راهنمای جامع تغذیه و کود درخت انگور (از کاشت تا برداشت) + جداول طلایی

کود درخت انگور چه ویژگی هایی داشته باشه و اینکه ما در فصول مختلف چه کودی به درخت انگور بدیم؟ دنبال انگورهای درشت، شیرین و خوش‌رنگ می‌گردی؟ دلت می‌خواد محصول باغت رو چند برابر کنی و خیالت از سلامت تاک‌هات راحت باشه؟ کلید رسیدن به این آرزو، توی تغذیه اصولی و کوددهی هوشمندانه درخت انگور قایم شده.

خیلی از باغداران فقط به آب و آفتاب فکر میکنن، در حالی که انگور یه گیاه پرنیاز و به قول خودمون “شکموئه” و برای اینکه بهترین خودش باشه، به یه برنامه غذایی درست و حسابی احتیاج داره. توی این راهنمای کامل، فوت و فن‌های تغذیه انگور رو قدم به قدم بهت یاد میدم. فرقی نداره یه درخت انگور گوشه حیاطت داری یا یه تاکستان بزرگ، این مقاله حسابی به دردت میخوره.

مواد غذایی لازم برای درخت انگور: الفبای تغذیه

درخت انگور هم مثل هر موجود زنده دیگه، برای اینکه خوب رشد کنه، سرحال باشه و میوه بده، به یک رژیم غذایی متعادل نیاز داره. این رژیم غذایی از ۱۶ عنصر غذایی مختلف تشکیل شده که هر کدوم نقش خاص خودش رو در رشئ و باردهی این درخت بازی میکنه. این عناصر به دو دسته اصلی تقسیم می‌شن: عناصر پرمصرف (ماکرو) و عناصر کم مصرف (میکرو).

عناصر پرمصرف (ماکرو) درخت انگور:

این عناصر، همونطور که از اسمشون پیداست، برای رشد و سلامت درخت انگور به مقدار زیادی مورد نیاز هستن. اینها همانطور که میگن، پایه و اساس تغذیه درخت انگور به حساب میان. بیاید ببینیم هر کدوم چه کارایی دارن:

ازت (N): موتور رشد درخت انگور!

در کوددهی درخت انگود و تغذیه اون، ازت مسئول رشد سریع شاخ و برگهای درخت انگوره. وقتی ازت به میزان کافی به درخت نرسه، برگ‌ها شروع به زرد شدن میکنن، به خصوص برگهای قدیمی‌تر که خیلی از انرژی گیاه رو مصرف میکنن. به علاوه، کمبود ازت باعث ضعیف شدن درخت میشه و در نتیجه، احتمال تولید میوه کم میشه. این عنصر باعث سبز و پرطراوت شدن شاخ و برگها میشه و به رشد کلی درخت کمک میکنه. پس حتماً باید مراقب باشید که ازت به اندازه کافی داشته باشه.

فسفر (P): باتری گیاه!

فسفر در کود درخت انگور و رشد اون، مثل باتری درخت انگوره که انرژی رو ذخیره کرده و برای انجام فعالیتهای مختلف گیاه مورد استفاده قرار میده. این عنصر برای ریشه زایی، گل دهی و همچنین انتقال انرژی درخت ضروریه. بدون فسفر، درخت نمیتونه ریشه‌های قوی و محکمی بوجود بیاره و در نتیجه به خوبی نمیتونه آب و مواد مغذی رو از خاک جذب کنه. کمبود فسفر هم باعث میشه رشد درخت کند بشه و در نهایت بر کیفیت محصول تاثیر منفی بذاره.

پتاسیم (K): سلطان کیفیت!

پتاسیم یکی از مهمترین عناصر برای داشتن میوههای خوش رنگ و شیرین هست. این عنصر مسئول افزایش سایز حبه‌ها، بهبود طعم و رنگ انگور و همچنین مقاومت درخت در برابر بیماریها و شرایط سخت مثل سرمای زمستون یا خشکی میشه. اگر پتاسیم کافی نباشه، نه تنها میوه‌ها شیرین نمیشن، بلکه برگها هم دچار سوختگی در لبه‌ها میشن. پس پتاسیم باید در تغذیه درخت انگور حتماً به اندازه کافی باشه.

عناصر کم‌مصرف (میکرو):

اگرچه این عناصر به مقدار کم از طرف گیاه مصرف میشن، اما اثرات اونها بر رشد درخت انگور انکارناپذیره. حتی یک کمبود جزئی هم میتونه تاثیرات منفی بزرگی روی سلامت درخت بذاره. برای همین باید حواسمون باشه که این عناصر هم در تغذیه درخت انگور وجود داشته باشن.

بور (B): گرده افشانی و میوه بستن!

بور یکی از عناصر کلیدی برای روند گرده افشانی و بستن میوه‌هاست. اگر بور به اندازه کافی وجود نداشته باشه، ممکنه گل‌ها ریزش کنن و خوشه‌های انگور به شکل ناقص و کچل دربیان. در این شرایط، حبه‌ها یا خیلی ریز میشن یا یکی در میون ریز و درشت میشن. خیلی از باغداران این مشکل رو نادیده میگیرن و فکر میکنن که این مشکل به علت عوامل دیگه است، اما در واقع کمبود بور دلیل اصلی این مشکلاته.

روی (Zn): رشد جوانه‌ها و تولید هورمون‌های رشد!

روی یکی از عناصر مهم برای تولید هورمون‌های رشد درخت انگوره و به ویژه رشد جوانه‌ها و برگ‌هاست. وقتی روی کم باشه، برگ‌ها به اندازه طبیعی رشد نمی‌کنن، فاصله بین برگ‌ها کوتاه میشه و در نتیجه، درخت انگور دچار ضعف در رشد میشه. کمبود روی می‌تونه به سرعت رشد گیاه آسیب بزنه و حتی باعث کاهش تولید میوه بشه.

آهن (Fe): سبزی برگ‌ها و فتوسنتز!

آهن، یکی از عناصر ضروری برای سبزی برگ‌ها و فرایند فتوسنتزه. این عنصر به گیاه کمک می‌کنه تا بتواند انرژی خورشیدی رو به غذا تبدیل کنه. کمبود آهن باعث زرد شدن برگها، به ویژه برگهای جدید میشه و در نتیجه فتوسنتز به درستی انجام نمیگیرد. این مشکل بیشتر در خاکهای قلیایی یا شرایط آبیاری نامناسب دیده میشه. برای جلوگیری از این مشکل، باید مطمئن بشید که درخت انگور آهن کافی دریافت میکنه.

عنصر غذایی	علائم اصلی کمبود
ازت (N)	رشد ضعیف، زردی کلی اول تو برگ‌های پیر و بعد همه جا
فسفر (P)	برگ‌های کوچیک با رنگ سبز تیره یا بنفش، رشد خیلی کند
پتاسیم (K)	سوختگی دور برگ‌های پیر (از نوک برگ شروع میشه)، میوه ترش و بی‌کیفیت
آهن (Fe)	زردی بین رگبرگ‌ها تو برگ‌های جوون، ولی خود رگبرگ‌ها سبز می‌مونن
بور (B)	ریختن شدید گل‌ها، خوشه‌های خالی با حبه‌های ریز و درشت، پیچ خوردن برگ‌ها
روی (Zn)	برگ‌های کوچولو و کج و کوله، فاصله کم بین جوانه‌ها (شبیه جارو میشه)
کلسیم (Ca)	بدشکل شدن برگ‌های جوون، ترک خوردن پوست میوه

در بالا جدول علائم کمبود مواد غذایی در انگور رو مشاهده میکنید که متناسب با اون میتونید کودهای مورد نیاز خودتون رو از فروشگاه گل من و تو بخش خرید کود تهیه کنید.

بهترین وقت کود دادن به انگور: تقویم تغذیه سالانه

یکی از مهمترین فاکتورها برای داشتن یک تاکستان سالم و پربار، کود دهی صحیح و زمان‌بندی مناسب آن است. در واقع، تغذیه انگور و زمانبندی دقیق برای استفاده از بهترین کود درخت انگور می‌تواند تأثیر بسیار زیادی بر روی کیفیت محصول نهایی و سلامت درخت شما بگذارد. با توجه به این که هر فصل نیازهای خاص خودش رو از نظر تغذیه ای برای درخت انگور داره، شناخت تقویم تغذیه سالانه اهمیت زیادی داره. برای مثال، دادن کودهای غنی از ازت در زمان‌هایی که درخت نیاز به استراحت داره، میتونه باعث رشد بی‌رویه شاخ و برگها بشه و در عوض میوه‌ها به درستی رشد نکنن. در این بخش، به شما یک نقشه‌راه واضح و دقیق برای زمان‌بندی کوددهی انگور می‌دیم که به شما کمک میکنه به راحتی مراحل مختلف رشد درخت انگور رو پیگیری کنید و در بهترین زمان‌ها از کود درخت انگور استفاده کنید.

جدول طلایی برنامه کوددهی سالانه انگور

این جدولی که در ادامه مشاهده میکنید به شما کمک میکنه که برنامه‌ی کوددهی سالانه‌تون رو به درستی تنظیم کنید، البته این جدول پیشنهادی هست و شما میتونید خودتون اون رو تغییذ بدید:

مرحله	زمان اجرا	نوع کود پیشنهادی (شیمیایی و خونگی)	چجوری استفاده کنیم؟	هدف اصلی چیه؟
1. چالکود زمستونی	آخرای پاییز تا آخرای زمستون	کود دامی کاملاً پوسیده + گوگرد پودری + کودهای فسفر و پتاسیم دیرحل	چاله کندن دور و بر درخت	تامین غذای کل سال و بهتر کردن خاک
2. باد کردن جوانه‌ها	اول بهار (قبل از باز شدن جوانه‌ها)	کودهای ازته (سولفات آمونیوم/اوره) یا کود کامل NPK 20-20-20	با آب آبیاری	استارت رشد و سبز شدن برگ‌ها
3. قبل از گل دادن	۱۰-۱۵ روز قبل از باز شدن گل‌ها	کودهای حاوی بور و روی (B & Zn) + اسیدهای آمینه	اسپری روی برگ‌ها (محلول‌پاشی)	مهم‌ترین مرحله برای جلوگیری از ریختن گل و میوه بستن
4. بعد از تشکیل میوه	وقتی حبه‌ها اندازه ارزن شدن	کود کامل NPK با پتاس بالا (مثل 12-12-36) + کود کلسیم	با آبیاری یا اسپری روی برگ	درشت شدن حبه‌ها و جلوگیری از ترک خوردن میوه
5. شروع شیرین شدن	وقتی غوره داره رنگ و طعمش عوض میشه	کودهای پتاس بالا (سولفات پتاسیم)	با آب آبیاری	بیشتر شدن قند، طعم بهتر و خوش‌رنگ شدن میوه
6. بعد از برداشت	اولای پاییز	اسپری کردن روی (Zn) و یکم ازت	اسپری روی برگ‌ها	قوی کردن جوانه‌های سال بعد و ذخیره انرژی تو درخت

نکته کلیدی: بهترین راه برای اینکه بفهمی درختت دقیقاً چی لازم داره، آزمایش خاک و برگه. اینجوری الکی پول کود نمیدی و دقیقاً همونی رو میخری که لازمه. ولی متناسب با علائم کمبود که در جدول قبلی بود و مواردی که در این جدول گفتیم میتونی کود مناسب درخت انگور رو انتخاب کنی

روشهای کود دهی درخت انگور: شیمیایی، خونگی یا هر دو؟

برای داشتن تاکستانی پربار و سالم، انتخاب کود مناسب انگور اهمیت زیادی داره. معمولاً بهترین نتیجه وقتی حاصل میشه که از ترکیب هوشمندانه‌ای از کودهای شیمیایی و ارگانیک استفاده کنیم. هر کدوم از این روش‌ها مزایای خودشون رو دارن و در کنار هم می‌تونن تغذیه‌ای کامل برای درخت انگور فراهم کنن.

کودهای شیمیایی برای درخت انگور

کودهای شیمیایی به خاطر جذب سریع، گزینه ی خوبی برای جبران سریع کمبودهای تغذیه ای هستن. اگه به دنبال کود انگوری هستی که سریع اثر کنه، این دسته انتخاب مناسبیه.

1. کودهای کامل (NPK): این کودها شامل سه عنصر اصلی رشد گیاه هستن: ازت (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K). برای شروع فصل رشد، کود NPK 20-20-20 توصیه می‌شه چون باعث تحریک رشد برگ و شاخه ها میشه. در اواخر فصل، برای افزایش کیفیت و درشتی میوه، کود NPK 12-12-36 بسیار موثره.
2. کودهای تک عنصری: این‌ها روی یک عنصر خاص تمرکز دارن. اوره به خاطر داشتن ازت بالا، برای رشد رویشی در اوایل بهار خوبه. سولفات پتاسیم منبع غنی پتاسیمه و باعث بهبود رنگ و طعم انگور می‌شه.
3. کودهای میکرو (ریز مغذی): ریزمغذی‌هایی مثل آهن، روی، منگنز و مس برای سلامت عمومی درخت ضروری هستند. بهترین نوع این کودها به صورت کلاته (Chelated) هستن تا راحت تر جذب ریشه بشن.

کودهای ارگانیک و خانگی برای درخت انگور

کودهای ارگانیک علاوه بر تغذیه درخت، ساختار خاک رو بهبود میدن و در طولانی مدت مفیدتر هستن. اگه به دنبال کود مناسب درخت انگور در قالب طبیعی هستی، این گزینه‌ها رو در نظر بگیر:

1. کود دامی پوسیده: یکی از بهترین گزینه ها برای کوددهی زمستانه درخت انگور محسوب می‌شه. حتماً از کود گاوی یا گوسفندی کاملاً پوسیده (حداقل ۶ ماه تا ۱ سال مونده) استفاده کن تا به ریشه آسیب نزنه.
2. کمپوست خانگی: پوست میوه، تفاله چای، باقی‌مانده سبزیجات، همه این‌ها تبدیل به کمپوستی مغذی میشن که خاک رو زنده می‌کنه. این کود انگور طبیعی کمک میکنه خاک سبک و غنی بشه. (البته این مورد رو خودم خیلی توصیه نمیکنم)
3. خاکستر چوب: منبع طبیعی پتاسیم و کلسیمه، ولی چون قلیاییه، در خاک‌های قلیایی نباید استفاده بشه. مقدار مصرفش هم باید خیلی کم باشه.
4. کود ماهی: این کود مایع ارگانیک سرشار از ازت و عناصر ریز مغذیه. برای رشد سریع و افزایش مقاومت درخت انگور در فصل رشد، عالیه.

خواندن مقاله قلمه زدن انگور میتونه در تکثیر اون به شما کمک خیلی زیادی بکنه

سوالات متداول کود درخت انگور

در ادامه به برخی از سوالات پر تکراری که از من پرسیده میشه رو جواب میدم و اگر شما هم سوال یا مشکلی در خصوص کوددهی این گیاه دارید حتما در بخش دیدگاه مطرح کنید.

1. بهترین کود برای شیرین شدن انگور چیه؟

شک نکن که کودهای پتاس بالا مثل سولفات پتاسیم، کود 121236 میتونه برای درخت انگور مناسب باشه، پتاسیم مستقیم قند رو از برگها به میوه میرسونه. وقتی غوره شروع به شیرین شدن کرد، از این کود استفاده کنید. بنابراین، بهترین کود انگور برای شیرین شدن محصول، کودهای با درصد پتاسیم بالا (High-K) مانند سولفات پتاسیم یا نیترات پتاسیم است. زمان مصرف این کودها بسیار حیاتی بوده و باید از مرحله شروع تغییر رنگ و نرم شدن غوره (Veraison) تا حدود دو هفته قبل از برداشت، از طریق آبیاری به تاک رسانده شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.

2. چرا گلهای درخت انگورم می‌ریزه؟

دلایلش زیاده ریزش برگ انگور میتونه به عوام زیادی بستگی داشته باشه، اما از نظر تغذیه، شایعترین دلیلش کمبود بور (B) و روی (Zn) هست. اسپری کردن این دوتا عنصر قبل از گلدهی واقعاً معجزه می‌کنه.

3. میشه فقط از کود حیوانی برای انگور استفاده کرد؟

کود حیوانی عالیه، اما همه نیازهای درخت رو سر وقت تامین نمیکنه. مثلاً موقع گلدهی، درخت فوراً به بور و روی نیاز داره که کود حیوانی نمی‌تونه به این سرعت آزادش کنه. بهترین کار اینه که چالکود با کود حیوانی رو انجام بدی و تو وقتهای حساس از کودهای شیمیایی و محلول‌پاشی هم کمک بگیری.

4. چرا برگ درخت انگورم زرد میشه؟

بستگی داره کجاش زرد شده باشه: زرد شدن برگ‌های پیر: معمولاً از کمبود ازت (N) هست. زرد شدن بین رگبرگ‌ها تو برگ‌های جوون: این علامت کلاسیک کمبود آهن (Fe) هست، مخصوصاً تو خاک‌های گچی و آهکی. زردی و سوختگی دور برگ‌های پیر: کمبود پتاسیم (K).

5. کود سه بیست (20-20-20) برای انگور خوبه؟

آره، کود سه بیست یه کود کامله که برای اول فصل رشد و قوی شدن کلی درخت عالیه. اما بعدش که درخت وارد فاز میوه‌دهی میشه، بهتره از کودهای تخصصی‌تر (مثلاً با پتاسیم بالاتر) استفاده کنی.

6. علت ترک خوردن حبه انگور

ترک خوردن حبه انگور عمدتاً به دو عامل اصلی بستگی دارد: نوسانات شدید در آبیاری و کمبود عنصر کلسیم (Ca). کلسیم نقش اساسی در ساخت و استحکام دیواره سلولی بافتهای گیاهی از جمله پوست میوه دارد. زمانی که دیواره سلولی ضعیف باشد و گیاه پس از یک دوره تنش آبی، به طور ناگهانی آب زیادی دریافت کند، فشار داخلی حبه ها افزایش یافته و پوست نازک و ضعیف آن ترک میخورد. برای پیشگیری، علاوه بر تنظیم دور آبیاری، استفاده از کود انگور حاوی کلسیم (مانند نیترات کلسیم) به صورت محلول‌پاشی یا همراه با آب آبیاری، از ابتدای تشکیل میوه تا پیش از شروع شیرین شدن، بسیار موثر است.

بهترین کود برای درشت شدن انگور

برای دستیابی به حبه‌های انگور درشت و بازار پسند، تغذیه متعادل و با تمرکز بر عنصر پتاسیم (K) نقشی حیاتی دارد. پتاسیم به طور مستقیم در فرآیند انتقال قند و آب از برگها به سمت میوه دخالت داشته و باعث افزایش حجم و وزن حبه‌ها (سایز سلولی) میشود. بهترین کود انگور برای این منظور، کودهای کامل NPK با درصد پتاسیم بالا (مانند فرمولاسیون 12-12-36) است که باید پس از مرحله تشکیل میوه (ارزنی شدن) و در طول دوره رشد حبه‌ها استفاده شود. علاوه بر این، استفاده از اسیدهای آمینه به همراه این کودها، جذب و کارایی آنها را افزایش داده و به درشت تر شدن محصول کمک شایانی میکند.

کود سه بیست برای درخت انگور

کود سه بیست (NPK 20-20-20) به دلیل داشتن نسبت‌های مساوی از عناصر اصلی یعنی ازت، فسفر و پتاسیم، یک کود عمومی و متعادل محسوب می‌شود. استفاده از این کود برای درخت انگور به خصوص در ابتدای فصل رشد (همزمان با تورم و باز شدن جوانه ها) بسیار مفید است. در این مرحله، این کود به عنوان یک استارتر قوی عمل کرده و انرژی لازم برای رشد اولیه شاخ و برگ و توسعه ریشه را فراهم میکند. با این حال، باید توجه داشت که کود سه بیست یک کود انگور تخصصی برای تمام مراحل نیست و پس از ورود به فاز گلدهی و میوه دهی، لازم است از فرمولاسیون های تخصصی تر با پتاسیم بالاتر استفاده شود.

بهترین زمان برای کوددهی درخت انگور در بهار

فصل بهار به دلیل بیدار شدن گیاه و شروع مراحل حیاتی رشد، یک بازه زمانی کلیدی برای کوددهی است و این فرآیند باید در سه مقطع زمانی مجزا و با اهداف متفاوت انجام شود. اولین مرحله کوددهی درخت انگور در بهار، همزمان با تورم جوانه‌ها و در ابتدای رشد رویشی است؛ در این زمان استفاده از کود انگور با درصد ازت بالا (مانند سولفات آمونیوم) یا کود کامل سه بیست (20-20-20) برای تامین انرژی و رشد شاخ و برگ ضروری است. مقطع دوم و حیاتی ترین زمان، حدود ۱۰ تا ۱۵ روز قبل از شروع گلدهی است. در این مرحله، محلول پاشی با کودهای حاوی عناصر بور (B) و روی (Zn) برای افزایش تلقیح گل‌ها و جلوگیری از ریزش آن‌ها نقشی معجزه‌آسا دارد. مقطع سوم نیز پس از تشکیل میوه‌های اولیه (مرحله ارزنی) است که استفاده از کودهای کامل با پتاسیم بالاتر، به افزایش تعداد سلول‌ها و شروع فرآیند درشت شدن حبه‌ها کمک می‌کند.

علائم کمبود پتاسیم در انگور

پتاسیم به عنوان عنصر کیفیت شناخته می‌شود و علائم کمبود آن به وضوح هم بر روی برگ و هم بر روی میوه قابل مشاهده است. اولین و مشخص ترین نشانه، در برگهای بالغ و پیر (برگهای پایینی شاخه) ظاهر میشود. حاشیه این برگها ابتدا به رنگ زرد روشن (کلروز) درآمده و سپس به سمت قهوه ای و سوختگی (نکروز) پیش می‌رود که به آن “سوختگی حاشیه برگ” می‌گویند. این علامت به این دلیل در برگهای پیر دیده میشود که پتاسیم عنصری متحرک است و گیاه در زمان کمبود، آن را از برگهای پیر به سمت برگها و میوه های جوان منتقل میکند. مهمتر از آن، اثر کمبود پتاسیم بر روی میوه است که شامل عدم رسیدگی کامل، پایین آمدن قند و ترش ماندن طعم، رنگ گیری ضعیف و ناقص، و کوچک ماندن اندازه حبه‌ها میشود. برای رفع این مشکل، باید از کود انگور غنی از پتاسیم مانند سولفات پتاسیم در طول دوره رشد میوه استفاده کرد.

جمع بندی کود درخت انگور

برای رسیدن به یک تاکستان سالم و پربار، باید با توجه به زمان و نیاز گیاه، ترکیبی از کودهای شیمیایی و ارگانیک استفاده کنی. هیچ کود واحدی برای همه شرایط مناسب نیست؛ اما اگر دنبال بهترین کود درخت انگور هستی، توصیه ما استفاده هدفمند و ترکیبی از کودهای NPK، کود دامی پوسیده، کمپوست و ریزمغذی‌هاست.