معرفی و نگهداری سیکاس : گیاهی شبیه تخل که اصلا نخل نیست، یکی از مقاوم ترین و کند رشدترین گیاهان آپارتمانی رو میخوایم مورد بررسی قرار بدیم و بهتون نیازهای اون اعم از آبیاری، نو، دما و همچنین تکثیر بهتون آموزش بدیم، همانطور که گفتم رشد بسیار کمی داره و همین باعث شده که یکم گیاه گرون قیمتی باشه ، گیاه سیکاس رو میتویند بیشتر در ادارات و مکان های تجاری میتوان دید ولی به راحتی میتونید در خانه هم نگهداری کنید، راستی خیلی ها هم با مشکلاتی در نگهداری اون مواجه میشن که اون ها رو هم مورد بررسی قرار میدم، پس با ما همراه باشید تا هرآنچه برای نگهداری این گیاه نیاز دارید بهتون بگیم.
معرفی گیاه سیکاس و شناخت بیشتر اون
این گیاه رو در فارسی به نخل زینتی هم میشناسند که از خانواده Cycadaceae – سیکاداسه ها هست و نام علمی اون Cycas Revoluta که در لاتین با نام Sago palm هم شناخته میشود و بومی ژاپن و مناطق استوایی است.
این گیاه دارای گونه های مختلفی می باشد که گونه هایی مانند زامیا و استانژریا ساقه های زیر زمینی دارند. ساقه ی سیکاسها مانند نخل ها ستونی شکل، بدون انشعاب و در جنس های مختلف ارتفاعی متفاوت دارند. ارتفاع تنه جنس سراتوزامیا از سیکاسها از ۱۵ تا ۱۶ متر قابل تغییر است. با نگه داری آن داخل گلدان میتونید اندازه گیاه رو با هرس کنترل کنید.دوام برگها این گیاه زیاد هست ولی به علت شکننده بودن باید خیلی مراقب بود و در جابجایی کاملا با احتیاط حمل شود.
یک نکته جالب اینکه از برگ های زیبا و سبز این گیاه برای تزیین دسته گل، تاج گل و عید پاک در سراسر دنیا استفاده میکنند. از انواع این گیاه بیشتر گونه سیکاس رولوتا در شمال کشور کشت یمشود که دارای برگهای سبز پر رنگ میباشد در این گیاه برگها به صورت متحد المرکز و معولا در اردیبهشت همه با هم رشد میکنند و در صورت مهیا بودن شرایط از نظر رطوبت و دما در شهریور نیز برگ دهی می نمایند. همچنین رنگ میوه سیکاس از خاکستری به نارنجی متمایل میگردد.
| نام علمی سیکاس | Cycas Revoluta – سیکاس رولوتا |
| نام های دیگر | Sago palm, king sago, cycad, Japanese sago |
| نوع گیاه | چندساله |
| PH خاک | خاک اسیدی (5.5 – 6.5) |
| سمیت سیکاس | تمامی قسمت‌های سیکاس رولوتا از جمله دانه و ریشه‌ها سمی هستند. |
نحوه تشخیص سیکاس نر و ماده
این گیاه دو پایه ای است و پایه نر دارای کیسه محتوی گرده گل و گیاه ماده دارای تخمدان است. برگهای پایه نر کوتاه ، پهن و کلفت بوده و در سطح زیر آن چندین کیسه گرده وجود دارد که بوسیله یک شکاف طولی مقدار بسیار زیادی گرده گل به خارج می ریزند .برگهای پایه گل سیکاس ماده مسطح است و از کرکهای خرمائی رنگ پوشیده شده و در سطح بالائی آنها شرابه ای انگشت مانند یا دندانه دار می باشد.
سیکاس از شروع تا حالا (سیکاس فسیل زنده)
جالب هست که بدونید به گیاه سیکاس فسیل زنده هم میگن چون قبل از دایناسیور ها این گیاه بوده و همچنان هم در بین ما هست و فکر کنم بعد از ما هم خواهد بود 🙂 این گیاه در مناطق شنی به خوبی رشد میکنه و همانطور که گفتیم دو گونه نر و ماده دارد با استفاده از بذر تکثیر میشود. این گیاه بیش از 300 گونه مختلف دارد که مشهورترین و رایج ترین گونه از این خانواده سیکاس رولوتا هستش ولی گیاه شناسان گونه های مختلف این گیاه رو جزو گونه های در حال انقراض میدونند.
بهترین شرایط برای نگهداری سیکاس
اگر شرایط نگهداری این گیاه رو به صورت خلاصه بخوام بهتون بگم اینجوری هست که این گیاه محل و روشن رو دوست داره و میتونه به راحتی محلی با نور زیاد و مستقیم خورشید رو تحمل بکنه، همچنین رطوبت رو دوست داره و میتونید براش غبارپاشی رو انجام بدید. به هیچ وجه آبیاری زیاد نمیخواد چون آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه میشه، خاک و گلدان باید زهکشی بسیار بالایی داشته باشند، در ادامه تک تک موارد گفته شده رو بررسی میکنیم
سیکاس برای رشد چقدر نور میخواد؟
همانند سایر گیاهانی که به صورت نخل هستند (البته این گیاه جزو خانواده نخل ها به حساب نمیاد) این گیاه هم به نور زیاد برای رشد نیاز دارد البته توجه داشته باشید که حتما حدود ۲ الی ۳ ساعت در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیره، نکته بسیار مهم این هست که برگ های سیکاس همیشه به دنبال نور می روند پس یعنی کنید هر هفته گیاه را ۹۰ درجه بچرخونید تا شکل گیاه شما کج نشود.
توجه کنید که کمبود نور رشد این گیاه رو تقریبا متوقف میکنه و باعث کم پشت شدن برگها خواهد شد. در فصول گرم سال میتونید در حیاط و تراس نگهداری کنید و همچنین بهترین مکان برای این گیاه پشت پنجره است، توجه کنید که حداقل نور برای اون 8 الی 10 ساعت می باشد.
نکته بسیار مهم برای نور این گیاه :
توجه داشته باشید که اگر گیاه شما دارای برگهای جوان و لطیف است تا دو هفته مراقب باشید چون کوچک ترین ضربه به برگچه ها و همچنین فعالیت بیش از حد حشرات باعث آسیب دیدن برگها خواهد شد و در کنار این موضوع قرار گرفتن در نور مستقیم و شدید باعث کوتاه ماندن برگها میشود، همچنین بالا بردن آبیاری در دوران برگ دهی گیاه باعث بهتر شدن برگ دهی و رشد گیاه شما خواهد شد.
نحوه و میزان آبیاری گیاه سیکاس چقدر باشه؟
چند نکته در خصوص آبیاری این گیاه باید توجه داشته باشید ابتدا اینکه در زمان آبیاری اجازه ندهید که آب روی ساقه و برگهای آن ریخته شود چون باعث پوسیدگی ساقه و برگها میشه دوما این گیاه به کم آبی مقاوم هست ولی در تابستان سعی کنید به صورت منظم آبیاری کنید و حتما بین دو آبیاری اجازه دهید خاک گلدان تا عمق ۲ الی ۸ سانتی متر خشک شود البته این بستگی به اندازه گلدان شما دارد. در کل میتونه تشنگی رو تا حدودی تحمل بکنه ولی در حالت کلی آبیاری متوسط رو دوست داره
توجه داشته باشید که هنگام آبیاری باید آب اضافی از زیر گلدان خارج شود و گلدان شما زهکشی خوبی داشته باشد وگرنه باعث پوسیدگی ریشه و در ادامه مرگ گیاه خواهد شد. آبیاری زیاد و باتلاقی شدن خاک گلدان باعث زردی و خشکی برگها هم میشود.
بهترین خاک برای گیاه سیکاس کدام است؟
از دیگر نیازهای این گیاه انتخاب خاک مناسب هست درسته میتونه در هر خاکی رشد کنه ولی بهترین خاک برای اون خاک کاکتوسی هست (حتما خاکی انتخاب کنید که زهکشی مناسب داشته باشه و آب رو به خوبی از خودش عبور بده) که میتویند از ترکیب مقدار مساوی پیت ماس و پرلیت درشت هم استفاده کنید. در کاشت سیکاس باید توجه داشته باشید که گیاه را طوری بکاریم که کمی از سطح خاک بالا تر باشد به دین شکل که پیاز سیکاس باید طوری در خاک قرار گیرد که نیمی از آن در خاک و نیم دیگر آن از خاک بیرون باشد. همچنین علاوه بر موارد بالا سیکاس خاک کمی اسیدی رو دوست داره و میتونه باعث بالا رفتن میزان جذب مواد مغذی و رشد اون بشه
سیکاس چه دمایی رو دوست داره؟
این گیاه میتونه دمای -۱ الی 25 درجه سانتی گراد (البته دمای زیر 6 درجه سانتی گراد میتونه به گیاه آسیب بزنه) رو به خوبی تحمل کنه ولی هوای معتدل ما بین ۱۰ الی ۱۸ درجه سانتی گراد برای پرورش آن ایده آل می باشد. دمای پایین تر از -۱ درجه باعث مرگ گیاه خواهد شد. اگر گیاه شما در خارج از خانه قرار دارد سعی کنید در زمستان آن را با نایلون بپوشانید.
زمستان گذرانی سیکاس
اگر در مناطق سردسیر هستید حتما فصول سرد سال گیاه رو به داخل خانه منتقل کنید و اگر در خاک باغچه کاشتید حتما گیاه رو با استفاده از نایلون کاور کنید.
آیا گیاه سیکاس رطوبت رو دوست داره؟
این گیاه رطوبت را بسیار دوست دارد و سعی کنید که اگر محل نگهداری آن خشک هست با غبارپاشی رطوبت مورد نیاز گیاه رو تامین کنید البته غبارپاشی رو در زمانی که نور مستقیم خورشید به آن میتابد نباید انجام دهید(من پیشنهاد میکنم برای تامین رطوبت از دستگاه رطوبت ساز و یا ساخت جزیره برای گیاه استفاده کنید). اگر گیاه شما خارج از خانه قرار دارد توجه داشته بشاید که در فصل های بارندگی بارش تگرگ سبب ایجاد لکه های زرد رنگ به صورت نقطه ای بر روی سطح برگچه ها خواهد شد. خاک گیاه را مرطوب نگهداری کنید نه باتلاقی.
از چه کودی برای سیکاس استفاده کنیم؟
این گیاه هم همانند همه گیاهان آپارتمانی به کود برای رشد و شادابی نیاز دارد و بهترین زمان برای کوددهی از اوایل بهار تا اواخر تابستان میباشد. اگر گیاه را در باغچه کاشته اید سعی کنید از کودهای حیوانی برای تغذیه استفاده کنید و در این امر زیاده روی نکنید چون باعث انباشته شدن کود در پیاز و در نهایت سوختن برگها خواهد شد.
اگر شما گیاه سیکاس را در گلدان کاشته اید میتونید از کود های تقویتی یا معمولی با فرمول ۱۰-۱۰-۱۰ و ۲۰-۲۰-۲۰ (کود سه بیست ) که میزان نتیروژن،فسفر و پتاس مساوری دارند استفاده کنید. در فصل رشد هر دو هفته یکبار کود رو در آب حل کنید و به شکل آبیاری به گیاه بدید.
آیا گیاه سیکاس سمی است؟
همانطور که در جدول مشخصات این گیاه مطالعه کردید این گیاه سمی است، تمامی قسمت‌های سیکاس رولوتا از جمله دانه و ریشه‌ها سمی هستند. علائم خطر اون برای انسان استفراغ ، اسهال، نارسایی کبدی می باشد. پس اگر در خانه کود یا حیوان خانگی دارید مراقب باشید تا توسط آنها بلعیده نشوند.
انواع سیکاس موجود در بازار
همانطور که گفتیم مشهورترین گونه این گیاه سیکاس رولوتا است ولی در بازار میشه گونه های مختلفی از این گیاه رو پیدا کرد، در ادامه بعضی از آنها را معرفی میکنیم
- سیکاس رومفی (Cycas rumphii (queen sago)): شباهت زیاد این گونه به درخت است و میتونه در شرایط خوب تا 5 متر هم رشد بکنه
- سیکاس کیریکینالیس Cycas circinalis (queen sago palm): این گیاه بومی کشور هندوستان هست و همانند رومفی شباهت بسایر زیادی به درخت دارد با این تفاوت که بیشترین میزان رشد اون تا 3 متر است.
- متروکسایلون ساگو Metroxylon sagu (true sago palm): این گونه رو میشه جزو خانواده نخل ها در نظر گرفت چون عضو واقعی این خانواده شده است
آیا سیکاس نیاز به هرس دارد؟
فقط زمانی سیکاس روهرس کنید که برگها کاملاً قهوه ای شده باشند برگهایی که کمی زرد میشوند نیاز به هرس ندارد چرا؟ درسته زیبایی ظاهری خوبی برای گیاه نداره ولی در جذب نور و مواد لازم میتونه کمک زیادی بکنه، ولی ساقه و برگهای پایینی رو میتونید برای زیبایی گیاه هرس کنید، توجه داشته باشید که هرس باید با استفاده از چاقوی تیز و استریل شده انجام بشه
نحوه تکثیر سیکاس
شما میتونید برای تکثیر سیکاس یه دو روش از طریق کاشت بذر و پاجوش عمل کنید که هر ۲ روش را در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد.
نحوه کاشت پاجوش سیکاس
برای تکثیر سیکاس در این روش باید پاجوشهای ایجاد شده را با فشار به تنه مادری جدا کرده (البته اگر به راحتی اتفاق نیوفتاد از کارد استفاده کنید) و سپس پاجوش را در پودر ضد قارچ بزنید(از خاکستر هم میتونید استفاده کنید) و سپس پاجوش های جدا شده را در خاک سبک بکارید به شکلی که نصف پاجوش در خاک و نصف دیگه اون بالای سطح خاک قرار بگیره. نکته مهم این هست که باید تحمل زیادی برای ریشه دار شدن داشته باشید چون پیاز در حدود سه تا شش ماه ریشه دار شده و بهار سال بعد جوانه زده برگ میدهد.
تکثیر سیکاس از طریق بذر
تکثیر سیکاس با بذر کمی سخت تر و زمان بر تر از تکثیر از طریق کاشت پاجوش است برای این کار باید ابتدا کاشت بذر سیکاس در بستر کاشت سبک، نکته قابل توجه اینکه در بذر این گیاه پوسته سخت وجود داره و بهتر با ضربه ترک در ان ایجاد کنیم. برای نفوذ آب و … سریعتر رشد می کند
مشکلات و بیماری های گیاه سیکاس
گیاه سیکاس جزو گیاهان مقاوم بوده و خیلی درگیر بیماری و مشکل نمیشه ولی در ادامه برخی از مشکلات رایج که برخی کاربران گزارش دادن رو براتون قرار دادم
علت زرد شدن برگها سیکاس چیست؟
اگر این مشکل برای تک تک برگ ها یعنی فقط یک الی ۳ برگ اتفاق بیوفته میتونه مشکل از کمبود مواد مغذی در خاک گلدان مخصوصا آهن و یا کوددهی خیلی زیاد میباشد. و بیشتر این مشکل در برگهای جوان خودشو نشون میده پس اگر به گیاه در فصل رشد کود ندادید حتما تغذیه رو شروع کنید. کوددهی زیاد هم این مکشل رو به وجود میاره با این تفاوت که لبه برگها کم رنگ و قهوه ای میشن
اگر زرد شدن برگ به همراه سوختگی برگ بود بدونید میزان و شدت نور دریافتی زیاد هست.
پوسیدگی و یا قارچی شدن تنه یا ریشه سیکاس
باز هم آبیاری زیاد باعث به وجود آمدن چنین مشکلی خواهد شد اگر گیاه پاجوش زده حتما به روشی که در بالا گفتم از گیاه تکثیر کنید و اگر قارچ در گیاه وجود دارد با استفاده از سم های قارچ کش آن را مهار کنید.
برگ ندادن گیاه و یا کوتاه بودن برگ ها
اگر نور کافی برای رشد گیاه وجود نداشته باشد گیاه یا برگ نمیدهد و یا برگها کم پر پشت خواهد بود، پس حتما گیاه را به محلی با نور زیاد منقل کنید.
علت زرد شدن برگ به صورت کامل سیکاس چیست؟
این مشکل بیشتر بخاطر آبیاری زیاد ،مناسب نبودن زهکشی خاک و گلدان استفاق بیوفته پس حتما بین دو آبیاری اجازه بدین خاک گلدان کاملا خشک بشه و سوراخ های انتهای گلدان را بررسی کنید که باز باشد و با ریختن آب در گلدان آبی از زیر گلدان خارج شود.
علت لکه های قهوه ای ریز روی برگهای سیکاس چیست؟
اگر چنین نسانه ای روی برگها دیدید یعنی گیاه شما دچار حمله آفت کنه شده از سمه های حشره کن استفاده کنید. به شکلی که تا زمان از بین رفتن آفت سم پاشی را ادامه دهید.
آفت های گیاه سیکاس
از عمده آفت هایی که به این گیاه میتونه حمله کنه شپشک آرد آلو و حشرات سپردار میباشد که باعث مشکل در رشد گیاه خواهد شد با ساتفاده از سم های مخصوص گیاه را هر دو روز یکبار سم پاشی کنید تا زمانی که مشکل به صورت کامل حل شود. این حشرات از شیره گیاه تغذیه میکنند و باعث ضعیف شدن گیاه شما خواهند شد. از دیگر آفت های سیکاس لارو حشرات مختلف هستند که از برگهای این گیاه تغذیه کرده و موجب سوراخ شدن و کاهش سطح برگها و در نتیجه ضربه به زیبایی گیاه و گاهی ریزش برگهای سیکاس و در نتیجه کاهش رشد گیاه می شوند.
علت پژمرده شدن و ریزش برگهای سیکاس چیست؟
پوسیدگی ریشه یا وجود عفونت قارچی در گیاه که عامل اصلی اون آبیاری بیش از حد و یا نداشتن زهکشی خوب گلدان است، یکی دیگر از نشانه های پوسیدگی تراوش، زخم سیاه یا لکه روی تنه گیاه هست اگر مشکل رو زود تشخیص بدید میتونید با جدا کردن برگهای مشکل دار و قارچ کشی کردن گیاه رو نجات بدید.
