نحوه نگهداری کاکتوس در خانه (آبیاری، نور، تکثیر و بیماری) + نکات کلیدی

کاکتوس چیست و نحوه نگهداری کاکتوس
کاکتوس چیست و نحوه نگهداری کاکتوس

کاکتوس چیست و چطور باید از آن مراقبت کرد؟ اسم کاکتوس رو خیلی شنیدید آیا میدونید از کجا اومده چه گونه هایی داره؟ چطور میشه از اون مراقبت کرد تا رشد خوبی داشته باشه؟ به گلدهی این گیاه فکر کردید؟ از چه خاکی برای نگهداری باید استفاده کنید؟ پاسخ تمام این سوالات و خیلی سوالات دیگه رو میخوام در ادامه توضیح بدم، من خودم عاشق نگهداری این گیاه هستم و همین اول کاری بگم که اگر آبیاری اون رو زیاد انجام بدید باعث مرگ گیاه خواهید شد پس با من همراه باشید.

کاکتوس از کجا اومده و به کجا میره؟

چون این گیاه رو خیلی دوست دارم تاریخچه اون رو هم خوندم که نوشته بود محل پیدایش این گیاه شمال، جنوب و برخی از مناطق آمریکا بوده ولی الان دیگه توی هر خونه ای پیدا میشه، این گیاه دوست داشتنی هر زمان که بهش آب برسه اون آب روی توی ساقه خودش ذخیره میکنه و در فصل هایی که دیگه آبی در کار نیست از اون استفاده میکنه به همین خاطر هم هست که در فصل های سرد باید مراقب باشید همین آب داخل ساقه موجب مرگ گیاه میشه (اگر دما پایین بیاد آب یخ میزنه).

کاکتوس چیست ؟

اگر خیلی علمی بخوام صحبت کنم باید گفت که کاکتوس‌ها از تیره کاکتوسیان ( cactaceae ) و در دسته میخک‌سانان قرار می‌گیرند که خاردار و گوشتی هستند.

بنر گل من و تو

کاکتوس های بیابانی ریشه های بسیار عمیقی دارند و با این ریشه ها تلاش میکنن به منابع آب زیر زمینی برسند، بخاطر کم کردن مصرف انرژی خیلی از کاکتوس ها دارای برگ کوچک  و برخی اصلا برگ ندارند.

اگر در نگهداری گل و گیاه تازه کار هستید حتما کاکتوس رو امتحان کنید بهترین زمان خرید تابستان است

کاکتوس و ساکولنت چه فرقی با هم دارند؟

تفاوت کاکتوس و ساکولنت، تقریبا میشه گفت یکی هستن ولی ساکولنت گروه خیلی بزرگی از گیاهان گوشتی رو در خودش جا داده که کاکتوس هم زیر مجموعه اون هست، پس میشه گفت که هر کاکتوسی یک ساکولنت است ولی هر ساکولنتی کاکتوس نیست 🙂

تفاوت کاکتوس و ساکولنت رو میشه از چند ویژگی بررسی کرد، تفاوت در آرئول (ساکولنت‌ها فاقد آرئول هستند که تیغ از آنها بیرون بزند)، تفاوت در تیغ (کاکتوس ها تیغ زیادی دارند ولی اثر ساکولنت ها تیغ ندارند)، برگ (به جز چند گونه خیلی کمی اکثر کاکتوس‌ها برگ ندارند) و گل (گل‌های کاکتوس بسیار بزرگ، خاص و پیچیده می باشد) است.

تفاوت کاکتوس و ساکولنت
تفاوت کاکتوس و ساکولنت

چطور میتونم کاکتوس رو نگهداری کنم

همانطور که گفتیم نگهداری از این گیاه بسیار راحت است و شما با رعایت کردن نکات ریز و همچنین آبیاری کردن به موقع میتویند موفقیت بسیار بزرگی در پروش گیاهان آپارتمانی کسب کنید و مدال طلا رو برای خودتو داشته باشید.

مهمترین نکته آبیاری مناسب کاکتوس

یکی از کلیدی ترین نکات در نگهداری هر کاکتوسی آبیاری درست می باشد، شما باید گیاه را در فصل رشد به خوبی آبیاری کنید و هر زمان گیاه به دورا کمون (استراحت) رفت میزان آبیاری را کم یا کلا تعطیل کنید.

چقدر باید آب به کاکتوس بدم؟ میزان آبیاری بسته به گلدان، خاک، دمای محیط متفاوت می باشد ولی بهترین فرمول برای آبیاری این گیاه این است که هر زمان خاک گلدان تا حد کامل خشک شد (یعنی خاک را کنار زدید و مشاهده کردید خاک خشک شده) باید آن را آبیاری کنید، میزان آبیاری هم باید به نحوه باشه که آب اضافی از زیر گلدان خارج و گیاه شما کاملا سیراب بشه توجه داشته باشید که اگر آب از زیر گلدان خارج نشه احتمال پوسیدن گیاه رو بالا میبره پس حتما هم زهکشی خاک و هم گلدان رو بررسی کنید.

معمولا دروران رشد کاکتوس از اواخر زمستان (اسفند) شروع شده و تا اوایل پاییز ادامه پیدا میکنده پس تقویت و آبیاری مناسب در این مدت نیاز داره برای مطالعه نحوه آبیاری کاکتوس مطلبی کامل نوشتیم که میتونید مطالعه کنید.

نور مناسب برای نگهداری کاکتوس

همانطور که گفتیم این گیاهان در مناطق بیابانی رشد کرده اند پس نیاز به نور کامل و مستقیم خورشدی دارند و میتونند به خوبی این نور رو تحمل کنند ولی کاکتوس هایی که ما خریداری میکنیم در گلخانه پرورش داده دشه اند پس شاید تا اون اندازه که فکر میکنید نتوانند نور مستقیم را تحمل کنند پس برای انتقال به محلی با نور خیلی زیاد باید آرام آرام این کار را انجام دهید تا گیاه دچار مشکل نشود.

در کل کاکتوسی که خریداری میکنید عاشق نور هست ولی نور غیر مستقیم و اگر میزان نور خیلی زیاد باشه رنگ اون به سفیدی میزنه(سفید میشه یا هاله های نارنجی و زرد روی ساقه ها ایجاد میشه) و اگر این نور خیلی زیاد باشه باعث سوختگی گیاه میشه و از طرف دیگه اگر میزان نور خیلی کم باشه هم کاکتوس دچار مشکلات متعددی خواهد شد، کمبود نور باعث ارتجاع مخصوصا در کاکتوس های گر میشه پس گلدان خودتون رو پشت پنجره و در نور فیلتر شده قرار بدید.

شرایط نگهداری کاکتوس
شرایط نگهداری کاکتوس
از چه خاکی برای کاکتوس استفاده کنیم؟

یکی از کلیدی ترین نیازها در نگهداری کاکتوس انتخاب خاک درست و مناسب می باشدف باید خاکی با زهکشی بسایر عالی انتخاب کندی تا تجمع آب اطراف ریشه کم باشه، لگر تجربه ای در درست کردن خاک ندارید بهتره از خاکهای آماده کاکتوس استفاده کنید و اگر دوست دارید که خودتون خاک رو تهیه کنید میشه از مخلوط خاک باغچه + خاک برگ + شنه و مقدار کمی پرلیت استفاده کنید، در کل این گیاه خاکی با PH کمتر از ۷ تا ۷  رو خیلی دوست داره و رشد بهتری خواهد داشت.

بهترین دما برای نگهداری کاکتوس

دمای ایده آل برای این گیاه 18 الی 32 درجه سانتی گراد می باشد و با افزایش دما حواستون به خشک شدن خاک باشه، ولی بهترین دما برای آن در فصول سرد سال 10 الی 14 درجه سانتی گراد می باشد در کنار محیا کردن دما برای آن بهتره تهویه محل نگهداری رو هم بررسی کنید. تاثیر تغییر دما بر کاکتوس میتونه زیاد باشه که بررسی اون در مطلبی جدا انجام شده.

از چه کودی برای کاکتوس استفاده کنیم؟

اولین نکته در کوددهی این گیاه این است که حتما کود را در فصل رشد به گیاه بدید، بهترین کودها میتونه کودهایی باشه که مواد مغذی مثل نیتروژن، فسفر، پتاسیم رو در خودش داشته باشه که میتونید از 10-10-10 و سه بیست برای تغذیه استفاده کنید. نحوه کوددهی هم به این شکل است که مقدار مصرف که روی بسته نوشته شده را در آب حل کنید و به شکل آبیاری به گیاه بدید.

شرایط گلدهی کاکتوس

اگر نگهداری کاکتوس را درست انجام دهید و این گیاه به سن بلوغ برسه حتما گل خواهد داد که ولی این گلدهی شرایطی مانند رسیدن به سن بلوغ، آبیاری درست، نور کافی، خواب زمستانی، خاک غنی و خوب و کوددهی به موقع که اگر این ها رو رعایت کنید کاکتوس شما حتما گل خواهد داد.

گلدهی کاکتوس
گلدهی کاکتوس
چه فصلی فصل رشد و کمون کاکتوس است؟

دوره کمون یعنی چی؟ دوره استراحت هر گیاهی رو کمون می نامند، در کاکتوس و برخی از ساکولنت ها این دوره از اواخر پاییز تا اواسط زمستان شروع میشود و و باید میزان آبیاری، کوددهی رو کم کنید و همان دمای 10 الی 14 درجه سانتی گراد رو براشون فراهم کنید البته این دوره در برخی کاکتوس ها متافوت است مثلا دوره رشد کاکتوس کریسمس زمستان می باشد.

چه گلدانی برای کاکتوس انتخاب کنم؟

این روزها گلدان های بسیار زیادی در بازار موجود است و انتخاب میتونه کار دشواری باشه ولی برای کاکتوس بهتره از گلدان های پلاستیکی یا سفالی استفاده کنید، در انتخاب گلدان حتما به سایز و زهکشی دقت داشته باشید. اگر گلدانی باس سایز بزگ برای گیاه کوچک انتخاب کنید گیاه مجبور به پرورش ریشه است تا گلدان را پر کند و سپس اقدام به رشد ساقه ها میکنید و اگر زهکشی مناسب نباشید موجب پوسیدگی ساقه خواهد شد.  حتما مطلب انتخاب گلدان برای کاکتوس را مطالعه کنید.

با انواع کاکتوس ها آشنا شوید

کاکتوس ها هم همانند سایر گیاهان دارای گونه های مختلف به سه گروه تقسیم میشود که در ادامه همراه با عکس به شما معرفی میکنیم ولی توجه داشته باشید که اکینو کاکتوس در این سه گروه جای ندارد.

1- پرسکیه ها Pereskia

2- اوپنسیه ها Opuntia

3- سرئه ها Cerea

معرفی اوپنسیه ها Opuntia

کاکتوس های راکتی رو اوپنسیه میگویند که خود شامل انواع کاکتوس های برگ پهن، راکت درشت و کوچک، زرد و.. می شود، بیشتر این نوع در مناطق گرمسیری رشد و میوه میدهد و میوه آن بسیار خوشمزه و خواص خوراکی دارد.

اوپنسیه ها Opuntia
اوپنسیه ها Opuntia
معرفی پرسکیه ها Pereskia

این گونه از قدیمی‌ترین کاکتوسها بوده و به درختان جنگلی شباهت دارد. گیاهانی بوته مانند داشته و برگهایی پهن و شبیه به درخت مرکبات دارند و بهترین خاک برای آنها خاک معمولی با PH حدود 5/6 – 5/7 است و قلمه‌های ساقه این گیاهان براحتی در ماسه ریشه‌دار می‌شوند (برای تکثیر مشکلی ندارند).

کاکتوس - گل من و تو
کاکتوس – پرسکیه Pereskia

معرفی سریوس ها cereus

کاکتوس‌های کشیده و مخروطی در زیر خانواده سریوس قرار دارند. این دسته از کاکتوس‌ها در مناطق سردسیری در فضای گلخانه‌ها قابل حفاظت و نگهداری می‌باشند.

این گیاهان بدلیل خارهای گزنده و حساسیت‌زا ایجاد مشکل می‌کنند پس در منازل از دسترس بچه‌ها دور نگه دارید. مامیلاریا از جمله کاکتوس‌های کوچک و ریز هستند که گل دهی منظم هر ساله دارند. این کاکتوس بسیار کوچک و دارای فرم دایره‌ای کوچک هستند. گیاه گی توپس که به کاکتوس شباهت دارد عیناً شبیه یک تخته سنگ است که از وسط آن یک گل خارج شده است (شبه کاکتوس).

کاکتوس سریوس - گل من و تو
سریوس ها cereus

انواع روش های تکثیر کاکتوس

این گیاه رو میشه به روش های کاشت بذر، پاجوش، قلمه زدن، و خواباندن تکثیر کرد که ساده ترین آنها پاجوش است که در بین کاکتوس ها شایع ترین روش میباشد، کاشت بذر هم راحت ولی زمان زیادی نیاز دارد. کاکتوسهای بشکه ای (بارل) و رزی (رزت) میتونند پاجوش تولید کنند.

تکثیر رویشی کاکتوس

عمده‌ترین تکثیر رویشی کاکتوس‌ها روش کاتینگ Cutting یا قلمه زدن است. قلمه زدن در کاکتوس به فصل بستگی دارد و بهترین فصل برای آن اوایل تابستان می‌باشد. بطوری که آن‌ها را در یک بستر سبک و محیط با رطوبت کافی با آبیاری منظم کشت می‌کنند.

اما قبل از اینکه قلمهٔ کاکتوس مخصوصاً کاکتوس‌های گوشتی نظیر سرئوس‌ها وارد بسترهای کشت شوند باید شیرابه گیاه را قطع کرد. برای انجام چنین عملی قبلاً قطعات جدا شده یا قلمه‌های کاکتوس را به مدت چندین ساعت در معرض تابش مستقیم آفتاب در تابستان قرار می‌دادند تا اینکه جریان شیرابه قطع می‌شد و سپس اقدام به کشت آن می‌کردند. اما امروزه با توجه به اینکه ریشه‌دار کردن گیاهان در کمترین زمان حائز اهمیت است قلمه‌ها را در آب ولرم حدود 45 درجه سانتی گراد قرار می‌دهند. که در نتیجه جریان شیرابه قلمه‌ها قطع می‌شود.

سپس آنها زا در بستر کاشت قرار می‌دهند وکار دیگری که بیشتر به‌عنوان یک هنر به نظر می‌رسد عمل پیوند یا گرافتینگ Grafting در کاکتوس است. آنچه مسلم است سرئوس‌ها یا کاکتوس‌های مخروطی، پایه‌های بسیار خوبی برای بیشتر مامیلاریاها یا اوپنسیه‌ها هستند.

روش های تکثیر کاکتوس
روش های تکثیر کاکتوس
تکثیر بذری کاکتوس‌ها

عموم کاکتوس‌ها بذرهای بسیار ریز با قوه نامیه نسبتاً کوتاه دارند. نکات مهم در کشت بذری کاکتوس: بذرها قوه نامیه مناسبی داشته باشند؛ یعنی تعداد جوانه زنی گیاه در زمان معین به اندازه قابل قبول باشد؛ نحوه کشت طوری باشد که بذرهای ریز بتوانند جوانه بزنند. بنابراین کاکتوس‌ها را در سبدهای پلاستیکی کم عمق با یک خاک بسیار سبک (ترجیحا پیت ماس Peat moss) کشت می‌کنند. آبیاری بسترهای کشت در پای گیاه انجام می‌گیرد، یا اینکه سبدها را در ظرف‌های آبی قرار داده که بتدریج آب را جذب می‌کند و گیاه و بذرها مرطوب شده و بعد جوانه می‌زنند. مثل هر گیاه دیگر بذرکاری باعث طولانی شدن زمان رشد و نمو و بلوغ گیاه می‌شود.

آیا میوه کاکتوس خوردنی است؟

یکی از معروف ترین و شاید بشه گفت خوشمزه ترین نوع میوه کاکتوس گلابی خاردار یا انجیر کاکتوس نام دارد که میتویند در ایران هم اون رو پیدا کنید جالب است بدانید که کشور مراکش به عنوان یکی از بزرگترین صادرکننده این میوه است که مناطق وسیعی را در این کشور در بر گرفته است. ولی سه نوع کاکتوس خوراکی وجود دارد که عبارتند از :

سان پدرو (Sanpedro): این کاکتوس دارای ارزش دارویی بالایی می‌باشد و آب به دست آمده از آن مانع سوزش مثانه و کلیه می‌شود و تب بالا و هپاتیت را درمان می‌کند.

هودیا (Hoodia): این نوع اغلب در آفریقای جنوبی به عمل می‌آید و به درمان چاقی مفرط کمک می‌کند.

اوپنتیا (Opuntia): سرشار از فلاوانوئیدز است که خاصیت آنتی اکسیدان دارد. آنتی اکسیدان تأثیر سم زدایی دارد و از آسیب سلولی که باعث سرطان و پیری می‌شود، جلوگیری می‌کند.

امروزه میوه کاکتوس به عنوان میوه درجه اول در بعضی از کشورها مورد علاقه مردم است.

شایع ترین مشکلات و بیماری کاکتوس

این گیاه هم سایر گیاهان آپارتمانی به راحتی مورد حمله آفت و بیماریها قرار میگیره که میشه به شپشک، کنه های عنکبوتی و بیماری های قارچی اشاره کرد.

بیماری های قارچی : اگر میزان آبیاری زیاد باشه تجمع آب موجب ایجاد چننی بیماری های خواهد شد برای حل مشکل آبیاری را متوقف کنید و با استفاده از قارچ کش ها ساقه گیاه را سمپاشی کنید.

حمله شپشک : یکی از عمومی ترین آفت های این گیاه شپشک است که از ساقه گیاه تغذیه میکند و در برخی موارد به ریشه هم حمله میکنید برای حل مشکل از سم کش های سیستماتیک استفاده کنید. ولی حتما قبل از سکپاشی با استفاده از الکل محافظ های پنبه ای رو جدا کنید.

حمله کنه های عنکبوتی: اگر روی برگها و ساقه گیاه لکه های زرد رنگ مشاهده کرددی و پس از مدتی این رنگ به قهوه ای تبدیل شد حتما کنه عنکبوتی به گیاه شما حمله کرده و باید سمپاشی شود.