یکی از شایعات روزهای اخیر شبکه های اجتماعی خبر مبنی بر سرطان زا بودن رگه های سفید در گوجه فرنگی و رابطه آن با سرطان می باشد. متن این شایعه به این شرح است: “وجود رگه های سفید در گوجه فرنگی موجود در بازار، نشانه نیترات و باقیمانده سموم و کودهاست که موجب سرطان میشود.”
دلیل رگه های سفید چیست؟ آیا واقعا عامل سرطان است؟
رگههای سفید، معمولا نشان دهنده عدم تعادل غذایی در یک محصول است و ارتباطی با وجود نیترات ندارد!
به عنوان مثال، اگر کلسیم یا فسفر گوجه فرنگی کمتر از حد طبیعی باشد، در هنگام رشد بخوبی رنگ نمیگیرد! و این تعادل غذایی در مورد بقیه سبزیها و صیفیها نیز رایج است.
در صورت استفاده از کودهای شیمیایی بدون آزمون خاک و گیاه، احتمال تجمع نیترات در سبزی ها و صیفی ها وجود دارد که از روی شکل ظاهری هم قابل تشخیص نیست!
به طور کلی تجمع نیترات در سبزیجات برگی بیشتر از سبزیجات میوهای و پیازی رخ میدهد و گوجهفرنگی از سبزیجات میوهای است،
در مصرف سبزی خوردن و کاهو به علت احتمال تجمع نیترات باید دقت بیشتری کرد و محصولات تازهتر مصرف شوند.
ویتامین های موجود در میوه و سبزیجات تازه
میوهها و سبزیها سرشار از ویتامین و آنتیاکسیدان هستند و همین ترکیبها تا حدی اثر موادی مثل نیتراتها را خنثی میکنند. برای مثال گوجهفرنگی حجم بالایی ویتامین C و آنتیاکسیدان لیکوپن دارد که میتوانند با نیتراتها مقابله کنند. هرچه میوهها و سبزیها تازهتر باشند و کمتر در یخچال نگهداری شوند، ویتامین و آنتیاکسیدان بیشتری دارند و مصرف آنها مفیدتر خواهد بود.
چرا کود شیمیایی بیش از حد برای انسان مضر می باشد؟
نیترات موجود در کودهای شیمیایی، هنگام آبیاری محصولات شسته و وارد خاک میشود. بافت گیاه هم بسرعت آن را جذب میکند و پس از مدتی نیترات به نیتریت تبدیل میشود که نیتریت مشکل خاصی برای بدن انسان ندارد، اما وقتی کشاورزان کود زیادی به محصول میدهند، گیاه فرصت کافی برای تبدیل نیترات به نیتریت ندارد و نیترات زیادی در بافت گیاه تجمع پیدا میکند که برای سلامت انسان نیز خطر دارد.
اگرچه بسیاری از مشکلات و بیماریهای امروز انسان ناشی از مواد غذایی ناسالم است، اما این به این معنی نیست که هر ویژگی غیرعادی در محصولات غذایی دلیل سرطانزا بودن آنها باشد. رگههای سفیدی که در بعضی گوجهفرنگیها وجود دارد نشانه نیترات یا سرطانزا بودن گوجهفرنگی نیست و در بسیاری از موارد از عدم تعادل غذایی در این محصول حکایت میکند.
در گوجه فرنگی نیترات وجود دارد؟
متاسفانه، بله. باتوجه به اينکه استفاده از کودهاي شيميايي در مزرعههاي ايراني براساس آزمون خاک و آزمون گياه انجام نميشود، احتمال وجود و تجمع نيترات نهتنها در گوجهفرنگي، بلکه در ساير سبزيها و صيفيهاي ما هم وجود دارد.
آيا ميتوان وجود نيترات در گوجهفرنگي را از روي شکل ظاهري آن تشخيص داد؟
تقريبا نه. برخي افراد ادعا ميکنند نرم بودن بافت گوجهفرنگي ميتواند نشانه تجمع نيترات در آن باشد که اين ادعا چندان قابلاستناد نيست. از طرف ديگر، گاهي گفته ميشود وجود رگههاي سفيدرنگ در گوجهفرنگيها هم علامتي از تجمع نيترات در آنهاست اما اين رگههاي سفيد، معمولا نشاندهنده عدم تعادل غذايي در محصول است. مثلا اگر کلسيم يا فسفر گوجهفرنگي کم باشد و بهطور کلي، تعادل غذايي در محصول برقرار نباشد، گوشت ميوه يا صيفي ما بهخوبي رنگ نميگيرد.
معمولا کاهو و کلم هم جزو سبزيهاي پرمصرف هستند. آيا وجود نيترات در اين سبزيها هم قابلتشخيص است؟
برگ کاهوهايي که تجمع نيترات دارند، زودتر خراب و پلاسيده ميشوند. ضمن اينکه معمولا نيترات در برگهاي پير و مغز سفيد و سفت وسط کاهو تجمع مييابد و پرهيز از مصرف اين دو قسمت ميتواند راهي براي پيشگيري از ورود نيترات احتمالي به بدن باشد.اما در کلم هم مانند گوجهفرنگي وجود نيترات نشانه خاصي ندارد.
