معرفی عناصر و نشانه های کمبود آن : درمان کمبود عناصر

معرفی عناصر و نشانه های کمبود آن : درمان کمبود عناصر
معرفی عناصر و نشانه های کمبود آن : درمان کمبود عناصر

گیاه برای رشد به چه عنصری نیاز داره؟

به طور کلی عناصر مورد نیاز گیاه رو می تونیم به دو دسته عناصر پر مصرف و کم مصرف تقسیم بندی کنیم که عناصر پر مصرف (نیتروژن، فسفر، گوگرد، پتاسیم، منیزیم، کلسیم) و عناصر کم مصرف (آهن، روی، منگنز، مولییدن، بُر و کلر) می باشند که به این عناصر عناصز ریز مغذی می گویند.

چرا درختان میوه دچار کمبود عناصر می شوند؟

معمولا کمبود عناصر به خاطر دلایل مختلفی صورت می گیره که در زیر به چند نمونه می پردازیم:

1. اولیش که خاک ما غنی نیست و به اصلاح خاک فقیری داریم و گیاه یا درخت ما نمیتونه تغذیه کامل بشه.

بنر گل من و تو

2. دومین دلیل خاک ما غنی هست ولی ریشه قادر به جذب عناصر خاک نیستش که این خودش دلایلی داره.

1.2. یکیش میتونه دلیل سرد بودن خاک باشه که در این صورت پتاسیم قادر به جذب نیست.

2.2. دومین دلیل غرقابی بودن خاک هست که در این صورت آهن و مس و کلسیم خاک جذب نمیشن. اگه آبیاری مداوم انجام بدیم به خاطر اکسیده شدن عناصر مورد نظر جذب گیاه ما نمیشوند.

3.2. اگه خاک ما خیلی اسیدی باشه منگنز و روی و اگه خاک ما قلیایی باشه آهن و منیزیم و بُر جذب نمی شن.

4.2. تناسب نداشتن عناصر نسبت به هم دلیل آخر هستنش یعنی وقتی مثلا پتاسیم بیش از حد باشه باعث میشه منیزیم جذب نشه

علائم کمبود عناصر غذایی

تاثیرات ازت روی گیاه

وجود ازت مناسب در خاک باعث رشد سبزینه ای و ازدیاد قسمت های سبز گیاه مانند برگ، تامین رشد و نمو سریع شاخ و برگ، بالا بردن عملکرد و درشت شدن محصول، و کلا میزان رشد گیاه را تعیین می کند.

در صورت کمبود ازت برگ ها کوچک، شاخه ها باریک شده و زردی در برگ های پیر یا همان برگ های پایین زودتر به چشم می خورد. بنابراين اولين تظاهرات کمبود ازت ، رنگ پريدگي برگها است. برگها معمولا” رنگ روشن ، سبز مايل به زرد و زرد روشن پيدا مي کنند. در اواخر رشد رنگ زرد ، قرمز و بنفش مايل به قرمز مشاهده مي شود که در نتيجه تشکيل رنگ آنتوسيانين است.

برای رفع مشکل کمبود ازت می توان کودهای دامی ، پودر استخوان، برگ پوسیده یا به صورت کودهای شیمیایی از قبیل نیترات آمونیوم، فسفات آمونیوم و اوره استفاده کرد.

فسفر و درمان آن

این عنصر به توسعه ی ریشه و رشد و باردهی گیاه کمک می کند.  به خصوص در مراحل اولیه رشد گیاه به فسفر نیاز دارد.

کمبود فسفر باعث ضعف گیاه می‌شه. در بعضي جهات کمبود ازت و فسفر با هم شباهت دارند. رشد قسمت هوائي و ريشه در هر دو کند يا متوقف مي شود. برگها کوتاه ، باريک و نازک می مانند و گیاه رشد طولی نمی کند و ساقه هاي جانبي به ندرت ظاهر مي شود. تعداد برگ و شاخه ها محدود شده و جوانه هاي کناري از بین می روند. محصول دانه و ميوه کم مي شود.
ولي موقعی که کمبود فسفر در گیاه به چشم بخورد برگها سبز تيره ، کدر مايل به آبي با ته رنگ برنزي يا بنفش است. گوشت ميوه نرم و شيره ميوه خيلي ترش می شود. به خاطر کمبود فسفر گیاه ما با گیاهان جوان اشتباه گرفته می شوذ.

برای حل مشکل کمبود فسفر می توان فسفات آمونیوم که از کودهای فسفره است در آّ آبیاری استفاده کرد.

پتاسیم، تشخیص کمبود و درمان آن

نقش پتاسیم در درختان میوه مهم است و باعث افزایش مقاومت گیاهان در برابر کم آبی و سرمازدگی می شود. همچنین درختان را در برابر آفات حفظ می کند. عمل فتوسنتز را در گیاه افزایش می دهد.

گياهان مبتلا به کمبود پتاسيم معمولا” ضعيف ، کوتاه و کوچک هستند . رشد ساقه اصلي و شاخه ها متوقف گشته و فاصله ميان گره ها کوتاه مي شود، در صورت شدت کمبود، شاخه ها از انتها شروع به خشک شدن مي کنند.
برگها در گياه مبتلا به کمبود پتاسيم به رنگ سبز تيره مايل به خاکستري در مي آيند و شفافيت خود را از دست مي دهند و ممکن است رنگ پريدگي و زردي بخصوصي در بين رگبرگها مشاهده شود.
لب سوختگي برگها در گياهان پهن برگ غالبا” به علت کمبود پتاسيم است.

در سوزنی برگان کمبود پتاسیم باعث قرمز و یا قهوه ای شدن برگ ها شود.

برای درمان کمبود پتاسیم می توان از کودهای سولفات پتاسیم ، کلرید پتاسیم (بعضی از درختان میوه حساس به کلر هستند مثل مرکبات که برای این دسته کلرید پتاسیم توصیه نمی شود)، نیترات پتناسیم و سولفات پتاسیم منیزیم استفاده کرد.

کلسیم و تشخیص کمبود آن

یکی از عناصر پرمصرف است که عموما توجه زیادی به آن نمی شود. منیزیم در ساخته شدن روغن در گیاه کاربرد دارد و باعث جذب فسفر می شود. جزیی از دیواره سلولی است و در تقسیم سلولی گیاه نقش دارد، همچنین در فرایندهای رشد و مقاومت به آفات و بیماری ها نقش مهمی ایفا می کند.

برگهاي جوان نزديک شاخه بدشکل ، چروکيده شده و نوک برگ ها به طرف بالا و حاشيه آنها به طرف بالا يا پايين لوله مي شود. حاشيه برگ نامنظم و پاره پاره مي شود.رشد ريشه کم و انشعابات آن محدود است.روي ريشه لکه هاي قهوهاي يا مرده نيز مشاهده مي شود.
کمبود کلسیم از روی تشکیل ناقص و از هم پاشیدگی قسمت انتهائی گیاه تشخیص داده می‌شود.

درمان کمبود کلسیم از کربنات و سولفات منیزیم استفاده می شود. محلول پاشی سولفات منیزیم 2-5 مرتبه لازم است بخصوص برای درختان میوه. که اولین محلول پاشی در اوایل خردادماه و دومین مرحله دو هفته بعد از آن انجام می شود.

گوگرد و نشانه ها کمبود و درمان

این عنصر در تولید پروتئین موثر است. بو و مزه سیر و پیاز و خردل و … به این عنصر بستگی دارد.

مهمترين علامت ، رنگ پريدگي و کوتاهي و کوچکي بوته است . ساقه هاي گياهان مبتلا کوتاهتر و نازکتر از معمول است و بيشتر چوبي هستند ، سطح برگ کوچک و تعداد برگها کم مي شود . تعداد و وزن ميوه ها کاهش پيدا مي کند.
زردي برگها ابتدا دربرگهاي جوان مشاهده مي شود. رنگ برگها يکنواخت و متمايل به زرد است و در موقع شدت بيماري کاملا” زرد مي شود.
در هلو برگهاي جوان ، زرد يا مايل به سبز هستند.برگهاي پير بدشکل و کج و معوج هستند. جوانه هاي انتهائي رشد نکرده و شاخه هاي جانبي رشد نمي کنند و برگهاي روي آنها در شدت کمبود ، کمي قرمز هستند و پس از اين مرحله خزان مي کنند.

برای درمان کمبود گوگرد می توان سوپر فسفات معمول، سولفات آمونیوم و گل گوگرد و یا سولفات کلسیم را به خاک اضافه کنیم.

آهن و درمان کمبود

آهن یکی از عناصر ضروری برای رشد تمام گیاهان است. در صورت کمبود آن سبزینه(کلروفیل) به مقدار کافی در سلول ها ساخته نمی شود و گیاه نمی تواند قند یا غذای کافی برای اندام مصرف کننده خود بسازد. در اثر مصرف آهن تاثیر مثبتی روی رنگ برگ ها و شادابی درختان گزارش شده است.
کمبود آهن بیشتر در خاک‌های آهکی و قلیایی مشاهده می‌شود. غالباً به صورت رنگ زرد روشن در برگ‌ها، به ویژه در برگ‌های جوان ظاهر می‌گردد.

درمان کمبود آهن، محلول پاشی آهن کلاته یا سولفات آهن در فصل رشد می باشد.

بور و راهای تشخیص کمبود

بور یکی از مهمترین عناصری است که در جوانه زدن دانه گرده، تشکیل میوه و انتقال مواد فتوسنتزی به محل مصرف نقش اساسی دارد. عملکرد بور شبیه کلسیم می باشد و نقش زیادی در رشد در راس گیاه دارد. (کنترل میزان هرمون اکسین).

کمبود بور ابتدا در برگ های جوان و سرشاخه ها خود را نشان می دهد. سياه شدن جوانه هاي روينده و کم شدن رشد و فاصله ميان گره ها.
وقتي اين کمبود شديد شود زردي رنگ ، خشکي گل ها و بدشکلي ميوه و مرگ گياه مشاهده مي شود.
در سيب، جوانه هاي انتهايي مي ميرد و بعدا جوانه هاي متعددي در قسمت پايين آن مي رويد و شاخه ها به صورت توده اي و نازک در مي آيند. ميوه ها قبل از رسيدن مي ريزند. گوشت ميوه تلخ ، بدمزه و پوک مي شود.
در مرکبات ابتدا لکه هاي آبگز روي برگهاي جوان ظاهر مي شود که بعدا قهوه اي يا خشک مي شود . رگبرگها ضخيم و شکافدار، ميوه ها کوچک و چروکيده شده و ماده صمغ مانندي در داخل آنها جمع مي شود و پوست ميوه سخت و ضخيم مي شود.

درمان کمبود بور با محلول پاشی بور در هنگام متورم شدن جوانه ها یعنی اوایل بهار می باشد.

مس و درمان کمبود مس

مس در ساخت قند کافی برای رشد، در مراحل رشد رویشی گیاه بسیار مهم است.
مس روی گلدهی، تشکیل دانه، بذر و میوه و نیز تمام فرایند های تنظیم شده بوسیله ی اکسین و جیبرلین، سیتوکینین تاثیرگذار می باشد.

برای درمان کمبود مس می توان به کود سولفات مس اشاره کرد که به دو صورت خاکی و محلول پاشی در بازار وجود دارند.

سخن آخر

نشانه هایی که بر روی گیاهان و درختان ایجاد می شوند گاهی به خاطر عوامل دیگری چون تغییرات دما، استفاده از سموم، حشرات و باد و دیگر عوامل طبیعی به وجود بیاید. به همبن خاطر بهتر است قبل از درمان گیاه از تشخیص درست مطمئن شوید.