بررسی آفت و بیماری گوجه فرنگی : گیاه گوجه فرنگی یکی از سبزیجات مهم از خانواده سولاناسه است که به طور وسیعی در سراسر جهان به شکل گلخانه ای و یا در مزرعه کاشته میشود. گوجه فرنگی یکی از پرمصرف ترین سبزیجات محسوب میشود و دارای اهمیت زیادی در صنعت کشاورزی میباشد. گوجه فرنگی هم به صورت تازه خوری مصرف میشود و هم به شکل محصولات فراوردی شده.خواص گوجه فرنگی بسیار زیاد و برای سلامتی مفید است و به همین دلیل شما میتوانید این گیاه را در خانه داخل گلدان نیز بکارید کاشت گوجه فرنگی در خانه کاری به نسبت آسان است. عوامل متعددی، کیفیت و کمیت این محصول را تهدید میکنند عواملی مانند بیماری های قارچی، باکتریایی ،ویروسی و انواع آفات که باعث خسارت در گوجه فرنگی میشود در این مقاله با ما همراه باشید تا با تعدادی از بیماری ها و آفات گیاه گوجه فرنگی آشنا شویم.
شانکر ساقه آلترناریایی گوجه فرنگی
این بیماری توسط یک قارچ به نام Alternaria alternata ایجاد میشود در این بیماری قارچ بیشتر اندام های هوایی گیاه یعنی برگ و دم برگ و ساقه میوه را درگیر میکند ممکن است لکه های تیره ای را بر روی ساقه مشاهده کنید که به شکل یک سری دوایر متحدالمرکز هستند این علائم بر روی برگ ها هم وجود دارد و که در انتهای رگبرگ ها باعث بافت مردگی میشوند. بر روی میوه هم این لکه ها وجود دارند. این بیماری با بارندگی زیاد و یا آبیاری زیاد بیشتر منتقل میشود.
با ایجاد هر گونه زخمی بر روی گیاه احتمال بیمار شدن گیاه بیشتر خواهد شد. برای کنترل این بیماری گوجه فرنگی بهتر است در ابتدا اقدامات پیشگیری صورت بگیرد عواملی مانند استفاده کردن از ارقام مقاوم، تنظیم آبیاری و جلوگیری از آبیاری زیاد. کنترل این بیماری با قارچکش ها مشکل است اما میتوانید با قارچ کش کلروتالونیل تا حدودی از گسترش آن جلوگیری کنید.
در خصوص بیماری قارچی گیاهان آپارتمانی هم حتما مطالعه کنید.
لکه موجی گوجه فرنگی؛ از بیماری های گوجه فرنگی
یکی دیگر از بیماری ها که توسط دو گونه قارچی ایجاد میشود بیماری لکه موجی گوجه فرنگی است که توسط این دو گونه Alternaria solani و A.tomatophila ایجاد میشود علائمی که این بیماری ایجاد میکند به صورت لکه های کوچک زرد و یا قهوه ای بر روی برگ است که این لکه ها ممکن است بر روی ساقه و میوه نیز وجود داشته باشد که با گذشت زمان و شدید شدن بیماری این لکه های به هم رسیده و بزرگتر میشوند با حاشیه ای زرد رنگ.
خسارت اصلی که به گوجه فرنگی وارد میکند به میوه است که لکه های بزرگی را در قسمتی که میوه به ساقه متصل میشود ایجاد میکند. برای کنترل این بیماری بهتر است که قسمت های آلوده را هرس کرده و قسمت های آلوده را از بین ببرید برای پیشگیری بهتر است از ارقام مقاوم استفاده کنید و یا حتما تناوب زراعی را رعایت کنید و بذر های ضدعفونی شده بکارید و در نهایت برای سمپاشی میتوانید از سم قارچکش کلروتالونیل (داکونیل) استفاده کنید.
سفیدک پودری گوجه فرنگی
این بیماری توسط دو گونه قارچ ایجاد میشود گونه های Leveillula و Oidium.در بیماری که گونه Leveillula ایجاد میکند علائم به شکل لکه های سبز کم رنگ و یا زرد بر روی سطح برگ است که با گسترش بیماری اسپور قارچ در قسمت زیرین برگ به وجود میاید. با گذشت زمان و بیشتر شدن بیماری هر دو طرف برگ را یک توده سفید رنگ در بر میگیرد و در نهایت این برگ ها زرد و خشک میشوند. با خشک شدن و ریختن برگ ها اندازه میوه ها کوچک شده و دچار آفتاب سوختگی میشوند و اما در بیماری که توسط گونه Oidium ایجاد میشود در سطح بالایی برگ در ابتدا یک سری لکه های سفید رنگ به وجود میاید و در ادامه برگ از سطح زیر شروع به زرد شدن کرده و در نهایت قهوه ای و خشک میشود.
این گونه از بیماری گوجه فرنگی بیشتر در شرایط گلخانه دیده میشود. برای کنترل بیماری سفیدک سطحی و یا پودری باید از ارقام مقاوم استفاده کنید و بوته ها را به گونه ای بکارید که به خوبی هوا در بین آنها جریان داشته باشد. برای این بیماری سموم اکسی کلرور مس و ارتیواتاپ توصیه شده است.
کپک خاکستری گوجه فرنگی
بیماری کپک خاکستری توسط قارچی به نام Botrytis cinerea ایجاد میشود این قارچ از راه زخم وارد گیاه شده و گیاه را آلوده میکند. در اولایل بیماری علائم به شکل لکه های بیضوی که به ظاهر مرطوب هستند وجود دارد که در صورت شدید شدن به شکل کپک خاکستری دیده میشوند. علائم در میوه هم از گلگاه شروع شده و به کل میوه سرایت پیدا میکند و یک سری حلقه های کم رنگ زرد یا سبز روی میوه ایجاد میکند و با اینکار از کیفیت محصول کاسته میشود. این بیماري با تهویه مناسب در بین بوته ها و با هرس کردن به موقع و صحیح و پس از هرس استفاده از قارچکش براي زخم هاي ایجاد شده در کاهش خسارت بیماري موثر است.
پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی
عامل این بیماری Fusarium oxysprom است که در بین آفت گوجه فرنگی بیشتر دیده میشود. که نشانه های این بیماری به این شکل است که ممکن است گیاه کوتوله بماند و رشد خوبی نداشته باشد و یا برگ های مسن زرد و پژمرده میشوند و در حالتی که آلودگی شدید باشد میتواند باعث مرگ نشاء نیز بشود. در گیاهانی که میوه دارند گیاه به سرعت پژمرده میشود. در این بیماری در بیشتر موارد یک طرف گیاه زرد میشود. ساقه و دمبرگ تغییر رنگ میدهد. برای کنترل کردن این بیماری گوجه فرنگی استفاده از ارقام مقاوم مؤثرترین روش است. پس حتما قبل از تهیه نشاء و بذر حتما بررسی درستی انجام بدید.
بیماری های پوسیدگی میوه
پوسیدگی های میوه در گوجه فرنگی توسط عوامل متعددی روی بوته در مزرعه یا پس از برداشت ایجاد میشود. مهم ترین آن پوسیدگی ها شامل پوسیدگی نرم باکتریایی توسط پکتوباکتریوم، پوسیدگی کپک سیاه میوه توسط قارچ آلترناریا، پوسیدگی میوه پیتیومی ، پوسیدگی میوه ریزوکتونیایی ، پوسیدگی ترش ، پوسیدگی ریزوپوسی است.
شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
این بیماری توسط باکتری به نام Clavibacter michiganensis ایجاد میشود نشانه های این بیماری از پایین گیاه شروع میشود و علائم آن زرد شدن و خم شدن برگ های پیر به سمت پایین است که یک طرف پژمرده میشود. سپس رگه هایی به رنگ روشن در اطراف رگبرگ اصلی برگ و به سمت دمبرگ و ساقه گسترش می‌یابد. این رگه درجاهایی شکسته شده و به صورت شانکر یا زخم نمایان میشوند.آوند ها تغییر رنگ داده و قهوه ای میشوند.
این آفت و بیماری گوجه فرنگی یا آلودگی بر روی میوه به شکل یک زخم سفید رنگ است که به مرور قهوه ای و سیاه رنگ میشود که اطراف آن هاله سفید رنگ باقی میماند و به شکل چشم پرنده در میاید. برای کنترل این بیماری از بذر و نشاء سالم و ضدعفونی شده استفاده کنید.
جلوگیری از ایجاد زخم بر روی نهال، رعایت تناوب زراعی در مزرعه ها میتواند خسارت این بیماری را کاهش دهد.
ویروس موزاییک گوجه فرنگی
این بیماری توسط ویروسی به نام Tomato mosaic virus ایجاد میشود و علائم آن به صورت لکه های سبز روشن و تیره روی برگ گوجه فرنگی است که به شکل موزاییک معرف است البته علائم روی برگ از لکه های زرد تا نکروزه شدن، خمیدگی برگها به سمت بالا ایجاد میشود که بسته به نوع نژاد ویروس متفاوت است. گاها میوه ها هم آلوده میشوند که به صورت رسیدگی غیر یکنواخت دیده میشوند. برای کنترل همانند بیماری های دیگه از بذر های عاری از آلودگی ،کاشت ارقام مقاوم، ضدعفونی خاک و بستر کشت نشاء، شست و شوی مرتب میتوانید این بیماری را کاهش دهد.
نماتود ریشه گرهی گوجه فرنگی
توسط نماتود های (نماتد) خانواده Meloidogyne ایجاد میشود. علائم به طور کلی رشد گیاه را کاهش میدهد و میتواند باعث پژمردگی گیاه نیز بشود و درون خاک بر روی ریشه ها نواحی متورم شده ای دیده میشود که نشان دهنده نماتود بوده و به انها گره یا گال نماتد میگویند. برای کنترل از نشا سالم استفاده کنید آیش زمین به همراه شخم تابستانه براي کنترل علفهاي هرز، استفاده از ارقام مقاوم، مبارزه شیمیایی از نماتد راگبی در گلخانه ها و مزرعه توصیه میشود.
بیماری فیزیولوژیکی صورت گربه ای شدن میوه
علائم صورت گربه ای شدن میوه به صورت نواحی فرو رفته و بد شکل در قسمت انتهایی میوه است. گاهی تمام میوه نیز بدشکل شده و گاها شبیه صورت گربه در میآید. دلیل این اتفاق کم شدن ناگهانی دمای هوا در طول گلدهی و تشکیل میوه است. این دما باعث می شود که گرده افشانی کامل و رشد و نمو میوه ها به صورت کامل صورت نگیرد. در برخی مواقع گرمای بیش از حد، آسیب های ناشی ازبرخی علفکش ها مثل D ـ4 -2 و تغییرات رطوبت خاک به عنوان دلایل این تغییر شکل در گوجه فرنگی بیان شده است در ضمن ازت زیاد نیز باعث تشدید این علائم در گوجه فرنگی میشود.
آفات مهم گوجه فرنگی
گیاه گوجه فرنگی یک گیاه به نسبت حساس در برابر بیماری ها و آفات است. به همین دلیل باید در نگهداری از آنها دقت داشته باشید به ویژه آفات، چرا که آفات علاوه بر خسارتی که به تنهایی به گیاه وارد میکند میتوانند به عنوان یک ناقل و انتقال دهنده بیماری ها نیز عمل کند به همین دلیل باید در بررسی های میدانی از مزرعه دقت داشته باشید تا در صورت رویت کردن آفت به سرعت با آن مبارزه کنید البته در بیشتر موارد پیشگیری کردن بهترین عملکرد است.
شته؛ شایع ترین آفت گوجه فرنگی
شته ها نه تنها شایع ترین آفت در گوجه فرنگی هستند بلکه آفتی شایع در گیاهان دیگری مانند بادمجان، سیب زمینی و…. نیز هستند. این آفت بدنی گلابی شکل دارد که به وسیله دهان مکنده خود از شیره گیاهی موجود در آوند ها تغذیه میکنند شته ها به رنگ های سفید، سیاه و سبز و قهوه ای وجود دارند که بیشتر در سطح زیرین برگ میمانند.تولید عسلک توسط شته ها باعث جذب حشرات دیگری همچون مورچه ها میشود.برای ازبین بردن این حشره درخانه و در تعداد کم بوته گوجه فرنگی از اسپری آب و صابون استفاده کنید. در موارد شدید بهتر است ساقه های آلوده را هرس کرده و از بین ببرید. در مبارزه شیمیایی میتوانید از صابون حشره کش پالیزین (حاوي دياتانل آمید روغن نارگیل) و یا حشره کش طبیعی آزادیراختین (نیمآزال)، حشره کش شیمیایی دیکلرووس، ایمیدیاکلوپراید (کنفیدور) استفاده کنید.
کرم هلیوتیس و یا کرم میوه گوجه فرنگی
این کرم یکی از مهم ترین آفات در گوجه فرنگی میباشد که لارو آن ترجیحا از میوه نارس گوجه فرنگی تغذیه میکند اما توانایی تغذیه از پارانشیم برگ و ساقه را نیز دارد. لاروی تقریبا بزرگ و معمولا سبز رنگ هستند که بر روی میوه های نارس یه سوراخ بزرگی ایجاد میکند که پر از فضولات خود کرم است به علت ایجاد سوراخ بر روی میوه، راه نفوذ را برای باکتری و قارچ ایجاد میکند که باعث پوسیده شدن میوه میشود.این آفت به صورت شفیره در خاک زندگی میکند.
برای پیشگیری کردن در برابر این کرم در مزارع بزرگ میتوانید از تله های فرمونی استفاده کنید و همین طور میتوانید از حشره کش میکروبی بر پایه باکتری (BT) نیز استفاده کنید. برای سمپاشی نیز سموم اسپینوساد (تریسر)، سایپرمترین(ایمونیت) وآزادیراختین توصیه شده است.
کرم برگخوار گوجه فرنگی
این آفت گوجه فرنگی دارای لاروهایی تقریبا صاف که در اطراف بدنش دارای نوارهای زرد رنگ است و یا ممکن است قهوه‌ای مایل به زرد یا سفید هم باشد. تهاجم و خسارت این آفت به این شکل است که در ابتدا لاروها به صورت گروهی از سطح پشتی برگها شروع به تغذیه میکنند و برگ را به شکل پنجره‌ای در میاوردند، به شکلی از برگ ها تغذیه میکنند که از تمام پهنک برگ فقط رگبرگها باقی میماند این آفت فقط از برگ تغذیه نمیکنند و به خاطر جمعیت و تعداد بالا ممکن است گاها از میوه نیز تغذیه کنند.
مبارزه با این آفت شب پره های این آفت به سمت نور جذب میشوند و شما میتوانید برای کمتر کردن این آفت از تله های های نوری استفاده کنید. برای ردیابی کردن و یا کاهش جمعیت نیز میتوانید از فرمون های جنسی استفاده کنید در کنترل بیولوژیکی نیز همانند کرم هلیوتیس میتوانید از حشره کش میکروبی بر پایه باکتری BT استفاده کنید.
زمان سمپاشی برای این حشره زمانی است که تعدادی از تخم ها تفریخ شده و لاروها هنوز در مرحله سن 1 باشند. از آنجایی که تخم ریزی پروانه ها و همچنین خروج لاروها از تخم تدریجی است، تکرار سمپاشی 10 روز بعد از اولین سمپاشی توصیه میشود. سموم توصیه شده براي کنترل آفت هلیوتیس در این مورد نیز کاربرد دارد.
پروانه مینوز گوجه فرنگی
پروانه مینوز دارای لاروی است در درون برگ سوراخ ها و تونل هایی ایجاد میکند و از پارانشیم برگ نیز تغذیه میکند که در نهایت میتوانند باعث توقف رشد گیاه و خشکیدگی انتهایی بوته میشود در صورتی که لارو ها از گوشت میوه تغذیه کنند میتواند باعث کوتاه شدن بوته ها شود. برای مبارزه کردن میتوانید از تله های فرمونی جنسی دلتا و یا تله های حاوی آب و روغن نیز استفاده کنید. در گلخانه های تولید نشاء از کارت های زرد استفاده کنید برای سمپاشی و مبارزه شیمیایی سموم سم اسپینوساد (تریسر) و آزادیراختین (نیمارین) و…. توصیه شده است.
مگس سفید یا سفید بالک ها در گوجه فرنگی
آفت گوجه فرنگی دیگر که باید با آن آشنا شوید مگس های سفید رنگی به نام سفیدبالک ها میباشند که در زیر سطح برگ ها قرار میگیرند با تکان دادن بوته ها و به پرواز در آمدن سفید بالک ها میتوانید متوجه وجود این آفت در مزرعه بشوید. سفید بالک های به خاطر چرخه کوتاه زندگی و قدرت بالا در تولید مثل به راحتی در برابر سموم مقاوم میشوند و برای از بین بردن این آفت باید از روش های تلفیقی استفاده کنید. در کل سموم ایمیدیاکلوپراید (کنفیدور)، دیکلرووس، موسپیلان (استامیپراید)و….برای این آفت توصیه شده است.
نکات مهم آفت و بیماری گوجه فرنگی:
- توجه داشته باشید در صورت مطمئن بودن از تشخیص نوع آفت و یا بیماری شروع به سمپاشی و یا مبارزه کنید.
- قبل از سم پاشی مخصوصا در مزارع بزرگ حتما با یک کارشناس گیاهپزشکی مشورت کنید.
- برای تهیه کردن سموم میتوانید از بخش خرید سم در سایت گل من و تو نیز کمک بگیرید.
سخن پایانی آفت و بیماری گوجه فرنگی:
در این مقاله سعی کردیم تا تعدادی از بیماری و آفت گوجه فرنگی را معرفی کنیم که این گیاه را تحت تاثیر قرار میدهد. اما توجه داشته باشید بیماری ها و آفات که گیاه گوجه فرنگی را درگیر میکنند بسیار زیاد هستند که فقط تعدادی از آنها در این مقاله معرفی شده اند. اگر سوال، مشکل یا تجربه ای دارید حتما در بخش دیدگاه برای ما بنویسید تا کارشناسان گل من و تو در سریعترین زمان پاسخ شما رو ارسال کنند.
