سلام امیدوارم حالتون خوب این گیاه از تیره آبنوس و درخت دایم سبز یا خزان‌پذری میباشد. از سن 10 سالگی محصول تجاری تولید کرده ولی از ۴ یا ۵ سالگی شروع به میوه دهی میکند و بین ۲۲۵ تا ۵۰ سال هم عمر دارد.برخی از گونه‌های آن همانند خرمالوی ورجینیانا بومی آمریکای شمالی و برخی دیگر مثل خرمالوی خرمندی بومی آسیا با میوه‌های کوچک و پردانه و بالاخره برخی از گونه‌های خرمالو همانند خرمالوی معمولی بومی چین است که بهترین گونه برای تولید میوه میباشد. اکثر ارقام خرمالو نظیر خرمالوی ورجینیانا از هر دو طریق بکرباری و گرده‌افشانی میوه تولید می‌کنندو گرده‌افشانی توسط حشرات انجام می‌گیرد و میوه‌های تلقیح یافته حاوی هشت عدد دانه می‌باشند. نوع میوه خرمالو، سته میباشد.
میوه‌های بکربار دارای گوشت روشن‌تر و گس‌تر نسبت میوه‌های دانه‌دار می‌باشند. میوه‌های خرمالو در هنگام نارس طعم گس دارد و میوه‌های این گیاه بعد از برداشت قادر به رسیدن می‌باشند. به طور کلی میوه‌های بکربار کیفیت بهتری نسبت به میوه‌های دانه‌دار دارند. جوانه‌های جانبی شاخه‌های یک‌ساله حاوی سه عدد فلس و جوانه انتهایی بدون فلس می‌باشند. گلهای نر روی گل‌آذین گرزن قرار می‌گیرند. خرمالو از درختان میوه مناطق نیمه‌گرمسیری بشمار می‌آید و سرماهای دیررس بهاره می‌تواند به شاخساره‌های یک‌ساله این گیاه آسیب وارد کند. مقاومت خرمالو به سرمای زمستانه همانند انار تا ۱۰- درجه سانتی‌گراد میباشد.
نیاز سرمای جوانه‌های این درخت 100-400 ساعت زیر ۷ درجه سانتی‌گراد میباشد. برخی از ارقام خرمالو سرمای 18- درجه سانتی‌گراد را نیز تحمل می‌کنند. خاکهای سبک قابل نفوذ و حاصلخیز برای پرورش خرمالو مناسب بوده و خاکهای مرطوب و با زهکشی ناکافی برای رشد این گیاه مطلوب نمی‌باشد. علیرغم این موضوع خرمالو به خشکی حساس بوده و باید در فصول گرم سال آبیاری منظم انجام گیرد. آبیاری بیش از حد و بی‌رویه در طی فصل رشد موجب ریزش میوه‌ها می‌شود. فاصله کشت مناسب ۶-۵ متر بوده و هدایت این درخت به روش شلجمی انجام می‌گیرد. ازدیاد خرمالو از طریق پیوند بر روی پایه‌های بذری میباشد و در ضمن می‌توان از پاجوش خرمالو‌های بکربار برای ازدیاد گیاه استفاده نمود.
آفات و بیماریهای خرمالو
به طور کلی درختان خرمالو از نظر آفات و بیماریها درختان کم مشکلی هستند، هرچند شپشک های مومی به کمک مورچه ها می توانند مشکلاتی را برای درخت بوجود آورند. در برخی موارد مبارزه با مورچه ها مهمترین بخش مبارزه با آفات خرمالو می باشد. از آفات دیگر خرمالو می توان به مگس سفید، تریپس که سبب بروز لکه پوستی روی میوه می شود اشاره نمود
شپشکهای نباتی
مانند بالشتک ها ، شپشک مومی ، شپشک نرم تن و …. فراوانترین حشرات در باغات مرکبات به خصوص در ماه های گرم و مرطوب سال ( نیمه خرداد تا آخر مهر ) می باشد. شپشکها معمولاً به برگ میوه و شاخه های جوان حمله کرده و از شیره گیاهی تغذیه می نمایند. علائم خسارت شپشک ها به صورت ضعف درختان آلوده ، ریزش برگ و میوه و خشک شدن شاخه های جوان و تشکیل قارچ دوده یا سیاهک روی درخت نمایان است. عموماً شپشک ها ترشحاتی دارند که معمولا به صورت توده های سفید رنگ و پنبه ای شکل در مراحل بلوغ ترشح می شود و روی تخم ها را می پوشانند.ترشحات حاصل از شپشک و استفاده توسط مورچه ها و یا جذب گردو خاک باعث خسارت در درخت خرمالو می شود.
مگس سفید Bemisia tabaci
می تواند به پوست میوه خرمالو صدمه زده و موجب بدرنگ شدن میوه خرمالو گردند. آبیاری بیش از حد نیز موجب فاسد شدن ریشه گیاه می گردد. حیوانات موذی مانند موش نیز می تواند به ریشه درخت خرمالو صدمه وارد آورند.
زود گلدهی ، ریزش محصول و ترک خوردن میوه در اطراف کاسبرگ وآفتاب سوختگی میوه از امراض درخت خرمالومی باشد.ریزش میوه پدید ه ای طبیعی در درختان میوه و خرمالو است و در عین حال تغذیه گیاه خرمالو با کودهای پوسیده حیوانی به مقدار کافی می تواند از ریزش میوه به نحو موثری جلوگیری نماید.
در ابتدا باید یادآور شد که مگس های سفید اصلاً مگس نیستند ولی به خسارت خود را به خیار گلخانه ای وارد کنند. این مگس های سفید دارای گردسفیدی روی بال های خود هستند و به این دلیل است که سفید به نظر می رسند. حشراتی که از تخم به وجود می آیند و پوره سن اول نامیده می شوند متحرکند. این مرحله به راحتی امکان گسترش این آفت را فراهم می کند زیرا به دلیل سبکی به راحتی به وسیله باد و عوامل دیگر جا به جا شده و سبب گسترش حشره در گلخانه ها می شوند.
پوره های سنین بعدی ثابت هستند و پس از مدتی به حشره ای بدون بال تبدیل می شوند که بال نیزدر مراحل بعد ظاهر می شود. مبارزه با این آفت با استفاده از قارچ های حشره کش مثل مایکوتال و یا استفاده از زنبور پارازیت و نیز گونه های مشابه انجام می گیرد.
مدیریت آفت
مگس سفید گلخانه در محصولات گلخانه‌ای به طرق مختلف انتقال می‌یابد:
ـ از طریق قلعه‌ها و گیاهانی که از آنها گیاهان اصلی را در گلخانه تکثیر می‌دهیم.
ـ از طریق گیاهان مسن‌تر همان گیاه در گلخانه
ـ از طریق علفها ی هرز یا گیاهان آلوده در گلخانه
ـ از طریق گیاهان یا علفهای هرز اطراف و بیرون گلخانه
ـ از طریق پرسنل گلخانه و کسانی که گلهای سفید بالغ را در لباسهایشان به درون گلخانه منتقل می‌کنند و بدین طریق بعنوان یک اینکولوم اولیه عمل می‌نمایند.
ـ برنامه کنترل می‌بایست زمان مشاهده، اولین مگس‌های سفید در گلخانه آغاز شود.
کنترل شیمیایی
مگل سفید گلخانه به بسیاری از حشره‌کشهای ترکیبی مقاوم است. صابونهای (شوینده‌های) حشره‌کش و روغنها در مقابل این آفت بسیار مؤثر هستند. شواهدی وجود دارد که سمپاشی زینهای سیلیسی نیز بسیار مؤثر است.
تریپس ها
به تعدادی از گیاهان زینتی ، میوه ها و سبزیجات هجوم آورده و از طریق از بین بردن جوانه ها ، گلها و بافت های برگ ها غذا می خورند، سپس شیره گیاه را می مکند.آنها باعث دفرمه شدن و تغییر رنگ گل ها و جوانه ها و یا ایجاد نواحی با لکه های نقره ای در برگ می شوند.
تریپس ترجیح می دهد ازبافت هایی که جوان است و سرعت رشد زیادی دارد تغذیه کند . قبل از اینکه غنچه ها باز شوند تریپس از بافت گلبرگ تغذیه می کند و باعث از بین رفتن آن می شود. هنگامی که جمعیت این آفت افزایش پیدا می کند غنچه های گل دفرمه می شود و هنگام باز شدن خراب می شود و روی گلبرگ ها لکه های قهوه ای رنگی دیده می شود.
در هنگام زیاد شدن فعالیت و جمعیت تریپس موجب خسارت جدی به برگ یا ساقه شده و باعث (die back)مرگ برگ می شود.
در کل علایم و نشانه های تریپس شامل : پیچیدگی برگ , پژمردگی و ضعف برگ , تغییر رنگ برگ و کوچک ماندن میوه می باشد.
روشهای مبارزه:
استفاده از توری در دریچه تهویه جهت جلوگیری از ورود تریپس از محیط بیرون ( توری با مش ۱۲*۱۰ )
شستشوی گل ها هم در موقع مشاهده تریپس می تواند موثر باشد.
استفاده از کارتهای زرد و آبی در هر ۱۵-۱۰متر مربع یک عدد- و به ارتفاع کمی بالاتر از سطح گیاه ( نکته مهم دراستفاده از کارت اینکه به ازای هر ۲ کارت زرد ۱ کارت آبی استفاده شود. )
تله های زرد چسبنده ( کارت زرد ) در طول راهروهای داخل گلخانه ، نزدیک در و پنجره ها و محل های ورودی نصب می شود و حداقل هفته ای یک بار مورد بازدید قرار می گیرد.
لازم به ذکر است استفاده از این نوع کارت ها تنها برای حشرات بالدار به کار می رود.
بیماریهای درخت خرمالو
درخت خرمالو به زهکش ضعیف خاک ،کمبود اکسیژن خاک و ایجاد شرایط برای آب ماندگی حساس است و ابیاری بی رویه و ابیاری غرقاب موجب ایحاد بیماری های قارچی پوسیدگی ریشه و طوقه درختان خرمالو می گردد. بیماری قارچی پژمردگی ورتیسیلیوم نیز با حمله به ریشه ها موجب زرد و خشک شدن برگ ها می گردد . خاک فشرده و قلیایی و آبیاری با اب دارای کربنات موجب کمبود اهن می گردد و علائم بیشتر در برگ های جوان مشاهده می گردد. اصلاج شرایط خاک می تواند موجب بهبود درخت خرمالو گردد.
ارچ عامل این بیماری می تواند درختان مختلف را در سنین مختلف مبتلا نماید انتقال این قارچ خاکزاد از طریق خاک و آب آلوده و همچنین نهال آلوده صورت می گیرد . این قارچ بسیار آب دوست است و با فراهم نمودن آب آزاد در خاکهای سنگین و با زهکش نا مناسب به سرعت تکثیر می یابد. بنابراین بهترین روش مبارزه با این بیماری رعایت موارد پیشگیری به صورت ذیل می باشد .
پیش گیری از بیماری های
۱-در باغات قدیمی در صورتی که طوقه درختان در زیر خاک قرار گرفته باشد برای جلوگیری از شیوع بیماری بایستی حاک پای درختان را کنازده تا به نزدیک ریشه اصلی برسند و طوقه درختان را کاملا آزاد کرده و در معرض هوا قرار بدهند. باید دقت کرد هنگام اجرای هرگونه عملیات در باغ به طور جدی از زخمی شدن طوقه درخت جلوگیری نمایند.
2-بسته به کوچکی و بزرگی درخت ، حلقه ای به شعاع ۵۰ سانتی متر تا یک متر دور درخت ایجاد نمایید تا آب پای طوقه درخت نرسد (بصورت تشتکی). باید همیشه توجه داشت که طوری خاک اطراف طوقه درخت برداشته شود که نه خاک طوقه درخت را بپوشاند و نه آب پای طوقه برسد.
در باغات آلوده این کار ابتدا برای درختان آلوده و چند درخت کناری آنها انجام شود تا مانع گسترش بیماری درباغ گردد. از خاک ریزی در پای طوقه درختان خصوصا درختان بیمار بطور جد باید خودداری
کرد و در صورت اجبار می توان از شن استفاده کرد. در صورتیکه پوسیدگی بیش از یک سوم دور طوقه را نگرفته باشد با چاقو تیز قسمتهای پوسیده را تراشیده تا از همه طرف به قسمتهای سالم برسید سپس تنه و طوقه را با محلول بردو ضدعفونی کرده و محل را نیز با خمیر بردو بپوشانید . باید دقت کرد که پس از تراشیدن طوقه یک درخت آلوده چاقو را برای استفاده مجدد با محلول بردو ضدعفونی کنید .
در صورتیکه پوسیدگی بیش از یک سوم دور طوقه را فرگرفته باشد فقط به کنار زدن خاک پای کنده درخت اکتفا نمایید با این عمل تا اندازه ای به عمر درخت افزوده می شود .
-اگر پوسیدگی در اطراف طوقه دیده نشد به هیچ اقدام عنوان به تراشیدن پوست درختان نکنید. درختان خشک شده را از خاک خارج کرده و بسوزانید و محل آن را با آب آهک رقیق یا محلول بردو ضدعفونی کرده و حداقل به مدت یک سال از کشت درخت در آن محل خودداری نمایید.
در باغاتی که مشکل گموز (پوسیدگی طوقه ) وجود دارد اید بطور جدی از زخمی شدن طوقه درخت در هنگام عملیاتی چون پابیل کردن و مبارزه با علف های هرز و جلوگیری نمایید .
اطراف درختان را باید از شاخ و برگ های اضافی و علف های هرز تمیز نگه دارید. در باغات مشکل دار رسیدگی به وضع تغذیه ای درختان بسیار مهم است و مصرف متعادل کودهای شیمیایی و کودای دامی می تواند در کاهش این بیماری نقش موثری داشته باشد .
استفاده از ماشین آلات در باغات آلوده باید محدود شده و در این مورد برای انتقال آلودگی احتیاط های لازم در نظر گرفته شود.
تکثیر :
یکی از روش های معمول تکثیر خرمالو ، پیوند زدن میباشد . روش دیگر ، قلمه چوب نرم میباشد.
