معرفی و نحوه نگهداری درخت کاکائو : شاید تا الان فکر نمیکردید که کاکائو هم درخت داشته باشه، ولی یکی از دختان فوق العاده کاربردی برای انواع نوشیدنی های ، شکلات ها و خوراکی ها درخت کاکائو هست (Theobroma cacao)، درخت کاکائو در آب و هوای گرم و مرطوب رشد خوبی داره ولی این روزها اون رو در گلخانه هم پرورش میدن. این درخت رو جزو درختان همیشه سبز میشه دسته بندی کرد یعنی در تمام طول سال شاهد شاخه و برگهای سبز اون میتونید باشید. در ادامه هر آنچه برای نگهداری درخت کاکائو باید بدونید و برخی از خواص اون برای شما قرار دادم که حتما مطالعه کنید.
با درخت کاکائو بیشتر آشنا بشیم
کاکائو درختی کوچک به طول 4 تا 8 متر است. این درخت همیشه سبز و از خانواده پنیرکیان و بومی نواحی گرمسیر آمریکای جنوبی و مرکزی می باشد. این درخت دارای گل های ریز و معطر در طول سال است که مستقیماً روی تنه و شاخه های درخت ظاهر می شوند. سپس، غلاف های بذر تبدیل به دانه های قهوه خواهند شد. قسمت قابل استفاده این گیاه، بذرهای آن است که داخل غلاف هایی قرار گرفته و پس از فرآوری بصورت پودر کاکائو یا شکلات به بازار عرضه می گردد. اکائو، به دانه های چرب تخمیر شده و خشک شده درخت کاکائو اطلاق می شود. این گیاه از نظر خواص و خصوصیات، به قهوه شباهت دارد.
نحوه شکل گیری میوه کاکائو به این صورت هست که غلاف ها معمولاً ابتدا به رنگ سبزهستند و در طی چند ماه به رنگ زرد-نارنجی می رسند. داخل هر غلاف یک پالپ سفید وجود دارد که حاوی حدود 20 تا 50 دانه کاکائو است. درخت کاکائو سرعت رشد نسبتاً پایینی دارد و ممکن است حدود پنج سال طول بکشد تا غلاف بذر تولید کنند. بهترین زمان برای کاشت در بهار یا پاییز است. بریم در ادامه با نحوه نگهداری درخت کاکائو بیشتر آشنا بشیم.
| نام های رایج فارسی و انگلیسی | درخت کاکائو ، Cacao, cacao tree ،nut tree |
| نام علمی | Theobroma cacao |
| PH مناسب خاک | در تمامی خاک ها رشد خوبی دارد |
| نور مورد نیاز | زیاد و مستقیم |
| رنگ گلها | صورتی |
| سمیت | برای حیوانات سمی است |
هشدار: مصرف زیاد و نادرست كاكائو باعث عوارض كبدی و قلبی می شود. كسانی كه طبع گرمی دارند، باید از خوردن بیش از حد كاكائو و محصولات آن خودداری كنند. برای افراد دچار بیماری قند نیز خوردن شکلات های كاكائو ممنوع است.
شرایط درست نگهداری درخت کاکائو
نگهداری درخت کاکائو در شرایط غیر بومی خود کار کمی سختی هست و در بعضی موارد غیر ممکن، شما باید نور و رطوبت خوبی برای این درخت فراهم کنید تا شاهد گلدهی و میوه خوشمزه اون باشید، آبیاری منظم و کوددهی درست میتونه به رشد گیاه شما کمک خیلی زیادی بکنه و خیلی مراقب بیماری قارچی باشید، در ادامه به بررسی شرایط درست نگهداری درخت کاکائو می پردازیم :
نور مناسب درخت کاکائو چقدر هست؟
درخت کاکائو می تواند محلی که نور متوسط و یا کم باشه زنده بمونه ولی برای داشتن رشد خوب باید نور عالی داشته باشه، نور کم یا نیمه سایه به این معنی است که در بیشتر روزها به حداقل سه ساعت نور مستقیم خورشید نیاز دارند. پس سعی کنید اگر این گیاه رو در گلدان میکارید پشت پنجره جنوبی قرار بدید و اگر در حیاط کاشته شده جایی باشه که بیشترین نور رو در طول روز دریافت کنه
بهترین خاک برای کاشت درخت کاکائو چیست؟
این گیاه به خاک حساسیت زیادی نداره ولی هرچقدر خاک حاصلخیز و غنی باشه حتما گیاهتون رشد عالی خواهد داشت، نکته مهم بعدی بالا بودن زهکشی در خاک هست.
میزان آب مورد نیاز برای درخت کاکائو چقدر هست؟
این درخت خاک نسبتا مرطوب رو دوست داره ولی حواستون باشه که آبیاری زیاد یا باتلاقی شدن خاک باعث پوسیدگی و از بین رفتن گیاهتون میشه، اگر در گلدان کاشتید حتما خاک رو چک کنید و سپس اقدام به آبیاری کنید.
دما و رطوبت مورد نیاز درخت کاکائو
درخت کاکائو دمای بین 18 تا 29 درجه سانتی گراد رو برای رشد نیاز داره و هرچقدر میزان دما بالاتر بره باید میزان آبیاری و رطوبت محیط هم افزایش پیدا کنه، لگر مناطق سرد سیر هستید باید خیلی مراقب باشید چون سرما رو نمیتونه تحمل بکنه، رطوبت بالا نیز برای درخت کاکائو ضروری است. این گیاه در آب و هوای گرم اما خشک رشد نخواهد کرد.
آیا درخت کاکائو رو باید کوددهی کنیم؟
این گیاه و درخت نیاز به تغذیه خوب و عالی داره تا بتونه به شما میوه بده پس سعی کنید ابتدا هر سال اون رو با کمپوست و کودهای مختلف تغذیه کنید، هر دو هفته یکبار هم میتونید درفصل رشد که از ابتدای بهار شروع میشه اون رو کوددهی کنید.
آیا درخت کاکائو نیاز به هرس دارد؟
درخت کاکائو باید یک یا دو بار در سال هرس شود تا هم رشد خوبی داشته باشه و هم شکل ظاهری خوبی داشته باشه. بهترین زمان برای هرس پس از برداشت غلاف بذر است، همچنین هر وقت دیدید برگها یا ساقه گیاه دچار بیماری و مشکل شده اون رو از گیاه جدا کنید.
انواع درخت کاکائو
جالب هست بدونید که سه گروه رقم اولیه از درخت کاکائو وجود دارد که برای تولید محصولات کاکائو استفاده می شود. که عبارتند از :
- Forastero: این گروه اکثریت قریب به اتفاق تولید کاکائو را به خود اختصاص داده است، چون عملکرد بالایی در تولید بذر دارند و کاملاً به بیماری های مختلف مقاوم هستند.
- کریولو: یکی از گران‌ترین و کمیاب‌ترین گونه درخت کاکائو هست که بخاطر طعم لذیذش که فاقد نت‌های تلخ است، بسیار پرطرفدار هست.
- Trinitario: این گونه ترکیبی از دو گونه بالا هست که طعم عالی ،مقاومت بالا و عملکرد خوب میشه ازش استفاده کرد.
بیشترین کاکائو در کجا تولید میشه؟
تقریباً 40 درصد از کاکائوی تولید شده در سراسر جهان را سه ناحیه ی ساحل عاج، غنا و اندونزی تولید می کنند. ولی کشورهای هلند و ایالات متحده آمریکا بیشترین تولید فراورده های کاکائو را بر عهده دارند.
خصوصیات گیاهشناسی درخت کاکائو:
درخت کاکائو، درختی همیشه سبز به ارتفاع 4 تا 8 متر و از خانواده Malvaceae (پنیرکیان) می باشد. برگ های این گیاه، متناوب، یکپارچه، بدون لُب، به طول 10 تا 40 سانتیمتر و پهنای 5 تا 20 ساتیمتر است. گل های درخت بصورت خوشه هایی روی تنه اصلی یا شاخه های فصل های قبل تشکیل می شود. این گل ها کوچک و به قطر 1 تا 2 سانتیمتر و دارای کاسه گل صورتی رنگی هستند.
درحالیکه بیشتر گل های درختان مختلف توسط زنبور یا پروانه ها گرده افشانی می کنند، گل های درخت کاکائو توسط یک سری حشرات کوچک بال به نام Forcipomyia گرده افشانی انجام می دهند. میوه این گیاه که بصورت غلاف است، 15 تا 30 سانتیمتر طول و 8 تا 10 سانتیمتر عرض دارد. غلاف های رسیده، زردرنگ یا نارنجی رنگ می باشند و حدود 500 گرم نیز وزن دارند. هر غلاف حاوی 20 تا 60 بذر می باشد.
درخت کاکائو سایه را دوست دارد
درخت کاکائو برای رشد به سایه نیاز دارد. همچنین باید از وزش باد دور باشد. این درخت به خاک هایی با منافذ زاید و زهکش خوب نیاز دارد و در زمین های پست مرطوب بخوبی رشد نمی کند. این گیاه 4 تا 5 سال پس از کاشت، شروع به میوه دهی می کند. زمانی که گیاه کاکائو به سن محصول دهی رسید، سالانه 6000 شکوفه می دهد، اما تنها 20 غلاف تولید می نماید.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی:
از کاکائو برای مصارف مختلف استفاده می کنند. در تهیه ی انواع کیک، انواع نوشیدنی ها و برای تزئین مواد غذایی مختلف از پودر کاکائو استفاده می شود. جدا از خوشمزه بودن و عطر و طعم آن، کاکائو برای سلامتی هم با اهمیت است. این ماده خواص آنتی اکسیدان داشته که ضد سرطان است. کاکائو سه برابر چای سبز، از ابتلا به سرطان جلوگیری می نماید. البته در مطلبی جداگانه در خصوص خواص کاکائو صحبت کردیم که حتما مطالعه کنید.
کاکائو ضد سرطان
همچنین كاكائو به عنوان دارویی انرژی بخش، شادی آفرین و تقویت كننده قلب شناخته می شود. مطالعات نشان می دهد که كاكائو سبب كاهش فشار خون و تنظیم كلسترول بد در خون می گردد. این گیاه به عنوان ضدعفونی كننده و انگل كش نیز مورد استفاده قرار می گیرد. از خواص دیگر كاكائو می توان به خاصیت ادرارآوری، قاعده آوری و سقط كنندگی آن اشاره كرد. در بعضی از نقاط دنیا از كاكائو برای درمان سوختگی، سرفه، خشكی لب ها و چشم استفاده می كنند. كاكائو انرژی بخش بوده و باعث از بین رفتن بی حالی، سختی های زایمان، حاملگی و روماتیسم می شود.
محلی ها از كاكائو در درمان مارگزیدگی و جراحت ها نیز بهره می بردند. به علت وجود تانن در پوسته و ریشه كاكائو، فعالیت ضدتوموری برای این گیاه نیز پیش بینی شده است. كاكائوی خالص و تصفیه نشده اثر آنتی اكسیدانی قوی در پیشگیری از بیماری های قلبی و سرطان دارد، اما طی فرآیند شكلات سازی، مقدار زیادی از مواد آنتی اكسیدانی آن از بین می رود. بنابراین می توان گفت شكلات تهیه شده از كاكائو به دلیل انجام فرآیند در كارخانه خواص مفید دانه كاكائوی خالص را ندارد.
آفات و بیماری ها:
از جمله آفات و بیماری هایی که می توانند برای کاکائو مشکل ایجاد کرده و خسارت وارد کنند شامل: حشرات برگ خوار بخصوص Sahlbergella singularis و Distantiella theobroma در غرب آفریقا و Helopeltis spp. در جنوب شرقی آسیا و همچنین حشره Conopomorpha cramerella در جنوب شرق آسیا که غلاف میوه را سوراخ می کند، می باشد. موش ها و بندپایان نیز از آفات این درخت محسوب می شوند. بیماری های قارچی که توسط قارچ های Moniliophthora roreri ، Moniliophthora perniciosa، Ceratocystis ، dahliae Verticillium ، Oncobasidium theobromae ایجاد می شود از جمله بیماری های قارچی درخت کاکائو است. از بیماری های ویروسی این گیاه نیز می توان به ویروس موزائیک توتون اشاره کرد.
