کوکداما چیست و چطور باید درست کنیم؟ احتمالا گیاهان آویز بسیاری مشاهده کرده اید که دورشان نخ های کنفی بسته شده و به احتمال زیاد آویزان بوده اند. سوال هایی در مورد این نوع گیاهان برایتان پیش نیامده؟ دوست دارید از این گیاهان آویز داشته باشید؟ اول از همه بگم که به این نوع بسته بندی گیاهان کوکداما میگن. در این مطلب میخوایم در مورد کوکداما و تاریخچه کوکداما و یه نگاه کلی به چگونگی ساخت و نیازهای گیاهان کوکداما و فوایدی که نسبت به گلدان میتونه داشته باشه صحبت می کنیم و به معرفی انواع کوکداما و همچنین کدام گیاهان مناسب کوکداما هستند؟ خواهیم پرداخت پس علاقه مندان کوکداما همراه ما باشید.
کوکداما چیست؟
کوکداما (کوکه‌داما) که در زبان ژاپنی به معنای توپ خزه است این مدل از تزیین گیاه رو به انگلیسی Kokedama میگویند، یک باغ معلق و روش نگهداری گیاهان و پرورش آنهاست. این سبک ژاپنی بوده و دیگر نیازی به گلدان ندارد. بدین ترتیب که در این روش گیاه درون خزه و خاک مخصوص قرار می‌گیرد. به آن نخهای کنفی می‌بندند و اصولا آویزان می‌کنند. کوکه در زبان ژاپنی به معنای خزه و داماس به معنای توپ است. در این سبک در واقع خزه، نقش گلدان را برای گیاه دارد.
مزیت کوکداما نسبت به گلدان
کوکدما بهترین فایده ای که نسبت به گلدان دارد این است که فضایی را روی میز اشغال نمی کند و شما میتوانید آن را هر قسمتی از خانه که نور مورد نیاز گیاه را تامین می کند آویزان کنید. این حرف من به منزله این نیست که حتما باید کوکداما رو آویزان کنید، شما میتونید اون رو روی میز کارتون و هر جایی که دوست دارید هم داشته باشید.
مزیت دیگه ای که داره تشخیص آبیاریش به نسبت راحت تر از گلدان هست که در ادامه بهتون آموزش میدم.
چون آبیاریش کنترل شده هست پس آفت هایی مثل هزارپا و کرم و… نداره .
به خاطر نحوه بسته بندی و رنگ بندی که داره با هر مدل دکوراسیونی جور در میاد.
یکی دیگه از مزیت های کوکداما برای کسانی که بچه کوچک و یا حیوانات خانگی دارند مثل سگ یا گربه و از نگهداشتن گیاهان به خاطر سمی بودنشان و یا ریختن خاک گیاهان توسط حیوانات هراس دارند، کوکداما بهترین روش می باشد.
با این همه فایده ای که در مورد کوکداما گفتم مشتاق به درست کردن کوکداما نشدین؟؟؟؟
برای آشنایی بیشتر با کوکداما با ما همراه باشید. در ادامه به شناخت بیشتر کوکداما و روش ساخت آن می‌پردازیم.
آموزش ساخت کوکداما:
درست کردن کوکداما واقعا راحته فقط کافیه یکی دوبار این کار رو انجام بدین عاشقش میشین و کلی ایده برای بستن کناف هاش به ذهنتون میرسه و فک کنم هیچ پنجره از کوکداما در امان نمونه .
وسایل لازم برای ساخت کوکداما:
- آب: برای درست کردن توپی مورد نیاز است.
- گیاه: گیاه مورد نظر بهتر است ریشه‌های کوچک توپی داشته باشد.
- قیچی: به یک قیچی تیز برای بریدن نخ نیاز دارید.
- نخ کتان: که برای اتصال خزه به ته کوکداما استفاده میشود.
- خزه خشک: برای اینکه ریشه‌های گیاه آسیب نبیند، باید خزه‌ها را دور ریشه بپیچانید.
- کود گیاهی: برای تقویت خاک باید به آن کود گیاهی بیفزایید.
- خزه اسفنجی: برای پوشاندن ریشه‌هاست. مانند بونسای. بدین ترتیب رطوبت مورد نیاز را حفظ میکنید. ابتدا خزه‌ها را در آب خیس کنید و دقت کنید به میزان لازم از قبل آماده کنید تا حین کار با مشکل مواجه نشوید.
- خاک بونسای: خاک بونسای می‌تواند رطوبت مورد نیاز گیاه را در خود نگه دارد.
- خاک باغچه: برای کیفیت خاک باید از خاک باغچه استفاده کنید. چون مواد مغذی به آن اضافه شده و آب را نیز در خود نگهداری می‌کند.
آموزش مرحله به مرحله ساخت کوکداما:
در ادامه مرحله به مرحله بهتون آموزش خواهیم داد.
مرحله اول: آماده کردن گیاه و جداسازی از فضای اولیه
در این مرحله باید گیاه را با ریشه از گلدان در آورده و خاکهای اطراف ریشه را تمیز نمایید. میتوانید ابتدا خاک را آبیاری نمایید تا راحت‌تر باشد. بهتر است گیاه را که در فضای باز خارج از منزل چک کنید و بررسی نمایید تا آفتی نداشته باشد.
مرحله دوم: پوشاندن ریشه گیاه با خزه اسفنجی
برای پوشاندن ریشه‌های گیاه از خزه‌های اسفنجی استفاده نمایید. آنها را از آب خارج کنید و فشار دهید. آب اضافی خزه را بگیرید. با دقت خزه را به دور ریشه ببندید، میتوانید با نخ کتان این کار را انجام دهید. این مرحله اختیاری ولی خب کار از محکم کاری عیب نمی کنه.
مرحله سوم: آماده کردن و ترکیب خاک
بهترین خاک برای کوکداما ترکیب 4 قسمت خاک باغچه، یک قسمت کود گیاهی و یک قسمت خاک بونسای به علاوه یک لیوان آب است. برای اینکه ترکیب خوبی داشته باشید، خاکتان باید شبیه خاک سفالگری شود.
مرحله چهارم: پوشاندن ریشه گیاه با خاک آماده شده
حالا نوبت این است که ریشه‌های گیاهتان را با همان خاکی که از قبل ترکیب کرده‌اید به خوبی بپوشانید و آن را بصورت یک توپ در بیاورید. در صورتی که خاک خوب به هم نمی‌چسبد تا ریشه را بپوشاند، کمی آب به ترکیب اضافه نمایید. میتوانید اول به یاد دوران کودکی کمی خاک را با دست به شکل توپ در بیاورید و از وسط نصف کنید و ریشه گیاه را بین دو نیم کره قرار دهید سپس به هم بچسبانید و با کمی خاک توپمان را تمیزتر کنیم.
مرحله پنجم: پوشاندن توپ با خزه
حالا خره‌های نازک را لایه لایه به دور خاک پیچانده و با نخ نامرئی آن را محکم کنید. بع از این که با نخ نامرئی خزه ها را ثابت کردید مرحله جذابمان شروع میشود. برای این کار نخ بسیار محکمی را انتخاب کنید. نخ های کنفی برای این کار عالی هستند. نخ ها را مرتب دور خزه ها بپیچید تا جایی که خزه ای نتواند جدا شود. این نخ ها نقش گلدان شما را دارند پس باید به حدی محکم و قوی باشند که وزن گیاه را تحمل کنند. سپس نخی را به عنوان آویز در نظر بگیرید تا بتوانید گیاهتان را با آن آویزان نمایید.
مرحله ششم: در نظر گرفتن جای مناسب برای کوکداما
بهترین جا برای گیاهان پرورشی به سبک کوکداما، جایی با آفتاب غیر مستقیم است. پس آن را جایی قرار دهید که نور غیر مستقیم دریافت‌کند. پرورش گیاه به این سبک نیاز به نگهداری خاص خود را دارد که باید آن را بیاموزید.
از چه گیاهانی برای پرورش به سبک کوکداما استفاده کنیم؟
برای این سبک نگهداری نمی‌توان هر نوع گیاهی انتخاب کرد. باید گیاهانی که ریشه‌های کوچکی دارند انتخاب کنید. همچنین گیاهان مقاوم برای این روش بهتر جواب داده و مناسب‌ترند.
گیاهانی که رشد زیادی دارند مناسب کوکداما نیستند و یا آنهایی که ریشه حجیم و بزرگ دارند.
گیاهانی با نیاز نوری متوسط برای ساخت کوکداما مناسب هستند.
گیاهی که انتخاب میکنید، باید با محیط شما سازگاری داشته باشد.
بهترین گیاهانی که برای کوکداما مناسبند، گیاهان مقاوم و گیاهانی هستند که به آب زیاد نیاز ندارند.
در صورتی که نور کافی درمنزل ندارید نباید از گیاهانی نظیر پتوس ابلق برای ساخت کوکداما استفاده کنید.
در عوض سانسوریای سبز مورد مناسبی است.
نکته مهم در مورد ساخت کوکداما برای کاکتوس ها
کاکتوس ها برای ساخت کوکداما زیاد مناسب نیستند چون خاک کاکتوس خاک شنی می باشد و ریشه های آن در توپ گلی نمیتوانند رشد پیدا کنند و از طرفی خزه ها رطوبت بیشتری را نگهداری می کنند و از همین رو احتمال آسیب به کاکتوس ها وجود دارد.
یک نکته بسیار مهمی که در مورد ساخت کوکداما وجود دارد اگر گیاه مورد نظر شما کاکتوس می باشد این است که بعد از ساخت توپ گیاه آن را باید یکی دو روز نگهداری کنید تا آب اضافی گل توپ تبخیر شود سپس دور آن را با خزه پوشش دهید. اگر این کار را انجام ندهید احتمال خرابی ریشه های گیاه شما وجود دارد.
نحوه نگهداری از کوکداما:
حال که دانستید کوکداما چیست، باید روش نگهداری گیاه را به این سبک بیاموزید. پرورش به سبک کوکداما نیز مانند پرورش و نگهداری از طرق دیگر نیاز به آموزش دارد و باید به روشهای مراقبتی آشنا باشید.
نور مورد نیاز گیاه کوکداما چقدر است؟
قبلاً هم گفتیم که این سبک پرورش گیاه نیازمند نور غیر مستقیم است. شما میتوانید از نور غیر مستقیم استفاده کنید. میزان نور بسته به نوع گیاهتان فرق می‌کند و ممکن است کم یا زیاد و یا متوسط باشد.
اگر در آپارتمان یا منزل نور کافی ندارید، باید از گیاهانی که نیاز به نور کمی دارند، مانند سانسوریا پا کوتاه، شامادورا و آگلونما استفاده کنید.
کوکداما را چقدر آبیاری کنیم؟
آبیاری گیاه باید منظم انجام شود. بدین ترتیب هفته‌ای 3 تا 5 بار آبیاری لازم است. البته این تعداد آبیاری بستگی به فصلی که در آن هستید دارد. در زمستان طبیعتاً دیرتر نیاز به آبیاری است. اما نکته مهم زمان آبیاری است.
چه موقع گیاه نیاز به آب دارد و چطور می‌توان فهمید؟ وزن توپ کوکداما به شما می‌گوید کی زمان آبیاری گیاه فرارسیده است. زمانی که توپ سبک میشود، یعنی گیاه نیاز به آب دارد.
شما به دو روش میتوانید گیاه کوکداماییتان را آبیاری نمایید.
روش اول: آبیاری به روش اسپری کردن:
در این روش آب را به گیاه اسپری نمایید تا گیاه سیراب شود. اسپری کردن را روی توپ انجام میشود . برای حفظ رطوبت مورد نیاز میتوانید یک تشت و یا ظرف از سنگریزه در زیر توپ قرار دهید.
روش دوم: به سبک غوطه ور سازی در آب:
در این روش شما باید توپ را برای 10 تا 25 دقیقه در آب قرار دهید و سپس از آب خارج کنید. حالا توپ خزه را آرام فشار دهید تا آبهای اضافی از خزه خارج شود.
در این روش زمانی که توپ را در آب می‌گذارید، چون سبک است روی آب می‌ایستد و پس از سنگین شدن توپ به زیر آب می‌رود.
ممکن است یک گیاه هم به آبیاری به روش اسپری و هم به روش غوطه‌وری نیاز داشته باشد. که باید پس از هر چند بار آبیاری اسپری، یک بار به روش غوطه‌وری آبیاری انجام شود.
زمان هرس نمودن گیاه کوکدامایی؟
در این روش نیز مانند روشهای دیگر باید گیاهانتان هرس شوند. یعنی اگر برگ زردی در گیاه دیدید با قیچی آن را جدا کنید. با هرس کردن مواد مغذی بهتر به باقی گیاه می‌رسد .
اگر گیاه شما رشد خوبی دارد سالی دو مرتبه باید ریشه را هرس نمایید و سالی یک بار هم ساقه را. با هرس کردن گیاه هم رشد بهتری خواهد داشت و هم فرم بهتری.
زمان تعویض کردن کوکداما ؟
پس از رشد کردن گیاه و ریشه‌ها زمان آن فرا می‌رسد تا کوکداما را تعویض نمایید. برای این کار باید کوکدامای بزرگتری درست کنید تا جا برای رشد ریشه و در نتیجه رشد گیاه ایجاد شود. برای گیاهان کوکدامایی یک تا دو بار در سال تعویض خوب و کافی است. یکی از راه های تشخیص زمان تعویض کوکداما مشاهده ریشه ها می باشد.
از چه کودی برای تغذیه استفاده کنیم؟
برای تقویت خاک گیاه میتوانید از کودهای محلول استفاده کنید و آن را با آب قاطی نمایید و این کود را در هر دو سبک آبیاری (اسپری و غرقابی) می‌توان استفاده نمود.
سخن پایانی کوکداما چیست
در این مطلب به شما گفتیم که کوکداما چیست و چه مزایایی دارد همچنین روش ساخت آن را هم توضیح دادیم ولی در پایاین یادآور می‌شویم برای ساخت کوکداما بهتر است ابتدا کوکدامای کوچک بسازید تا راه بیفتید. گیاهی انتخاب کنید که مقاوم‌تر بوده و ریشه کوچکی دارد. در این نوع از نگهداری گیاه بهتر است گیاهی انتخاب کنید که رشد خیلی زیادی نداشته باشد.
