نگهداری از تراریوم کار چندان سختی نیست فقط کافیه 3 نکته رو رعایت کنید، تراریوم، این گنجینه سبزِ شیشه‌ای، نه تنها فضای خانه شما را دگرگون میکند، بلکه چالش‌های منحصربه فردی برای علاقه مندان به گیاهان آپارتمانی ایجاد میکند! شاید برای شما هم سوال باشد که چرا برخی تراریوم‌ها پس از چند ماه خشک میشوند یا گیاهانشان پوسیده می‌گردند؟ پاسخ این سوالات در رعایت اصول علمی نگهداری تراریوم نهفته است؛ اصولی که اگر به درستی اجرا شوند، تراریوم شما سال‌ها سالم و سرزنده باقی می‌ماند.
در این محتوایی که براتون آماده کردیم شرایط درست نگهداری تراریوم، تمام رازهای مراقبت از این اکوسیستم کوچک را فاش میکنیم. از انتخاب بهترین گیاهان برای تراریوم تا تنظیم نور، آبیاری و تهویه ایده‌آل، همه‌چیز را با جزئیات کامل خواهیم گفت. همچنین، راهکارهای عملی برای حل مشکلاتی مثل رشد قارچ در تراریوم، پوسیدگی ریشه یا خشک شدن ناگهانی گیاهان را بررسی میکنیم تا هیچ چالش بی‌پاسخی باقی نماند.
تراریوم روش درستی است؟
ما در آموزش های متعددی ساخت تراریوم را به شما گفتیم ولی یک توضیح کلی در خصوص آن بد نیست، یکی از روش هایی که برخی گیاهان مثل کاکتوس ها و ساکولنت ها رو میتونید به صورت زیبا نگهداری کنید تراریوم است به تراریوم باغ شیشه ای هم گفته میشه. بشتر تراریوم رو به خاطر ظاهر زیبا اون نگهداری میکنن و کلا روش خوبی برای نگهداری گیاهان به حساب نمیاد. چرا که همه گیاهان که یکجا در یک تراریوم کاشته میشه نیازهای نوری، آبی و نوع خاک یکسانی ندارند و همچنین چون در داخل تراریوم رطوبت محیط بالا هست خیلی مواقع باعث خراب شدن گیاهان میشه. حتما مطلب روش ساخت ترایوم رو مطالعه کنید.
اگر میخواهید تراریومی شاداب داشته باشید باید نور، رطوبت و تهویه را برای آن فراهم کنید.
گیاهان مناسب تراریوم
قبل از اینکه به نگهداری تراریوم بپردازیم بیایید ببینیم اصلا چه گیاهانی رو میشه داخل تراریوم نگهداری کرد و چه گیاهانی مناسب چه نوع تراریومی هستند. گیاهانی مانند کاکتوس‌ها و ساکولنت‌ها (مثل اشوریا یا هاورتیا) به دلیل نیاز آبی کم و مقاومت در برابر خشکی، گزینه‌ای ایده‌آل برای تراریوم‌های باز یا نیمه باز هستند. این گیاهان به نور متوسط تا زیاد (حدود ۶ ساعت در روز) و خاک زهکشی بالا با ترکیب ماسه و شن نیاز دارند. از طرفی، فیتونیا با برگ‌های رنگی و خزه‌ها (مانند خزه اسپانیایی) برای تراریوم‌های بسته یا مرطوب مناسب‌ترند، چرا که رطوبت بالا و نور غیرمستقیم را ترجیح میدهند. گیاهان کوچکی مثل پپرومیا یا پیله‌آ نیز به دلیل رشد کند و سازگاری با محیط‌های کم‌نور، برای تراریوم‌های تزئینی گزینه‌های مناسبی هستند.
کدام تراریوم، تراریوم باز یا بسته؟ انتخاب براساس گیاه
گیاهانی مثل کاکتوس و ساکولنت در تراریوم‌های باز بهتر رشد می‌کنند، زیرا تهویه مناسب از رطوبت اضافی جلوگیری کرده و مانع پوسیدگی ریشه میشود. در مقابل، تراریوم های بسته با حفظ رطوبت دائمی، محیطی ایده آل برای گونه های رطوبت دوست مانند فیتونیا، خزه و حتی ارکیده‌های مینیاتوری فراهم می‌کنند. توجه داشته باشید گیاهان تراریوم‌های بسته به نور غیرمستقیم و کنترل منظم رطوبت نیاز دارند تا از رشد قارچ جلوگیری شود. اگر ترکیبی از گیاهان را استفاده میکنید، حتما گونه‌هایی با نیازهای مشابه (مثلاً همه کم آب یا رطوبت دوست) انتخاب کنید تا هماهنگی محیطی حفظ شود. این تناسب، علاوه بر سلامت گیاهان، زیبایی تراریوم را نیز تضمین میکند.
نحوه نگهداری از تراریوم
نگهداری از تراریوم نیازمند توجه به سه عامل اصلی نور، آبیاری و تهویه است که اگر به درستی انجام شود شما یک تراریوم عالی و سرحال خواهید داشت. گیاهان داخل تراریوم (مانند کاکتوس یا فیتونیا) به نور غیرمستقیم و متوسط (۴ تا ۶ ساعت روزانه) نیاز دارند. قرار دادن تراریوم پشت پنجره با فاصله 2 الی 3 متری یا استفاده از نور مصنوعی با فاصله ۴۰ سانتی‌متر، از سوختگی گیاهان جلوگیری میکند.
در آبیاری، کم‌آبی بهتر از آبیاری زیاد است: در تراریوم های کاکتوس و ساکولنت، هر دو هفته یکبار (تابستان) و ماهی یکبار (زمستان) آبیاری کافی است (البته باید بدونید که چه زمانی خاک گیاه شما خشک میشه)، اما برای گیاهان رطوبت دوست مانند خزه‌ها، اسپری آب هفتگی و حفظ رطوبت خاک ضروری است. تراریوم‌های بسته را روزانه ۱۰ دقیقه برای تهویه باز کنید تا از رشد قارچ جلوگیری شود. همچنین، استفاده از خاک سبک با زهکشی مناسب (ترکیب ماسه، شن و زغال) و کوددهی ماهانه در فصل رشد با کودهای NPK کم‌نیتروژن، سلامت گیاهان را تضمین میکند. با رعایت این نکات، تراریوم شما سال‌ها شاداب و زیبا باقی می‌ماند.
تراریوم ها چقدر به نور نیاز دارند؟
در روش نگهداری از تراریوم باید به نیاز نور توجه ویژه داشت،همه گیاهان برای رشد به نور نیاز دارند ولی در تراریوم سعی کنید از گیاهانی استفاده کنید که نیاز نوری کمتری دارند، ولی در کل گیاهان گوشتی به طور میانگین به 6 الی 8 ساعت (برخی هم حداقل به 2 الی 4 ساعت) نور در طول روز نیاز دارن اگر این نیاز نوری برای گیاهان فراهم نشود آنها رشد علفی داشته و شگل و زیبایی خوب خود را از دست میدهند. توجه داشته باشید که نباید نور مستقیم بیشتر از این مقدار به تراریوم برشه چون گیاه در محفظه شیشه ای قرار داره همین امر باعث میشه که نور گرمای زیادی تولید بکنه دلیل بروز مشکل سوختگی کاکتوس و ساکولنت شما بشه.
وقتی گیاه خودتون رو پشت پنجره قرار میدید هر از چندگاهی تراریوم را بچرخاند تا گیاه شما فقط به یک سمت رشد نکند چون گیاهان همیشه خود را به سمت نور حرکت میدهند. سعی کنید هر 5 روز یکبار گیاه خودتون رو 90 درجه بچرخونید.
اگر شما هم مثل من در آپارتمان زندگی میکنید و نور کافی برای رشد تراریوم و گیاهان آپارتمانی ندارید میتونید از نورهای مصنوعی هم استفاده کنید.به این شکل که یک لامپ فلورسنت رو در فاصله 40 سانتی متری (و یا هر نور مصنوعی مانند ال ای دی رنگی) قرار دهید . یکی از ویژگی های این مورد بالا نرفتن دما در داخل تراریوم میباشد.
نیاز آبیاری تراریوم ها
یکی دیگر از نکات مهم در روش نگهداری از تراریوم آبیاری آن هست. زمانی که شما از کاکتوس ها و ساکولنت ها برای ترایوم استفاده میکنید پس به هیچ وجه در آبیاری زیاده روی نکنید در تابستان سعی کنید که هر دو هفته یکبار و در زمستان هرماه تراریوم رو آبیاری کنید، البته این زمان به میزان رطوبت خاک تراریوم بستگی دارد.
اگر خاک لایه های پاینی شما از سنگ ریزه تشکیل شده است شما باید مقدار یبه تراریوم آب دهید که آب از لایه زیرین بالاتر نیاد. دوباره تاکید میکنم در آبیاری تراریم به هیچ وجه زیاده روی نکنید چون باعث پوسیدگی ریشه و ساقه گیاهان شما خواهد شد و این یعنی مرگ تدریجی گیاهان شما در برخی از تراریوم ها سوراخی قرار داده شده که همان عمل زهکشی گلدان را دارد که این عمل باعث میشه آب اضافی خارج شده و در نتیجه تراریم شما زودتر خشک میشود.
نکته : توجه داشته باشید که بهترین دما برای نگهداری کاکتوس و ساکولنت ها ۲۰-۳۵ درجه در فصل رشد میباشد.
نکته : در فصل رشد و ماهی 1 بار با کودهای NPK ازت پایین و پتاس بالا تراریوم خود را کوددهی کنید.
از چه خاکی برای تراریوم استفاده کنم؟
اگر زیر تراریوم شما درای سوراخ هست میتواندی از خاک های معمولی و سبک برای تراریوم استفاده کنید ولی در غیر این صورت از خاک هایی که دارای ترکیب ماسه و شن هستند استفاده کنید و حتما در بین این مواد از زغال هم استفاده کنید. توجه داشته باشید که اگر دوست ندارید تراریوم و گیاهان اون دچار بیماری های قارچی شوند قبل از استفاده خاک را ضدعفونی کنید.
تهویه مناسب تراریوم
تهویه مناسب یکی از عوامل حیاتی در نگهداری تراریوم است، به ویژه برای تراریوم‌های بسته که رطوبت در آنها به سرعت افزایش می‌یابد. اگر درب تراریوم را همیشه بسته نگه دارید، هوای راکد و رطوبت بالا باعث رشد قارچ‌ها، پوسیدگی ریشه و بیماری‌های گیاهی میشود. برای تراریوم‌های بسته، روزانه ۱۰ تا ۱۵ دقیقه درب آن را باز کنید تا هوای تازه جریان یابد و رطوبت اضافی خارج شود.
در مقابل، تراریوم‌های باز (مانند تراریوم کاکتوس‌ها) به دلیل دسترسی طبیعی به هوا، نیاز کمتری به تهویه دستی دارند، اما قرار دادن آنها در مکانی با جریان هوای ملایم (نه باد مستقیم) از گرمایش بیش از حد جلوگیری میکند. اگر تراریوم در محیطی با تهویه ضعیف (مثل اتاق‌های بدون پنجره) قرار دارد، استفاده از یک فن کوچک با فاصله مناسب یا انتقال موقت آن به نزدیک پنجره باز، به تعادل رطوبت و اکسیژن‌رسانی کمک میکند. توجه داشته باشید گیاهان حساس به رطوبت مانند کاکتوس‌ها در تراریوم‌های بسته اصلاً مناسب نیستند و انتخاب گونه‌های سازگار با محیط (مانند خزه یا فیتونیا) همراه با تهویه منظم، سلامت تراریوم را تضمین میکند.
مشکلات رایج نگهداری تراریوم
3 مشکل خیلی عمده که برای تراریوم ها مخصوصا تراریوم های در بسته پیش میاد رو در ادامه با هم بررسی میکنیم و اگر وسال یا مشکلی داشتید حتما در بخش دیدگاه بنیوسید تا کارشناسان گل من و تو پاسخ شما رو ارسال کنند.
رشد قارچ در تراریوم ها
یکی از رایج‌ترین مشکلات تراریوم، رشد قارچ است که معمولاً به دلیل رطوبت بالا، تهویه نامناسب یا خاک آلوده ایجاد میشود. قارچ ها به صورت لایه های سفید یا خاکستری روی خاک یا گیاهان ظاهر میشوند. برای مقابله با این مشکل، ابتدا بخش‌های آلوده را با احتیاط جدا کنید. سپس تهویه تراریوم را افزایش دهید (درب آن را بیشتر باز نگه دارید) و آبیاری را کاهش دهید. استفاده از خاک ضدعفونی شده و افزودن ذغال اکتیو به خاک نیز از رشد قارچ جلوگیری میکند. اگر مشکل ادامه داشت، میتوانید از قارچ کش های طبیعی مانند محلول رقیق آب و سرکه و یا قارچ کش کاربندازیم استفاده کنید.
پوسیدگی ریشه در تراریوم
پوسیدگی ریشه نیز مشکلی شایع در تراریوم هاست که معمولاً ناشی از آبیاری بیش از حد یا زهکشی ضعیف خاک است. نشانه های آن شامل ساقه‌های نرم، برگ‌های زرد و بوی نامطبوع از خاک است. برای حل این مشکل، ابتدا آبیاری را متوقف کرده و گیاهان آسیب دیده را از تراریوم خارج کنید. ریشه‌های پوسیده را قطع کرده و گیاه را در خاک تازه با زهکشی مناسب (ترکیب ماسه و شن) بکارید. مطمئن شوید ته تراریوم سنگ ریزه یا لایه زهکش دارد تا آب اضافی در خاک باقی نماند. در آینده، تنها زمانی آبیاری کنید که خاک کاملاً خشک شده باشد.
خشک شدن گیاهان تراریوم
خشک شدن گیاهان تراریوم معمولاً به دلیل کم آبی، نور مستقیم زیاد یا هوای خشک محیط رخ میدهد. اگر برگ‌ها چروکیده یا قهوه‌ای میشوند، ابتدا رطوبت خاک را بررسی کنید. برای تراریوم‌های حاوی گیاهان رطوبت‌دوست (مانند فیتونیا)، آبیاری را به صورت اسپری آب روی خاک و برگ‌ها انجام دهید و در صورت نیاز، یک ظرف آب کوچک در کنار تراریوم قرار دهید تا رطوبت محیط افزایش یابد. اگر از نور مصنوعی استفاده میکنید، فاصله لامپ را تنظیم کنید تا گرمای آن باعث خشکی نشود. همچنین، گیاهان مقاوم به خشکی مانند کاکتوس ها را در تراریوم های باز بکارید تا نیاز به رطوبت رسانی مداوم کاهش یابد. با نظارت منظم و تطبیق شرایط با نیاز گیاهان، میتوانید از بروز این مشکلات پیشگیری کنید.
نحوه نگهداری از تراریوم غیر کاکتوس
سایر گیاهانی که برای تراریوم استفاده میشنود به آبیاری هر هفته (باز هم بستگی به نوع گیاه و همچنین شرایط محیطی دارد) دارند و سعی کنید خاک تراریوم رو با اسپری کردن آب مرطوب نگه دارید. سعی کنید آبیاری را در تابستان بیشتر از زمستان انجام دهید. برای به دست آوردن زمان مناسب آبیاری تراریوم خاک اونو بررسی کنید و اگر خشک بود آبیاری را انجام دهید. این گیاهان هم به دمای متوسط و نور غیر مستقیم (پشت پنجره یا جایی نزدیک به پنجره که نور افتاب مستقیما به ان نخورد ولی روشنایی داشته باشد) نیاز دارند. اگر نور کافی ندارید باید از نورای مصنوعی استفاده کنید.
