گل داوودی (Chrysanthemum spp.) با رنگهای زنده و اشکال متنوع، چیزی بیش از یک گل زینتی است. این گل که قرن ها در آسیا، به ویژه چین کشت میشود، جایگاه ویژهای در طب سنتی دارد و به دلیل فواید آن برای سلامتی انسان همواره مورد توجه بوده است. با توجه با اهمیت خواص سلامتی و محبوبیت این گل زیبا، در این مقاله به بررسی کاربردها و خواص گل داوودی، نحوه مصرف آن، خواص دمنوش گل داوودی و برخی ملاحظات در مورد مصرف آن میپردازیم.
ارزش غذایی گل داوودی
با اینکه گل داوودی معمولاً در مقادیر زیاد مصرف نمیشود، اما همین مقدار کم هم مواد مغذی مناسبی را بدن میرساند. در اینجا به برخی از ترکیبات مهم اشاره شده است:
ویتامینها: گل داوودی حاوی مقادیر کمی ویتامین از جمله ویتامین A (از طریق بتاکاروتن)، ویتامینهای B مانند کولین، اسید فولیک و ریبوفلاوین و همچنین ویتامین C است.
جدول 1. ترکیب گلبرگهای گل داوودی (%)
| Chrysanthemum boreale | Chrysanthemum morifolium | ترکیب |
| 7/11 | 11 | رطوبت |
| 1/6 | 7/11 | پروتئین خام |
| 7/2 | 6/2 | چربی خام |
| 7/3 | 2/5 | خاکستر خام |
| 1/11 | 8/12 | قند احیاء کننده |
| 8/9 | 1/9 | فیبر خام |
| Chrysanthemum boreale | Chrysanthemum morifolium | مواد معدنی (میلیگرم در گرم وزن خشک) |
| 72/67 | 64/64 | پتاسیم |
| 90/558 | 68/242 | کلسیم |
| 28/14 | 68/19 | سدیم |
| 69/15 | 56/17 | منیزیم |
| 69/3 | 24/8 | روی |
| 19/2 | 24/3 | منگنز |
| 51/44 | 72/13 | آهن |
| 28/1 | 41/1 | مس |
توجه به این نکته ضروری است که محتوای دقیق مواد مغذی موجود در گل داوودی بسته به گونه، شرایط رشد و نحوه تهیه آن میتواند متفاوت باشد.
فواید و خواص گل داوودی
تحقیقات علمی نشان دادهاند که برخی از اجزای گیاهان دارای خواص سلامتی برای بدن هستند. لزوماً همه بخشهای گیاهان خوراکی و مفید نیستند. به عنوان مثال از ریشه گیاه شیرین بیان برای درمان بیماریهای گوارش استفاده میشود و یا در گیاه ریحان، از بذر ریحان استفاده میشود که از جمله خواص تخم شربتی (بذر ریحان) میتوان به خواص آرامش بخشی، کنترل سطح قند خون و کاهش دمای بدن اشاره نمود. گل داوودی نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای بهرهگیری از خواص گل داوودی معمولاً دمنوش گل داوودی را استفاده میکنند که از گلبرگهای خشک گیاه تهیه میشود. این دمنوش منبع غلیظتری از برخی مواد مغذی در مقایسه با گل تازه را دارا است. در این بخش نگاهی دقیقتر به فواید و خواص دمنوش گل داوودی خواهیم انداخت:
فواید و خواص دمنوش گل داوودی
کم کالری
یک فنجان معمولی دمنوش گل داوودی کالری بسیار کمی دارد و معمولاً حاوی حدود 12 کالری در هر وعده است.
مواد معدنی
دمنوش گل داوودی منبع خوبی از پتاسیم است که نقش حیاتی در حفظ عملکرد صحیح عضلات و اعصاب دارد. مقادیر کمتری از مواد معدنی دیگر مانند منیزیم، کلسیم و آهن نیز ممکن است در این دمنوش وجود داشته باشد.
غنی از آنتیاکسیدان
دمنوش گل داوودی مملو از آنتیاکسیدان است که میتواند به مبارزه با آسیب رادیکالهای آزاد در بدن کمک کند و به طور بالقوه خطر بیماریهای مزمن را کاهش دهد.
تقویت سیستم ایمنی
وجود ویتامین C و سایر مواد معدنی ضروری در دمنوش گل داوودی باعث تقویت سیستم ایمنی شده و به بدن در مبارزه با عفونتها کمک میکند.
آرامبخش
یکی دیگر از خواص گل داوودی و دمنوش آن خواص آرامش بخشی این گیاه زیبا و جذاب است. مصرف این دمنوش میتواند باعث کاهش فشارخون، کاهش التهاب، ایجاد آرامش و به طور بالقوه بهبود کیفیت خواب شود.
تسکین سرماخوردگی و آنفولانزا
در طب سنتی، از دمنوش گل داوودی برای کاهش علائم سرماخوردگی و آنفولانزا مانند تب، گلودرد و احتقان استفاده میشود.
حفظ سلامت قلب
مطالعات نشان میدهند که دمنوش گل داوودی میتواند به کاهش فشارخون و سطح کلسترول کمک کرده و به طور بالقوه برای سلامت قلب مفید باشد.
تسکیندهنده پوست
خواص ضد التهابی دمنوش گل داوودی، همراه با اثرات ضد باکتریایی بالقوه آن، میتواند برای بیماریهای پوستی مانند اگزما و پسوریازیس مفید باشد.
ملاحظات مهم
درحالیکه به نظر میرسد دمنوش گل داوودی در حد اعتدال برای اکثر افراد بیخطر است، مواردی وجود دارد که باید در نظر داشته باشید:
• شواهد علمی محدود: درحالیکه برخی مطالعات وجود دارد، تحقیقات علمی بیشتری برای تأیید قطعی مزایای سلامتی دمنوش گل داوودی موردنیاز است.
• روش تهیه: روش دم کردن و میزان استفاده از گل داوودی میتواند بر ارزش غذایی نهایی دمنوش تأثیر بگذارد.
• تداخلات دارویی: احتمال تداخل دمنوش گل داوودی با برخی داروها وجود دارد. قبل از مصرف دمنوش گل داوودی، به خصوص در صورت مصرف دارو، مشورت با یک پزشک متخصص لازم و ضروری است.
• بارداری و شیردهی: زنان باردار و شیرده به دلیل عدم اطلاعات کافی در مورد ایمنی مصرف این دمنوش، باید قبل از مصرف آن با پزشک مشورت کنند.
فواید و خواص گل داوودی و دمنوش آن برای زنان
در این بخش، ما فواید گل داوودی و دمنوش آن را به طور خاص برای سلامتی زنان بررسی میکنیم. یادآوری این نکته مهم است که برای تأیید این خواص، به تحقیقات علمی بیشتری نیاز است.
سلامت قاعدگی
در طب سنتی، دمنوش گل داوودی برای کاهش دردهای قاعدگی استفاده میشود. در حالی که مکانیسم دقیق آن به طور کامل شناخته نشده است، خواص ضد التهابی آن ممکن است یک عامل کمککننده در این امر باشد.
عوارض جانبی گل داوودی و دمنوش آن
مانند بسیاری از گیاهان، گل داوودی و دمنوش آن دارای برخی عوارض جانبی هستند که باید در نظر گرفته شوند.
واکنشهای آلرژیک
افراد مبتلا به آلرژی به ابروسیا، بابونه، گل همیشه بهار یا سایر گیاهان خانواده کاسنیان (Asteraceae ) ممکن است واکنشهای آلرژیک به گل داوودی را تجربه کنند. علائم آن میتواند شامل کهیر، تورم، خارش یا حتی در موارد نادر آنافیلاکسی باشد.
حساسیت به نور خورشید
دمنوش گل داوودی ممکن است حساسیت به آفتاب را افزایش دهد. اگر به طور منظم دمنوش گل داوودی مصرف میکنید، استفاده از کرم ضدآفتاب بسیار مهم است، به خصوص اگر پوست روشنی دارید.
تداخلات دارویی
احتمال تداخل دمنوش گل داوودی با برخی داروها وجود دارد. به عنوان مثال، ممکن است با استاتینهایی که برای کاهش کلسترول استفاده میشوند، تداخل داشته باشد. در صورت مصرف هر گونه دارویی، قبل از مصرف دمنوش گل داوودی با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
روش تهیه دمنوش گل داوودی
در این بخش، مراحل ساده دم کردن یک فنجان دمنوش گل داوودی را شرح میدهیم تا بتوانید با تهیه دمنوش گل داوودی، خواص آرامبخش و طعم لطیف آن را تجربه کنید.
مواد لازم
• گل داوودی خشک شده (تقریباً 1-2 قاشق غذاخوری)
• آب
• عسل، شکر، قند، یا شیرین کنندههای طبیعی (به سلیقه خود و اختیاری)
ظروف لازم
• قوری یا فنجان مقاوم در برابر حرارت
• صافی یا پارچه صافکننده (اختیاری)
• کتری
دستورالعمل تهیه
1. میزان گل: 1-2 قاشق غذاخوری گل داوودی خشک تهیه کنید. مقدار را میتوانید بر اساس غلظت مورد نظرتان تنظیم کنید.
2. تهیه آب جوش: کتری خود را از آب پر کنید و آن را به جوش آورید.
3. گلها را دم کنید: گلهای داوودی اندازه تهیه شده را در قوری یا فنجان خود بریزید. وقتی آب به نقطه جوش رسید آن را روی گلها درون قوری بریزید.
4. زمان دم کشیدن: قوری یا فنجان خود را بپوشانید و اجازه دهید گلهای داوودی 3-5 دقیقه دم بکشند. برای طعمی بهتر و قویتر، میتوانید تا 10 دقیقه فرایند دم کردن را ادامه دهید.
5. صافی (اختیاری): دمنوش را با استفاده از یک صافی یا پارچه صاف کننده در یک فنجان بریزید تا گلبرگ جدا شوند. این مرحله اختیاری است و در صورت تمایل میتوانید دمنوش را با گلبرگها میل کنید.
6. شیرین کردن (اختیاری): در صورت تمایل، مقداری عسل، شکر، قند یا یک شیرین کننده طبیعی اضافه کنید تا طعم آن بهتر شود.
نکات
• گل تازه به جای گل خشک: گل داوودی تازه را میتوان برای دمنوش استفاده کرد، اما در مقایسه با گل خشک به مقدار بیشتری (حدود 4 تا 6 گل) نیاز دارید. مدت زمان دم کردن گلهای تازه نیز ممکن است کوتاهتر باشد، حدود 2 تا 3 دقیقه.
• دم کردن مجدد: گل داوودی خشک را میتوان چندین بار دم کرد. بعد از اولین دم کشیدن کافی است دوباره آب داغ اضافه کنید و بگذارید 3 تا 5 دقیقه دیگر دم بکشد.
• نگهداری: گلهای داوودی خشک شده را در یک ظرف دربسته در مکانی خنک و تاریک نگهداری کنید تا طراوت و عطر آنها حفظ شود.
نحوه مصرف گل داوودی
گل داوودی پتانسیل آشپزی شگفتانگیزی دارد، به ویژه در فرهنگهای خاص. ما میتوانیم از گل داوودی نه تنها بهعنوان دمنوش، بلکه بهعنوان یک افزودنی خوشمزه و مغذی در غذا استفاده کنیم.
انواع گونههای خوراکی
توجه به این نکته ضروری است که همه گونههای گل داوودی خوراکی نیستند. گونههایی که به طور خاص برای اهداف آشپزی کشت میشوند ترجیح داده میشوند. برخی از محبوبترین گونههای خوراکی گل داوودی عبارتاند از:
(Chrysanthemum coronarium) Crown Daisy: اینگونه دارای برگهای سبز سرخسی و گلهای زرد یا سفید است.
(Chrysanthemum morifolium) Garland Chrysanthemum: اینگونه گلهای بزرگ و جذابی در رنگهای مختلف دارد و معمولاً در غذاهای آسیایی استفاده میشود.
Shungiku (Chrysanthemum coronarium var. spatiosum): اینگونه ژاپنی طعم تلخ مشخصی دارد و اغلب به صورت بلانچ شده یا سرخ شده به صورت تمپورا میل میشود.
طریقه مصرف گل داوودی در آشپزی
در اینجا چند روش خلاقانه برای ترکیب گل داوودی در آشپزی آورده شده است:
سالاد: گلبرگهای گل داوودی تازه با طعم فلفلی یا کمی تلخ میتوانند بافتی متفاوت و طعمی بینظیر را به سالادها اضافه کنند. از گلبرگهای جوان و حساس برای داشتن بهترین تجربه استفاده کنید.
تزیین: رنگهای جذاب و شکل ظریف گل داوودی آن را به یک تزیین زیبا و خوراکی برای غذاهای مختلف تبدیل کرده است.
سرخکردن: گلبرگها یا برگهای خوراکی گل داوودی را به طور مختصر سرخ کنید تا رنگ، طعم و مواد مغذی به غذاهای سرخکردهتان اضافه کنید.
تمپورا: سرخ کرده تمپورای گل داوودی یک روش محبوب در غذاهای ژاپنی است. این خمیر، بافتی سبک و ترد ایجاد میکند که با طعم کمی تلخ گل در تضاد است.
ترشی: ترشی گلبرگ گل داوودی یک غذای سنتی کرهای است که به خاطر کمی تند خود معروف است.
نکاتی مهم قبل از مصرف گل داوودی
در اینجا چند نکته مهم وجود دارد که باید قبل از مصرف گل داوودی در نظر بگیرید:
منبع: مطمئن شوید که از گونههایی از گل داوودی که به طور خاص برای اهداف آشپزی پرورش داده میشوند استفاده میکنید. گل هایی که با آفتکشها یا علفکشها پرورش داده میشوند، برای مصرف غذایی خطرناک هستند.
طعم: گل داوودی میتواند طعم کمی تلخ یا فلفلی داشته باشد. برای ارزیابی سلیقه خود مقدار کمی تست کنید.
روش پخت: بسته به روش انتخابی (سالاد، سرخکردنی و غیره)، زمان پخت را تنظیم کنید تا بافت گل حفظ شود و از پختن بیش از حد جلوگیری نمایید.
کاربرد گل داوودی به عنوان رنگدانه
گل داوودی، فراتر از زیبایی فریبنده خود، استعداد پنهانی دارد که آن هم توانایی رنگرزی منسوجات است. استفاده از گل داوودی به عنوان رنگ، تاریخچهای غنی به ویژه در آسیا دارد. در چین، شواهد نشان میدهد که قرنها است که با استفاده از رنگدانه حاصل از گل داوودی منسوجاتی را با رنگهای زرد و نارنجی جذاب تولید میشود. ژاپن نیز از این رنگ طبیعی استقبال کرده است و از آن برای لباسهای ابریشمی مانند کیمونو استفاده میکند.
انواع مواد رنگزا
باید در نظر داشت که ماده رنگزای به دست آمده از گلبرگ گل داوودی از نوع دای (dye) است. به طور کلی دو نوع اصلی ماده رنگزا وجود دارند: پیگمنت (pigment) و دای (dye).
پیگمنتها در آب محلول نیستند و برای تولید انواع رنگ های حلالی نظیر رنگ روغنی، رنگ و کیلر پلی اورتان، رنگ اپوکسی و سایر رنگ های دکوراتیو استفاده میشود. اما دای ها عملکرد متفاوتی دارند. از نظر ظاهری شبیه پیگمنت ها بوده و به صورت پودر رنگی هستند، اما در آب حل میشوند به همین دلیل، از دای ها برای رنگرزی منسوجات و ایجاد خم رنگرزی استفاده میشود.
پیگمنتها را به صورت خام نمیتوان به رنگها اضافه نمود، چون با هم زدن دستی به خوبی در رنگ ها باز نمیشوند و نیاز به دستگاههای میکسر صنعتی است. اما دای ها را میتوان به راحتی آب اضافه نمود و با هم زدن آب، یک آب رنگی ایجاد نمود. معمولاً برای رنگی کردن رنگ های دکوراتیو به کمک پیگمنت باید از خمیر رنگ یا مادر رنگ حاوی پیگمنت استفاده شود. به عنوان مثال زمانی که شما قصد خرید کیلر پلی اورتان برای رنگ آمیزی سطوح چوبی خود را دارید، اگر بخواهید تنوع رنگ داشته باشید، میتوانید با تهیه مادر رنگ پلی یورتان و ترکیب و هم زدن آن با این کیلر، رنگ های متنوعی ایجاد نمایید.
حال که با تفاوت دای و پیگمنت آشنا شدیم، در ادامه به بررسی طیف رنگی و مزایای دای به دست آمده از گل داوودی میپردازیم.
طیف رنگی گلبرگ داوودی
گلهای داوودی بسته به گونه و فرایند استخراج طیف جذابی از رنگهای گرم را تولید میکنند. در اینجا یک نگاه اجمالی به پالت رنگ این گل میاندازیم:
زرد و نارنجی: این رنگهای جذاب رایجترین رنگهایی هستند که از گلهای داوودی به دست میآیند.
قرمز و صورتی: در حالی که کمتر رایج است، برخی از گونههای خاص گل داوودی میتوانند رنگهای مایل به قرمز یا صورتی را ایجاد کنند.
مزایای مواد رنگزای دای طبیعی
دای های طبیعی مانند رنگهای مشتق شده از گل داوودی چندین مزیت دارند:
• سازگار با محیطزیست: در مقایسه با رنگهای مصنوعی، رنگهای طبیعی اثرات زیست محیطی کمتری دارند زیرا اغلب زیست تخریب پذیر هستند.
• رنگهای منحصر به فرد: رنگهای طبیعی میتوانند تغییرات ظریفی در رنگ ایجاد کنند و ظاهری منحصر به فرد ایجاد نمایند.
محدودیتهای رنگ گل داوودی
رنگ گل داوودی دارای محدودیتهایی نیز است:
• پایداری کم در برابر نور: رنگ استخراج شده از گل های داوودی ممکن است به روشنی برخی از رنگ های مصنوعی نباشد، به این معنی که ممکن است در طول زمان با قرارگرفتن در معرض نور خورشید محو شود.
• محدوده رنگ: پالت رنگی قابل دستیابی با رنگ گل داوودی در مقایسه با طیف گسترده رنگهای مصنوعی موجود، محدود است.
• قابلیت دسترسی: دسترسی به گل داوودی تازه یا خشک مناسب برای رنگرزی ممکن است بسته به مکان محدود باشد.
نتیجهگیری
گل داوودی، اگرچه به تنهایی منبعی غنی از مواد مغذی نیست، اما دارای مقادیری ویتامین و مواد معدنی است. از سوی دیگر، دمنوش گل داوودی منبعی غنی از آنتی اکسیدانها و مواد معدنی است که به سلامت کلی بدن کمک میکند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین کمیت محتوای مواد مغذی دمنوش گل داوودی موردنیاز است. گل داوودی همچنین منبع پایدار و منحصر به فردی برای رنگ آمیزی منسوجات ارائه میدهد. تاریخچه غنی و رنگهای زیبا گل داوودی، آن را به گزینهای جذاب برای صنعتگران و هنرمندانی طرفدار محیطزیست تبدیل کرده است.
منبع:
وبسایت: Floristkid.com
مقاله: Uses And Benefits Of Chrysanthemum
