معرفی و نکات کلیدی برای نگهداری گیاه فردوس در خانه : با خوندن این مطلب میتونی خیلی راحت و درست از گیاهات توی خونه نگهداری کنی، اگر به دنبال یک گیاه آپارتمانی ارزان قیمت اما مقاوم و زیبا برای محل کار یا آپارتمانِ خود هستید در این قسمت از گل من و تو همراه ما باشید. فردوس یک گیاه بوته‌ای ، همیشه سبز و از دسته ساکولنت ها است. این گیاه به آسانی در آپارتمان قابل پرورش و نگهداری می‌باشد. برگ های سبز گوشتی این گیاه با رگه های ارغوانی و قرمز رنگ به گونه‌ای هنرمندانه تزئین شده اند و باعث بوجود آمدن زیبایی فوق العاده در آن گردیده اند به طوری که هر چشمی را به خود مجذوب می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با این ساکولنت زیبا و اطلاع از شرایط و نحوه‌ی نگهداری از آن در ادامه همراه ما باشید.
آشنایی با گیاه فردوس یا سینادنیوم
نام فارسی : فردوس
نام علمی : (Synadenium grantii Rubra) یا (Euphorbia grantii)
نام لاتین : بوته شیر آفریقایی African Milk Bush
✍️ فرودس که در ایران به نام سینادیوم (سینادنیوم) گرانتی و یا سینادیوم کامپکتوم نیز نامیده میشود، نوعی ساکولنت می‌باشد که به صورت درختچه‌ای رشد می‌کند، خاستگاه اولیه‌ی این گیاه مناطق گرمسیری آفریقا بالاخص تانزانیا است. فردوس می‌تواند به صورت آپارتمانی و غیرآپارتمانی پرورش یابد.
این گیاه را از خانواده‌ی فرفیون یا یوفوربیاسه می‌دانند. فردوس که از دسته‌ی افوربیاها است برخلاف آنها دارای برگ های دائمی می‌باشد. این برگ ها گوشتی و آبدار که سبز رنگ هستند توسط رنگدانه‌های قرمز متمایل به قهوه‌ای و ارغوانی تزئین شده و زیبایی گیاه را چند برابر نموده‌اند.
فردوس از لحاظ ارتفاع در زادگاه خود و شرایط مناسب محیطی به ارتفاع ۶ متر و عرض ۲ متر و در سایر نقاط و آپارتمان ها حداکثر به ارتفاع ۲ متر خواهد رسید. در مناطق گرم و خشک و همچنین در شرایط کمبود آب جهت آبیاری میتوان از سینادیوم برای تزئینات فضای سبز و حواشی خیابان ها استفاده نمود.
انواع گیاه سینادیوم
از معروف ترین انواع سینادیوم میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
1. سینادیوم کامپکت (Synadenium compacta)
✍️ این نوع گل فردوس ساقه های کوتاه تری دارد و برگ های آن از سبزی فاصله گرفته و به رنگ قهوه‌ای مایل به ارغوانی است . که بر حسب غالب بودن رنگ قهوه‌ای یا ارغوانی به آن ، گل فردوس قرمز یا قهوه‌ای نیز می‌گویند.
2. سینادیوم گرنتی (Synadenium Granti syn)
✍️ به این نوع سینادیوم، فردوس سبز نیز گفته میشود. ساقه های این نوع فردوس بلند تر بوده و برگهای گوشتی سبز رنگی دارد. که توسط رگه های قرمز یا قهوه‌ای تزیین شده است.
شرایط نگهداری از گیاه فردوس یا افوربیا سینادیوم
اگر چه گیاه فردوس مراقبات چندانی را میخواد و گیاه سخت گیری نیست اما در روند نگهداری آن برخی نکات ریزی وجود دارند که اگر رعایت نشوند گیاه با مشکل رو به رو خواهد شد، برای آشنایی با این نکات و آگاهی از سایر شرایط نگهداری در ادامه همراه ما باشید.
بهترین ترکیب خاک برای گیاه فردوس چیست؟
مهم ترین فاکتوری که در نگهداری افوربیا سینادیوم اهمیت دارد نوع خاک آن است که به دلیل حساس بودن این گیاه به آب زیاد باید کاملا سبک و متخلخل (زهکشی بالایی داشته باشه) بوده تا باعث تجمع آب اضافی لابه‌لای ذرات خود و آسیب و پوسیدگی ریشه‌ی گیاه نشود. چند نمونه از بهترین ترکیبات خاک برای این گیاه از قرار ذیل است. اما میتوانید آن را در خاک آماده کاکتوس نیز کاشت.
- خاک باغچه + کوکوپیت + ماسه + پرلیت
- خاک برگ کاملا پوسیده استریل + ماسه + پرلیت + خاک گلدان
افوربیا سینادیوم یا گل فردوس رو چقدر آبیاری کنم؟
✍️ با اینکه افوربیا سینادیوم یا همان گیاه فردوس از جمله ساکولنت ها و گیاهان گوشتی است با اینحال نسبت به آنها نیاز آبی بیشتری دارد، البته نسبت به گیاهان آپارتمانی آب کمتری را می‌طلبد. به عبارتی این گیاه خاک خیلی خیس و یا خاک خیلی خشک را نمی‌پسندد و می‌بایست بعد از خشک شدن ۳ الی ۴ سانت از سطح خاک آبیاری شود.
همواره قبل از آبیاری فردوس دقت کنید که زهکشی زیر گلدان مسدود نباشد. حجم آب مصرفی باید به میزانی باشد که آب اضافه از زیر گلدان خارج شود اما نوع آب تفاوتی ندارد یعنی فرقی ندارد آب املاح داشته باشد یا خیر. اما از آبیاری به وسیله‌ی آب سرد اجتناب کرده و پس از خروج آب اضافی زیرگلدانی را خالی نمایید. تجمع آب در زیرگلدانی علاوه بر احتمال ایجاد آفات و آلودگی ممکن است به ریشه های گیاه نیز آسیب وارد کند.
نکته‌ی مهمی که در آبیاری این گیاه باید رعایت شود این است که در هر نوبت آبیاری از آب پر حجم استفاده کنید تا تمام گلدان و ریشه ها خیس شوند، هرگز با کم کردن حجم آب تعداد آبیاری را زیاد نکنید، این کار باعث خیس بودن دائمی سطح بالای خاک و نرسیدن آب به ریشه های زیرین خواهد شد. هنگام آبیاری نیز مراقب باشید تا برگ ها و ساقه گیاه خیس نشود و آبدهی گیاه را در فصول سرد کاهش دهید.
نکاتی در خصوص آبیاری گیاهان آپارتمانی رو حتما از سایت گل من و تو طمالعه کنید.
گیاه فردوس چقدر رطوبت نیاز داره؟
✍️ این گیاه می‌تواند نیاز رطوبتی خود را از طریق رطوبت موجود در هوا تامین نماید. اگر محیط زندگی شما گرم و خشک است یک جزیره برای گیاه مهیا کنید. (نحوه ساخت جزیره برای گلدان رو میتونید از سایت گل من و تو مشاهده کنید) اگر چه این گیاه به رطوبت حساسیت ندارد اما در رطوبت نسبی ۲۰ الی ۳۰ درصدی بهتر رشد خواهد کرد.
دمای مناسب برای رشد گل فردوس چقدره؟
✍️ فردوس هوای گرم را به هوای سرد ترجیح می‌دهد و از سرما بیزار است. دمای ایده آل برای این گیاه بین ۱۹ الی ۲۶ درجه سانتی‌گراد می‌باشد. که البته تا دمای ۳۲ درجه را نیز تحمل می‌کند. در چنین شرایطی و همچنین در روزهای بسیار گرم برگ های گیاه را غبارپاشی کنید. سرمای هوا باعث ریزش برگ های این هوا خواهد شد.
گیاه فردوس به چه میزان نوری احتیاج دارد ؟
✍️ این گیاه در برابر میزان دریافت نور تا حدودی منعطف است، یعنی می‌تواند در نور کم نیز زنده بماند، اما در این صورت رنگدانه‌های خود را از دست داده و کاهش قابل ملاحظه‌ای در میزان زیباییش مشهود خواهد شد.
ایده آل نوری این گیاه، مکانی با نور زیاد اما فیلتر شده و غیرمستقیم است، اگر محیطی با نور ثابت در طول روز ندارید باید بدانید برای داشتن یک گیاه فردوس زیبا داشتن تنها ۷ الی ۹ ساعت نور در شبانه روز کافیست. البته که این نور را میتوان از طریق نورهای مصنوعی نیز تامین کرد که در این صورت باید طی شبانه روز حداقل ۱۵ ساعت گیاه در معرض نور باشد.
مناسب ترین مکان از نظر نوری برای قرار دادن گلدان سینادیوم پنجره های جنوبی است. دقت کنید که این گیاه تاب تابش مستقیم آفتاب را ندارد و نور مستقیم باعث سوختگی برگ هایش خواهد شد.
در مطلبی جداگانه به بررسی نور مناسب گیاهان آپارتمانی پرداختیم که پیشنهاد میکنم مطالعه کنید.
نحوه و میزان کوددهی و تغذیه گل فردوس
برای کوددهی به گیاه فردوس ابتدا باید بدانید که گیاهتان چند ساله است، یعنی تقریبا جوان است یا مسن و سالخورده شده است. این آگاهی از آنجایی اهمیت پیدا می‌کند که گیاهان جوان و تازه بالغ شده سینادیوم بر خلاف نمونه های مسن آن به علاوه بر سایر کودها به کودهای فسفر بالا نیاز بالایی دارند، فسفر موجب تقویت و رشد بیشتر ریشه ها شده و از این طریق رشد سریع و مقاومت گیاه را در پی خواهد داشت.
بهترین زمان برای دادن کود فسفر هنگام کاشت یا در طول فصل رشد گیاه می‌باشد. کود حاوی نیتروژن بالا نیز هم در نمونه های جوان و هم در نمونه های مسن ، باعث افزایش قدرت رشد خواهد شد. این کود نیز می‌باییست در فصل رشد به گیاه داده (از ابتدای بهار تا انتهای تابستان) شود تا اضافات آن که در خاک اندوخته می‌گردد با هر نوبت آبدهی دفع شود. در صورت در دسترس نبودن کود میتوانید گیاه را با ریختن ورمی کمپوست روی سطح خاکش تقویت نمایید.
برای تغذیه این گیاه در فصل بهار و تابستان، مقدار یک گرم کود را ۱ لیتر آب حل کرده و گیاه را با آن آبیاری نمایید. کود های قابل استفاده برای این گیاه به شرح ذیل است ؛
- کود NPK 20_20_20
- کود NPK 10-52-10 (کود فسفر بالا)
- کود کریستالون سبز 18_18_18
- کود دارای اسید هیومیک
- کود گرین کاکتوس
آیا گیاه فردوس باید هرس شود ؟
✍️ این گیاه را به دو دلیل باید هرس نمود، اول هنگامی که شاخه یا برگ های زرد و آسیب دیده مشاهده کردید بلافاصله آنها را هرس کنید و اجازه ندهید تا گیاه انرژی خود را صرف دفع و ریزش آن قسمت کند. نابودی قسمت های تخریب شده موجب حفظ انرژی گیاه و رشد بهتر قسمت های سالم خواهد شد.
از طرف دیگر زمانیکه تراکم شاخ و برگ گیاه زیاد شود، تهویه و گردش هوای مناسب لابه‌لای برگ ها صورت نخواهد گرفت و این عامل می‌تواند زمینه ایجاد بیماری های قارچی و انواع حشرات و آفات باشد. همچنین کم کردن شاخه های زائد باعث زیباسازی و تقویت رشد گیاه نیز خواهد شد.
هرس زیباسازی و کم تراکم کردن گیاه را هنگامی که گیاه در خواب است یعنی اواخر فصل پاییز و فصل زمستان انجام دهید.
زمان تعویض گلدان گل فردوس یا سینادیوم
✍️ فردوس گیاه سریع الرشد است لذا حتما به تعویض خاک و گلدان احتیاج خواهد داشت. معمولا هر ۱ الی ۲ سال یکبار ریشه‌ها از روزنه های زیرین گلدان بیرون خواهد زد و این به معنای فرا رسیدن زمان تعویض گلدان است، در این مواقع باید گلدان فعلی را با گلدانی به اندازه یک سایز بزرگتر و خاک جدید تعویض نمود.
در صورت توقف رشد یا آسیب دیدن خاک نیز میتوانید خاک گلدان را عوض نمایید، دقت کنید که در سال بیش از یک بار گلدان فردوس را جابه‌جا و تعویض نکنید. برای تقویت خاک بدون تعویض هم میتوانید مقداری از خاک سطحی را تخلیه کرده و خاک جدید و غنی را جایگزین آن نمایید. در این مورد مراقب ریشه ها باشید تا آسیب نبینند.
روش های تکثیر و ازدیاد گل فردوس
فردوس را از دو طریق کاشت بذر و قلمه برگ و ساقه میتوان تکثیر کرد، در زیر به تشریح هر کدام از این طرق خواهیم پرداخت.
تکثیر فردوس از طریق قلمه ساقه
متداول ترین روش تکثیر سینادیوم از طریق قلمه زنی می‌باشد، که باید با رعایت نکاتی همراه باشد تا خللی در عملیات تکثیر صورت نگیرد و با موفقیت همراه باشد.
1. فصل مناسب قلمه گیری
مناسب ترین فصل برای قلمه گیری پاییز می‌باشد
2. انتخاب ساقه‌ی سالم و مناسب
به منظور قلمه زنی باید ابتدا ساقه‌ی مناسبی را از یک گیاه بالغ انتخاب نمایید، این ساقه می‌بایست عاری از هرگونه آفت و بیماری باشد.
3. اندازه قلمه ها
قلمه هایی به اندازه ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متر از گیاه جدا کنید، بهتر است برش به صورت مورب و با شی استریل زده شود.
4. به بند ها توجه کنید
هنگام برش به محل رویش برگ ها ( به اصطلاح گره یا بند ) توجه کنید . هر قلمه باید در طول خود حاوی ۳ الی ۴ گره باشد
5. برگ های پایینی را حذف کنید
برگ های انتهای قلمه را جدا کنید و تنها ۳ تا ۴ برگ در بالای قلمه باقی بگذارید .
6. اجازه دهید شیرابه ها قطع شود
بعد از برش قلمه و جدا کردن برگ های پایینی شیرابه‌ی سفید رنگی از گیاه خارج خواهد شد ، این شیرابه بسیار سمی است، لذا توصیه میشود این مراحل را با دستکش انجام دهید. سپس قلمه ها را به مدت ۴ الی ۶ ساعت در محلی قرار دهید تا جریان شیرابه ها قطع شود. کاشت بلافاصله قلمه به دلیل نشت این صمغ ها ممکن است باعث پوسیدگی گردد.
7. بستری از پرلیت + پیت ماس +ماسه آماده کنید
بستر مناسبی از خاک آماده کرده و قلمه ها را در آن بکارید. سپس بعد از آبیاری کردن کاور کرده و در محیطی با نور ملایم قرار دهید.
تکثیر فردوس از طریق قلمه برگ
علاوه بر قلمه ساقه، از قلمه برگ نیز میتوان برای تکثیر این گیاه استفاده نمود، در این صورت به منظور موفقیت بیشتر برگ را در بستر کمپوست + پرلیت + ماسه + خاکه زغال بکارید.
بیماری ها و مشکلات رایج گیاه فردوس
فردوس از جمله گیاهان مقاوم است که کمتر دچار آفات و بیماری میشود با اینحال در روند پرورش و نگهداری این گل مشکلاتی گزارش شده که در زیر به آنها خواهیم پرداخت.
علت لوله و جمع شدن برگ ها گیاه فردوس چیست؟
این مشکل ممکن است به دلایل متفاوتی اتفاق بیفتد که مهم‌ترین آنها عبارتند از :
- آبیاری کم و تشنگی گیاه
- دمای خشک و رطوبت خیلی کم محیط
- هجوم آفات
- آبیاری زیاد
✍️ هر یک از عوامل بالا ممکن است باعث جمع و به اصطلاح لوله شدن برگ های سینادیوم باشد. آبیاری کم و تشنگی گیاه همانند آبیاری زیاد یکی از مخاطرات نگهداری در گیاهان آپارتمانی است، زمانی که گیاه مدت زیادی تشنه باشد ابتدا با تغییراتی در برگ ها نظیر لوله شدن واکنش نشان داده و سپس با ریزش برگ ها نابود خواهد شد.
همانطور که گفتیم این گیاه به کمبود رطوبت حساسیت کمی نشان می‌دهد اما چنانچه دمای هوا خیلی بالا باشد نیاز است تا مقداری محیط را توسط ایجاد جزیره یا غبارپاشی مرطوب نمود.
آبیاری زیاد و خیس بودن دائمی خاک نیز باعث پوسیدگی ریشه خواهد شد، اختلال در روند و سلامت ریشه ها در مراحل ابتدایی ممکن است خود را با تغییراتی در ظاهر گیاه از جمله زرد و لوله شدن برگ ها نشان دهد.
در صورت عدم وجود دلایل فوق جمع شدن برگ ممکن است در اثر هجوم آفات باشد، در این حالت نیز ابتدا برگ ها را از آفات پاکسازی نموده و یا در مراحل پیشرفته تر از سموم و یا تعویض خاک کمک بگیرید.
علت رشد علفی و یا دراز و نازک شدن ساقه گیاه فردوس چیست؟
✍️ یکی از شایع ترین مشکلات که در اثر کمبود نور رخ می‌دهد و در بین اکثر گیاهان مشترک است، رشد علفیِ ناشی از کمبود نور است. در این حالت ساقه گیاه دراز و نازک شده و برگ ها از یکدیگر فاصله می‌گیرند، برای حل این عارضه می‌باییست گیاه به محل پرنور تری منتقل شود در غیر این صورت، پس از مدتی نازکی ساقه به حدی می‌رسد که رشد گیاه متوقف خواهد شد.
علت زرد شدنِ همراه با ریزش برگ ها فردوس چیست؟
✍️ زرد شدن همراه با ریزش برگ ها در دو حالت ممکن است رخ دهد، در حالت اول این زردی و ریزش مختص به برگ های مسن و پیر بوده و تعداد آن نیز اندک است که جای نگرانی نیست چرا که طبیعی و نرمال است. ( البته این حالت را نیز با تغذیه مناسب میتوان کاهش داد و یا به تاخیر انداخت )
اما حالت دوم که خطر به شمار می‌آید مربوط به زمانی است که گیاه تعداد زیادی از برگ های جوان خود را در مدت کوتاهی از دست بدهد، این عامل ممکن است در اثر آبیاری خیلی زیاد یا آبیاری خیلی کم بوجود آید. که بعد از کشف علت باید اصلاح صورت گیرد.
ریزش یکباره تعداد زیادی برگ گیاه فردوس چیست؟
✍️ معمولا بعد از خرید این گیاه و یا انتقال آن به قسمت حدیدی از منزل شاهد ریزش یکباره و تعداد زیادی از برگ های آن خواهید بود. این مشکل به دلیل شوک ناشی از جابه‌جایی و تغییر یکهویی محل نگهداری اتفاق می‌افتد که مقداری از آن طبیعی بوده و بعد از مدتی و با عادت کردن گیاه به محل جدید حل خواهد شد.
با عدم جابه‌جایی گاه و بیگاه و یا رعایت کردن نکاتی میتوان این ریزش و شوک را به حداقل رساند . مثلا خرید از گلفروشی های نزدیک منزلتان ، خرید در هوای غیر سرد و یخ بندان، خرید در فصول خواب گیاه و …
علت پژمرده ، بی‌حال و رنگ پریدگی گیاه فردوس چیست؟
این عارضه دلایل مختلفی دارد که باید بعد از کشف آن نسبت به اصلاح و یا رفع آن اقدام نمود، از مهم ترین این دلایل میتوان موارد زیر را نام برد :
1. تغییرات ناگهانی میزان نور
2. شرایط نگهداری نامناسب
3. تغییرات شدید دمایی
4. تغییر و جابه‌جا نمودن زیاد گلدان
5. تعویض زیاد گلدان
6. تشنگی گیاه
7. آبیاری زیاد
8. کمبود رطوبت
سوختن و قهوه‌ای شدن نوک و حواشی برگ ها فردوس چیست؟
مهم ترین علت سوختن برگ ها که در اکثر گیاهان نیز مشاهده میشود قرار دادن گیاه در معرض نور مستقیم آفتاب و یا آبیاری و غبارپاشی زیر تابش مستقیم می‌باشد.
آفات و بیماری های فردوس
✍️ این گیاه به دلیل سمی بودن کمتر در معرض آفات و بیماری ها قرار می‌گیرد، اما ممکن است به دلیل ریختن و ماندن آب روی برگ ها و ساقه ها، خیس بودن دائمی خاک و عدم تهویه و گردش هوای مناسب مورد هجوم شته ها و قارچ قرار بگیرد.
سوالات متداول در مورد گیاه فردوس
در ادامه برخی از سوالاتی که در خصوص نگهداری گیاه سینادیوم پرسیده میشه رو مورد بررسی قرار میدیم.
آیا گیاه فردوس برای افراد مبتدی پیشنهاد میشود ؟
✔️ شرایط نگهداری آسان فردوس و سطح توقعات پایین این گیاه باعث شده تا هر کس حتی افراد تازه کار نیز بتوانند آن را در آپارتمان پرورش دهند.
آیا فردوس از جمله گیاهان گلدار است ؟
✔️ این گیاه در صورت فراهم بودن شرایط محیطی از اواسط بهار تا اواخر مهر ماه گل های خوشه‌ای و صورتی رنگی را شکوفا خواهد کرد، البته که فردوس در محیط آپارتمان به گل نخواهد نشست. گل های فردوس پس از رسیدن بذر های این گیاه را درون لگوم خود تشکیل خواهند داد.
آیا سینادیوم یا فردوس سمی است ؟
✔️ به مجرد برش تکه ای از برگ یا ساقه‌ی این گیاه صمغ و یا شیرابه‌ای سفید رنگ از آن خارج میشود که بسیار سمی و خطر ناک است. لذا توصیه میشود این گیاه را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه داشته و در صورت تماس با شیرابه‌ی سمی، محل برخورد را با آب و صابون بشویید. علاوه بر آن تمام قسمت های این گیاه سمی بوده و تماس با آن باعث ایجاد التهابات پوستی میشود. حتما مطلب معرفی گیاهان سمی رو مطالعه کنید.
گلدان فردوس را در چه فصلی تعویض کنم ؟
✔️ سالانه یکبار و در فصل بهار با تابستان میتوانید نسبت به تعویض گلدان فردوس اقدام نمایید.
نکات مهم در رابطه با سینادیوم یا گیاه فردوس
• به منظور کاهش شوک وارده به گیاه بعد از جابه‌جایی گلدان و یا تعویض خاک، کود دهی را تا یک ماه متوقف کنید.
• این گیاه در فصول سرد در حالت استراحت و خواب است لذا به آب کمتری نیاز دارد.
• تمام قسمت های این گیاه حتی گل های سبز و زردش نیز سمی است لذا از دست زدن به آنها خودداری کنید.
• هنگام تکثیر گیاه اگر زمان لازم برای خشک شدن شیرابه سمی را ندارد ( ۴ تا ۶ ساعت ) میتوانید توسط کبریت و به آرامی انتهای گیاه را خشک نمایید.
• این گیاه به محیطی با تهویه و گردش هوای خوبی نیازمند است و محیط های بسته و تنگ با هوای راکد را نمی‌پسندد. کمبود دریافت اکسیژن دیگر یکی از دلایل ریزش برگ های این گیاه می‌باشد.
حال که با نگهداری گیاه فردوس آشنا شدید اگر حس میکنید نکته ای در مطلب گفته نشده و یا سوال و مشکلی در خصوص نگهداری سینادیوم دارید حتما در بخش دیدگاه مطرح کنید تا کارشناسان ما شما رو راهنمایی کنند.
