زیست تخریب پذیری

انواع پسماند تر باقی مانده از محصولات باغی و کشاورزی، زیست تخریب پذیر هستند، اما زیست تخریب پذیر بودن به این معنی نیست که پسماند‌ها را به این امید در طبیعت رها کنیم تا روزی تجزیه شوند.

زیست تخریب پذیری شرایط خاصی نیاز دارد که در خاک‌چال‌ پسماند (محل دپوی پسماند) و در شرایط بی هوازی با تراکم بسیار بالا آن شرایط فراهم نمی‌‌شود. بنابراین شیرابه‌ی حاصل از پسماند به آب‌های زیرزمینی راه پیدا کرده و وارد چرخه‌ی غذا و آب شرب می‌‌شود.

علاوه بر آن دپوی پسماند تر باعث تولید و انتشار انواع گازهای گل‌خانه‌‌ای می‌‌شود؛ انتشار بیش از حد گاز‌های گل‌خانه‌ای به واسطه‌ی فعالیت‌های انسانی نقش قابل توجهی در گرمایش سیاره‌ی زمین دارد و ۱۸% متان آزاد شده از محل دپوی پسماند منتشر می‌‌شود.

هم‌زمان با افزایش تولیدات کارخانه‌ها و شکل‌گیری بازارهای جهانی‌، بهبود وضعیت زندگی، ارتقاء سلامت و افزایش جمعیت، مصرف‌گرایی و کالا محوری در جوامع بشری، تولید انواع پسماند روز به روز بیشتر شد و معضلی جهانی به نام “زباله” دولت‌ها و شهرداری‌ها را برای یافتن راه حلی مناسب به چالش کشیده است.

سهم شهروندان در کاهش پسماند

آیا شهروندان بدون در نظر گرفتن مسئولیت‌های اجتماعی و محیط‌‌زیستی خود، فقط مصرف کننده‌ی کالا و تولید کننده‌ی انواع پسماند هستند؟! قاعدتا خیر،

پیشنهاد گل من و تو به شهروندان ، بازیافت و تبدیل پسماند تر حاصل از محصولات کشاورزی و باغی و تبدیل آن به کمک نوعی از کرم خاکی به کود است.

مراحل تولید ورمی کمپوست در خانه

انتخاب جعبه‌ی پرورش برای ورمی کمپوست

ابتدا به جعبه‌ای نیاز داریم که حکم خانه‌ی ورم یا کرم‌ها را دارد، جمعیت کرم‌ها در این جعبه زندگی می‌‌کنند؛ از سرما، گرما و دیگر‌ تهدید‌های محیطی در امان هستند و کارشان این‌ است که در فضای ایمن ایجاد شده فقط پسماند بخورند، تولید مثل کنند و بعد از گوارش پسماند، کود تولید کنند.

اندازه‌ی جعبه یا جعبه‌ها بسته به فضا، جمعیت کرم‌ها و میزان پسماند تر شما متغیر است، اگر در این کار مهارت و تجربه‌ی کافی ندارید پیشنهاد می‌‌کنیم طبق آن‌چه در ادامه ارائه می‌‌کنیم از جعبه و ظروف موجود در خانه استفاده شود و سپس به مرور مزرعه‌ی خود را گسترش دهید.

نوع ظرف پرورش در نقاط مختلف جهان و شاید ایران با توجه به شرایط آب و هوایی متغیر است. اما استفاده از سه جعبه یا سه سطل پلاستیکی که دهانه‌ی آن بازتر و انتهای‌ آن بسته‌تر یا تنگ‌تر باشد، طوری که به راحتی داخل یک‌دیگر قرار گیرند.

به یک درپوش برای جلوگیری از نفوذ نور به جعبه‌ی بالایی نیاز است، پس سطح جعبه بالایی همی‌شه باید پوشیده باشد. جعبه‌هایی که انتخاب می‌‌کنید حتما باید فضایی تاریک در داخل ایجاد کنند، کرم ها از نور بیزار هستند.

آماده‌سازی بستر ورمی کمپوست

آماده‌سازی را از جعبه‌ای که پایین‌تر قرار می‌‌گیرد شروع می‌‌کنیم، این جعبه مختص جمع آوری کود مایع است، برای سهولت کار شاید بتوانید یک شیر ۱۵ میلی‌متری کف آن تعبیه کنید. البته اگر کف این جعبه شیب داشته باشد، خروج مایع بهتر و راحت‌تر با شیر تخلیه انجام می‌‌شود. در غیر این‌صورت باید هر چند وقت یک‌بار جعبه‌های بالایی را برداشته و جعبه پایینی را خالی می‌‌کنیم. اگر تصمیم به نصب شیر دارید حتماً از نشتی نداشتن آن اطمی‌نان حاصل کنید.

آماده‌سازی جعبه‌ی میانی و جعبه‌ی بالایی شبیه هم است و روش کار برای هر دو یکی است. به وسیله‌ی دریل و مته‌ ۶می‌لی‌متری کف جعبه را در فاصله‌های ۵ سانتی‌متر از هم سوراخ کنید. برای راحت شدن کار از خط‌کش یا متر کمک بگیرید و پیشتر محل تمام سوراخ‌ها را با ماژیک علامت بزنید. این کار برای زه‌کشی، تهویه و همچنین مهاجرت رو به بالای کرم‌ها لازم است.
برای هوادهی بیشتر، روی یک خط مستقیم، دور تا دور قسمت بالایی جعبه را با همان مته ۶ و با فاصله‌ی ۵ سانتی‌متر از سوراخ کنید. فاصله‌ی بالاترین ردیف سوراخ‌ها از لبه‌ی جعبه باید ۱۰سانتی‌متر باشد. نیازی به دریل کردن درپوش نیست و چراکه هوای کافی از دیواره‌ها وارد می‌‌شود.

پس از آماده‌سازی جعبه‌ها، جعبه پایینی را روی دو آجر یا چهارپایه یا هرچیزی که بتواند آن را نگه دارد و فاصله‌ی مناسبی برای باز و بسته کردن شیر و جمع آوری کود مایع را ایجاد کند، قرار داده و دو جعبه‌ی دیگر را داخل آن بگذارید.

محل قرار گیری جعبه

محل قرار گرفتن جعبه‌ها باید همیشه در سایه باشد؛ توجه داشته باشید که فضای مورد نیاز برای جمع شدن کمپوست و زندگی کرم‌ها باید چنین باشد: فاصله‌ی بین کف دو جعبه‌‌ی بالایی بین ۱۵ الی ۲۰ سانتی‌متر و همی‌نطور فاصله‌ی بین کف دو جعبه‌ی پایینی حدود ۱۰ سانتی‌متر باشد.

برای ایجاد این فاصله می‌‌توانید یک ظرف شیشه‌ای را به صورت وارونه در وسط جعبه پایین‌تر قرار دهید و سپس جعبه بالاتر را روی آن بگذارید. این کار از گره خوردن کرم‌ها جلوگیری کرده و با ایجاد شکاف کوچکی بین دیواره‌ی جعبه‌ها تهویه را بهبود می‌‌بخشد. برای جلوگیری از جمع شدن و نفوذ حشرات، با تکه‌ای پارچه یا توری فاصله‌ی بین جعبه‌ها را بپوشانید.

بستر سازی

جعبه‌ی بالایی جایگاه اصلی کرم‌ها است، کف آن را طوری بپوشانید که سوراخ‌ها پوشانده نشوند و گردش هوای و تردد کرم‌ها به سطل پایین مختل نشود. می‌‌توانید از پوست رشته‌ای نارگیل یا خرده‌های روزنامه را مرطوب گنید و بدون فشار کف جعبه پهن کنید. سپس کمی‌کمپوست به همراه یکی دو مشت خاک مرطوب و کرم روی بستر بریزید، و بعد از چند روز می‌توانید پسماند تر خود را به آن اضافه کنید. بعد از ریختن پسماند، دوباره روی آن را مانند بستر بپوشانید تا از ورود آفت ها جلوگیری شود و همی‌شه درپوش جعبه‌ی بالایی را بگذارید.

رطوبت

هرگز اجازه ندهید فضای زندگی کرم‌ها خشک شود، معمولاً خود پسماند تر مقداری رطوبت دارند، اما اگر رطوبت پسماند کافی نبود، به طور منظم روی بستر آب اسپری کنید.

زاد و ولد

کرم‌ها پس از مدتی شروع به تکثیر می‌‌کنند و حجم مناسبی از کمپوست و کود مایع نیز در جعبه‌ی میانی و جعبه‌های پایین جمع می‌‌شود، در این هنگام، ریختن پسماند را متوقف کنید و دو جعبه بالایی را جابجا کنید، یعنی جعبه بالایی در وسط قرار بگیرد و جعبه می‌انی در بالا، سپس در جعبه‌ای که بالا قرار گرفته خرده روزنامه یا پوست نارگیل مرطوب بریزید و بلافاصله پسماند تر را به آن بی‌افزایید.

پس از چند روز کرم ها به جعبه بالایی مهاجرت می‌‌کنند و در جعبه می‌انی تعداد محدودی کرم باقی می‌‌ماند. حدود سه هفته پس از جابجایی، می‌‌توانید کمپوست خود را از جعبه می‌انی استخراج کنید و به همی‌ن ترتیب دو جعبه بالایی دائما با هم جابجا می‌‌شوند.

کود مایع بسیار غنی است که می‌توانید آن را با آب رقیق کرده و برای باغچه یا مزرعه‌ی خود استفاده کنید.

جنس بستر

بستر یک لایه‌ی نسبتا مرطوب (اما نه خیس!) و متخلخل است. خاک اره، پوسته‌ی نارگیل، تکه‌های شانه‌ی تخم مرغ، روزنامه ی خرد شده و هرچیز دیگری که این خاصیت را دارد مناسب است. یک لایه‌ی نازک کمپوست یا کود حیوانی، دما و شرایط مناسب برای آماده شدن کرم ها را فراهم می‌کند.

غذای کرم‌ها

بهتر است پسماند را قبل از ریختن در جعبه خرد و له کنید، اما راه بهتر این است که پسماند ها را در فریزر قرار دهید تا یخ بزند! فریز کردن ساختار سلولی را خراب می‌کند و کرم ها بعد از آب شدن یخ بهتر می‌توانند غذا را هضم کنند.

از ریختن زیاده از حد مرکبات، آناناس، گوجه، خربزه، هویج و پیاز پرهیز کنید چرا که این نوع پسماند تر محیط را سریعاً اسیدی کرده و باعث تلفات می‌شود. همچنین توصیه می‌شود به جز کود حیوانی از پسماندی مانند استخوان، آشغال گوشت و چربی استفاده نشود.

هر چند وقت یک‌با بستر را تعویض کرده و مراحل‌ بسترسازی را انجام دهید. همیشه کمی‌ خاک یا ماسه برای تغذیه‌ی کرم‌ها مورد نیاز است. اگر احساس کردید محیط کمی ‌اسیدی شده است، پودر پوست تخم مرغ و کمی‌آهک کشاورزی می‌تواندpH محیط را بالا ببرد. محیط خنثی از نظر اسید و بازی، بهترین محیط است.

بوی نامطبوع

وقتی در جعبه را باز می‌کنید نباید بوی نامطبوعی حس کنید، یک کمپوست خوب باید بوی خاک نم خورده بدهد، اگر بوی ترشیدگی حس کردید و کمپوست مرطوب و لزج شده بود، احتمالاً کپک در آن رشد کرده است، که ناشی از ایجاد محیط بی هوازی است. ریختن زیاده از حد غذا، چیزهای چرب مثل گوشت و لبنیات و همچنین محیط اسیدی نیز می‌تواند این شرایط را ایجاد کند.

اول از همه هوادهی را چک کنید. منافذ بسته را باز کنید و موانع تهویه را رفع کنید. سپس محیط را هم بزنید تا به لایه های پایینی اکسیژن رسانی شود. چند روزی در جعبه غذا نریزید، یا غذای کمتری بریزید، یا کرم‌های بیشتری وارد جعبه کنید.

دمای نگهداری

دمای مناسب برای کرم ها دمایی است که برای خود ما نیز مطلوب باشد. البته برای گونه‌های مختلف متفاوت است، اما به طور میانگین دمای ۱۲ تا ۱۸ درجه را می‌توانند تحمل کنند، زیر ۸ درجه فعالیت‌شان کاملا متوقف می‌شود، و تا سقف ۲۵ درجه فعالیت‌شان بیشتر می‌شود، اما بالاتر از آن کارایی کرم ها کاهش می‌یابد.

بنابراین بهتر است جعبه کرم‌ها را همانطور که قبلا گفتیم در سایه قراردهید چون فرایند تولید کمپوست ایجاد حرارت می‌کند؛ هرچه پسماند آلی (مخصوصاً کود حیوانی) بیشتری در جعبه بریزیم، دما بالاتر می‌رود و باید میان عوامل تاثیرگذار تعادل برقرار کنیم.

منطق و فرایند تبدیل پسماند تر به کمک کرم‌ها و تبدیل آن به کود یکی است، پس اگر بخواهید می‌توانید حتی با یک جعبه (جا نونی) یا سطل پلاستیکی کار را با کرم‌های معمولی باغچه شروع کنید و بعد از کسب تجربه، مطالعه بیشتر و افزایش مهارت مزرعه‌ی ورمی کمپوست خانگی خود را حرفه‌ای‌تر گسترش دهید. بزرگ‌ترین هدف ما در مجله‌ی سبک زندگی سبز آن است که خروجی پسماند تر از خانه‌ها در صورتی که به شیوه‌های مختلف به کود تبدیل شود، به نزدیک صفر برسد. با این روش هر فرد یا هر خانواده می‌تواند بخشی از ردپای کربن خود را جبران کند.