سیاه دانه گیاهی است یکساله و گلدار که نام علمی آن Nigella sativa است. نام های دیگر سیاه دانه، سیاه تخمه، سرنیچ سیاه، سنوخ سیاه، کمون اسود، شونیز، شونوز و کمون هندی است. این گیاه بومی جنوب غربی آسیا است و در ایران بیشتر در اراک و اصفهان میروید. سیاه دانه دوره زندگی کوتاهی دارد و مخصوص نواحی نیمه خشک است. این گیاه دارای برگهای سبز خاکستری و نخی شکل است. سیاه دانه طعمی تلخ دارد و به عنوان ادویه در مواد غذایی به خصوص ترشیجات استفاده می شود. این گیاه خواص دارویی و درمانی زیادی برای بدن دارد که در این مطلب با گوشه ای از خواص سیاه دانه آشنا می شویم.
از قدیم از سیاه دانه به عنوان ضد انگل، ضد باکتری و مسهل استفاده می کردند. مصرف سیاه دانه برای زنان شیرده مفید است زیرا باعث افزایش ترشح شیر می شود. همچنین، میتوان از سیاه دانه برای درمان اسهال، یبوست، نفخ، هموروئید، آنفولانزا، برونشیت، سرفه، حساسیتها، آسم، فشارخون بالا، قاعدگی، کلسترول بالا و غیره استفاده کرد.
خواص سیاه دانه برای بدن:
دیابت
دیابت گروهی از بیماری متابولیسم است که در آن، انسولین به میزان کافی تولیدنمیشود. بدن بهطور مناسب به انسولین پاسخنمیدهد و بیماران با قندخون بالا دچار تکرر ادارار میشوند. این وضعیت طولانیمدت است و باعث سطح قندخون بالا میشود. نتایج بررسیهای علمی حاکی از تأثیر عصاره سیاه دانه بر میزان گلوکز سرم میباشد.
مکانیسمهای احتمالی که برای اثر مذکور بیان شده عبارتند از: افزایش تولید انسولین از سلولهای بتا پانکراس، کاهش گلوکونئوژنز (یکی از مسیرهای داخل سلولی تولید گلوکز) در کبد و افزایش حساسیت سلولهای کبدی به انسولین.
یافتههای حاصل از مطالعات حیوانی نشان دادهاند که عصاره سیاه دانه باعث کاهش جذب گلوکز از روده میشود و میزان تحمل گلوکز را افزایش میدهد.
سازوکار این اثر سیاه دانه، تنظیم عملکرد انتقال دهنده سدیم گلوکز-1 (SGLT-1) که یک انتقال دهنده مهم گلوکز در روده است، عنوان شده است.
قلب
تأثیر عصاره و ترکیبات سیاه دانه بر سیستم قلبی عروقی به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق سیستمهای کولینرژیک و تریپتامینرژیک است.
از روغن سیاه دانه در طب ایرانی به عنوان یک دارو کاهنده فشارخون یاد میشود. لینولئیک اسید به عنوان عمدهترین اسید چرب غیراشباع موجود در روغن سیاه دانه، در متابولیسم بافتی و ساخت پروستاگلاندین ها (یکی از مهمترین واسطههای شیمیایی در داخل بدن) مؤثر بوده و باعث کاهش فشار خون و انقباض عضلات صاف میشود.
بعلاوه پژوهشهای حیوانی اثبات کردهاند عصاره سیاه دانه اثر مهاری قوی بر تعداد ضربان های قلب و قدرت انقباضی آن دارد که ممکن است به علت مهار فعالیت کانالهای کلسیم یا باز شدن کانالهای پتاسیم باشد.
سرطان
به سرطان، نئوپلاسم بدخیم یا تومور بدخیم نیز گفتهمیشود که برای سلامت بدن خطرناک است. انواع زیادی سرطان وجود دارد که مربوط به ریهها، مغز، سینه، استخوان و غیره هستند. برای کاهش احتمال سرطانها، میتوانید سیاه دانه یا روغن آن را با عسل و سیر ترکیبکنید. سپس برای افزایش سلامتی خود و جلوگیری پیشرفت تومور، سهبار در روز از آن استفادهکنید.
دانشمندان فعالیتهای ضد توموری تیموکینون و تیموهیدروکینون موجود در سیاه دانه را مورد ارزیابی گوناگون قرار دادهاند و به این نتیجه رسیدهاند که این دو ترکیب، موجب کاهش 52 درصدی در سلولهای سرطانی میشود.
کبد
براساس برخی مطالعات علمی مصرف سیاه دانه برای کبد مفید است. براساس مطالعهای در دانشگاه یوزونجوییل در کشور ترکیه بر روی خرگوشها صورت گرفت، سیاه دانه میتواند از بروز بیماری فیبروز کبدی در افراد جلوگیری کند. فیبروز کبدی نوعی بیماری مزمن کبد است که همراه با سیروز کبدی، نارساییهای کبد و پرفشاری ورید باب بروز میکند. افراد مبتلا به فیبروز کبدی معمولا به پیوند کبد نیاز خواهند داشت.
کاهش وزن
روغن سیاه دانه از موثرترین داروهای سنتی و طبیعی برای درمان چاقی و کاهش وزن می باشد. در واقع سیاه دانه با رفع عوامل افزایش وزن، از جمله کاهش اشتها، قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید خون تاثیر شگفت انگیزی در کاهش وزن دارد.
پوست
سیاه دانه با تولید ملانین ( ماده اصلی برای حفظ رنگ پوست) روی پوست تاثیر مثبت می گذارد. همچین برای درمان بیماری های پوستی از جمله اگزما، پسوریازیس، درمان زخم، آکنه، کبودی پوست و عفونت های قارچی مفید می باشد.
درمان اسهال
اسهال وضعیتی است که حرکات روده را افزایش داده و مدفوع را شل میکند. باکتری ایکولای عامل اسهال است. اغلب اوقات اسهال ناشی از عفونت های ویروسی می باشد. مصرف روغن سیاه دانه عملکرد روده را بهبود بخشیده و بیماری های روده ای مانند اسهال و یبوست را درمان می کند.
برای درمان اسهال، 1 یا 2 قاشق چایخوری روغن سیاه دانه را با ماست مخلوط کرده و مصرف کنید.
عوارض جانبی سیاه دانه:
حساسیت پوستی
یکی از مضرات سیاه دانه، حساسیت پوستی (یک واکنش منفی به یک ماده آلرژیزا یا محرک) است، فقط دست زدن ساده به سیاه دانه ممکن است در بعضی از افراد حساس، باعث خارش و ایجاد دانههای پوستی قرمز در پوست شود.
افت فشارخون
سیاه دانه میتواند فشار خون را تا حد افت شدید پائین بیاورد، به خصوص اگر همراه داروی ادرارآور یا داروی ضد فشارخون مصرف شود. این مسئله میتواند باعث خستگی، تهوع، تاری دید، تنفس کم عمق، سرگیجه، سردرد و از دست دادن هوشیاری شود.
بارداری
زنان باردار حتیالامکان نباید سیاه دانه مصرف کنند، زیرا سیاه دانه ممکن است انقباض عضلات رحم را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین بهتر است در هنگام بارداری از خوردن این دانه سیاه خودداری کرد.
ارسال پاسخ