گل ارکیده فالانوپسیس که به ارکیده شاپرکی نیز معروف است یکی از محبوب‌ترین گیاهان زینتی است که در سرتاسر دنیا طرفدار دارد. همچنین گل ارکیده گونه‌های متنوع و زیادی دارد که این تنوع باعث محبوبیت بیشترشان شده‌است.
از طرفی آسان بودن نگهداری این گیاه باعث شده در آپارتمانها و ادارات این گل نگهداری شود. در اینجا سعی می‌کنیم ضمن معرفی بیشتر گل ارکیده به نیازها و شرایط نگهداری گل ارکیده فالانوپسیس بپردازیم.
آشنایی با گل ارکیده فالانوپسیس:
نام علمی این گیاه Phalaenopsis pulcherrima و بومی چین، فیلیپین، میانمار، تایلند، کامبوج و بخشی ازاندونزی می باشد. گل ارکیده فالانوپسیس در تمام نواحی دنیا به جز قطب شمال و جنوب پرورش می‌یابد. این گیاه قدمت بسیار زیادی داشته و 70 تا 80 میلیون سال پیش وجود‌داشته‌است. ارکیده سیستم گلدهی و گرده‌افشانی پیچیده‌ای دارد. در اینجا برایتان بیشتر در مورد این پیچیدگی توضیح می‌دهیم.
گل ارکیده سنبل و نماد غرور و تکبر بوده و ظرافت خاص زنانه دارد. به دلیل شباهتی که به شاپرک دارد، به آن ارکیده شب‌پره نیز می‌گویند. نام این گیاه از واژه‌ای یونانی به نام Orkhids گرفته شده که به معنای عذر می‌خواهم است. مردم باستان معتقد بودند ریشه این گیاه روی جنسیت جنین تأثیرگذار است.
ارکیده گلی بسیار ظریف و زیباست که به دلیل همین ظرافت، سبکب خاص به دکوراسیون می‌دهد و باعث شیک بودن آن می‌شود. به همین خاطر در ادارات، رستورانها و هتلها و مراکز عمومی و بانکها از آن استفاده‌می‌شود. یکی دیگر از دلایل محبوبیت آن شرایط نگهداری آسان آن است. گلهای ارکیده حدود 3تا 6ماه زیبا باقی می‌مانند.
شکل جالب و عجیب گلهای گیاه توجه را جلب می‌کند. ارکیده فالانوپسیس در جنگل بر روی تنه درختان و سنگها و بدون خاک می‌روید.
نکات مهم در نگهداری گل ارکیده فالانوپسیس:
این گیاه به خاک سبک با زهکشی بالا که میتویند خودتون توی خونه درست کنید، دمای 20 الی 28 درجه، آبیاری متوسط و نور کم برای رشد و گلدهی نیاز دارد که در ادامه تمامی موارد را به شکل کامل مورد بررسی قرار میدیم.
خاک مناسب:
یکی از تفاوت های اصلی این گیاه با سایر گیاهان آپارتمانی خاک آن هست که باید شما ترکیبی از اسفنج (که قطعه قطعه شده)، براده ی چوب، خزه، ذغال، پرلیت، پوست درخت هست که بهش میگن خاک ارکیده پس اگر آماده اونو نخواستید بخرید نگران نباشدی به همین راحتی میتویند توی خونه درست کنید، همانطور که گفتیم این گیاه بیشتر روی درخت رشد میکنه پس اگر در خاک معمولی کاشتید و گیاه دچار قارچ شد نگید که نگفتیم.
دمای مناسب:
گل ارکیده گیاهی گرمسیری است و به همین دلیل می‌توان آن را در آپارتمان نگهداری کرد. دمای مورد نیاز برای نگهداری ارکیده حدود 12 تا 28 درجه سانتیگراد است. گلدان گل را نزدیک بخاری و وسایل گرمایشی قرار ندهید. دمای پایین در فصل پاییز موجب تحریک گلدهی می‌شود اما سرمای بیش از حد موجب از بین رفتن غنچه‌ها می‌شود. اگر دما بیش از 30درجه باشد، رشد گیاه کم می‌شود.
نور مورد نیاز:
گل ارکیده سایه را بیشتر دوست دارد و گلدان را باید در جایی قرار دهید که نه خیلی تاریک و نه خیلی آفتابی باشد. نور بیش از حد آفتاب یا تاریکی بیش از حد برای گیاه مضر است و باعث می‌شود گلهای ارکیده خشک شوند.
از این لحاظ نگهداری آن بسیار آسان است، زیرا می‌توانید در هر نقطه از اتاق که نور کمی حتی نور چراغ باشد آن را بگذارید. اما نور بیشتر تا زمانی که برگها را نسوزاند برای رویش گیاه و گلدهی آن بهتر است.
میزان نحوه آبیاری ارکیده:
آبیاری بیش از حد ارکیده اشتباهی است که خیلی افراد انجام می‌دهند. آبیاری زیاد باعث پوسیدگی ریشه شده و گیاه را از بین می‌برد. قبل از خشک شدن خاک گلدانتان را آبیاری کنید.
مدت زمان و فاصله بین دو آبیاری بستگی به خاک گلدان دارد. اگر هوا معتدل و سرد است، هر 10 تا 12 روز یک بار به گل ارکیده آب دهید و اگر هوا گرم باشد، زمانی که خاک گلدان خشک شد نوبت آبیاری مجدد است. در فصول گرم هفته‌ای یک بار آبیاری کافی است.
بهتر است آب بدون املاح به گل ارکیده بدهید. اگر در منطقه‌ای هستید که آب دارای آهک و املاح است می‌توانید آب جوشیده استفاده کنید. آبیاری از موادر مهمی است که در پرورش و نگهداری این گیاه اهمیت زیادی دارد.
در زمان آبیاری آب را روی غنچه‌ها یا گلها نپاشید که عمر گلها را کوتاه می‌کند. رطوبت این گیاه را باید از طریق سنگهای سبک معدنی مانند لیکا و پرلیتهای درشت یا پوکه‌های معدنی درست تأمین‌کنید. ریشه ارکیده به این مواد معدنی چسبیده و رطوبت را از آنها می‌گیرد.
رطوبت مورد نیاز گل ارکیده:
این گیاه بومی مناطقی است که رطوبت بالا در آن مناطق وجود دارد پس حتما سعی کنید که رطوبت محل نگهداری را با استفاده از دستگاه بخور و یا روش جزیره ای بالا ببرید.برای رطوبت دهی می‌توانید ظرفی را زیر گلدان قرار داده، سنگ ریزه ریخته و درونش آب بریزید تا رطوبت لازم را برای گل ارکیده ایجاد کنید.
تغذیه کوددهی:
گل ارکیده هر دو هفته یک بار یا ماهی یک بار نیاز به کود دارد. برای تقویت گیاه از کود کریستالون صورتی استفاده‌کنید. توجه داشته باشید ورمی کمپوست مخصوصا زمانی که گیاه به گل نشسته اصلا استفاده نکنید.
زمان گلدهی ارکیده:
گلهای ارکیده همانطور که گفته‌شد گونه‌های زیادی داشته و به همین خاطر زمان گلدهی متفاوتی دارند. زمان گلدهی ارکیده از دی ماه آغاز شده و تا چند ماه گل دارد. بعد از این مدت زمانی برای استراحت نیاز دارد تا دوباره گل دهد. ارکیده فالانوپسیس یک تا سه بار در سال گل می‌دهند.
گلهای ارکیده اندازه متفاوتی داشته و 5 تا 12 سانت هستند. رنگهای گلها نیز از سفید گرفته تا بنفش و ارغوانی، صورتی و زرد و ترکیب سفید و صورتی متغیرند.
برای گلدهی گیاه، باید به گیاه بفهمانید که الان فصل پاییز است، با سردتر کردن هوا و بیرون گذاشتن گلدان و نیز کم کردن نور می‌توانید این کار را انجام‌دهید. بعداً در ماه اردیبهشت و خرداد ساقه گل را از پایین و بالای اولین جوانه قطع‌کنید تا دوباره از کنارش شاخه گل جدیدی سبز شود. البته گلهای کوچکتری خواهید داشت.
بعد از اینکه برای بار دوم سیکل گلدهی به پایان رسید، از پایین ساقه را قطع‌کنید تا گیاه برگ دهد.
تکثیر گیاه ارکیده فالانوپسیس :
تکثیر ارکیده هم از طریق لقاح و هم از طریق غیر تناسلی امکان‌پذیر است. پرورش گل ارکیده از طریق بذر گلهای مرغوب نمی‌دهد
تکثیر گل ارکیده فالانوپسیس به روش قلمه‌زنی:
برخی گونه‌های ارکیده مانند Vanada و Arachnis را می‌توان به روش قلمه‌زنی تکثیر نمود. قلمه‌ها را بین 7.5 تا 10 سانت در نظر بگیرید. قلمه انتهایی Vanada حدود 30 تا 37 سانت بوده و باید دارای 12 برگ و چند ریشه هوایی باشد. می‌توانید قلمه‌ها را در گلدان و بدون بستر کشت پرورش داد. قلمه‌های Arachnis در حدود 45 تا 60سانتیمتر می‌باشند که باید ریشه هوایی داشته و مستقیم در گلدان یا خاک کاشته‌شوند.
تکثیر گل ارکیده فالانوپسیس به روش تقسیم بوته:
Cattleya و سایر ارکیده‌های چند پایه و خمیده را با روش تقسیم بوته از پایه مادر تکثیر می‌کنند. این روش برای گیاهان دارای 6پیاز کاذب یا بیشتر مناسب است. محل برش از بین سومین و چهارمین پیاز کاذب است و هر دو قسمت را بصورت گیاهانی مجزا در گلدان می‌کارند. تقسیم ریزوم هر سه سال یک بار انجام می‌شود.
گرده افشانی:
ارکیده توسط حشرات گرده افشانی می‌شود. برای ارکیده‌هایی که در آپارتمانند از گرده افشانی دستی استفاده‌کنید. به این شکل که از یک گیاه بالغ گلدار آن دانه گرده که به آن پولینی می‌گویند را بدست آورده و عمل گرده افشانی را انجام دهید.
تعویض گلدان گل ارکیده فالانوپسیس
گل ارکیده فالانوپسیس را در اسفند ماه باید گلدانش را تعویض کرد، بدین شکل که گیاه را به گلدانی حاوی خاک برگ، پیت و خاک معمولی منتقل کرده و به میزان خیلی کم آب دهید. بر روی برگها آب بپاشید، آبی که فاقد مواد قلیایی باشد و گلدان را در جایی دارای رطوبت قرار دهید، آن را در مقابل تابش نور مستقیم آفتاب قرار ندهید.
شاخه‌های گلدار ارکیده فالانوپسیس مدت بسیار زیادی گل دار باقی می‌مانند، چیزی حدود 3 الی 6ماه گلها باقی می‌مانند.
تعویض گلدان هر 2یا 3 سال یکبار صورت می‌گیرد. در هنگام تعویض گلدان امکان شکستن ریشه‌ها هست. قسمتهای شکسته را قطع‌کرده و گیاه را به مدت یک تا 2هفته کمتر آبیاری نمایید.
زمانی که غنچه‌ها تمام شدند، به بررسی ساقه بپردازید. روی ساقه زبانکهای سبز یا قهوه‌ای وجود دارد که از ساقه‌های گل دهنده کناری محافظت خواهند کرد. اگر چنین زبانکهایی روی ساقه دیدید، ساقه را قطع نکنید و بگذارید ساقه‌های کناری نیز رشد کنند و شکوفا شوند.
ریشه ارکیده می‌تواند عمل فتوسنتز را به میزان کمی انجام دهد، پس برخی آن را در در غیر این صورت بریدن ساقه‌ای که گلدهی‌اش تمام شده به رشد گیاه کمک خواهد کرد.
زمان تعویض خاک گلدان
بعد از پایان گلدهی باید خاک گلدانها عوض شود. خاک باید سبک و حاوی مواد جاذب رطوبت چون پرلیت درشت، لیکا، ورمیکولیت، پوکه معدنی درشت خرد نشده به همراه بقایای پوسیده چوب یا پیت ماس با کوکوپیت به علاوه ذغال چوب و کمی شن و خزه باشد.
در کشتهای جدید مانند هایدروپونیک از اسفنج یا پرلیت درشت و یا بسترهای جدید دیگر نیز استفاده می‌شود. ریشه‌هایی که از گلدان بیرون زده می‌شوند علامت و نشانه سلامت گیاهند و رطوبت هوا را جذب می‌کنند. همچنین نور برای ریشه‌های گل ارکیده فالانوپسیس بر خلاف سایر گلها مفید می‌باشد.
آفات و مشکلات گل ارکیده فالانوپسیس و درمان:
آسیب دیدن جوانه‌ها در شب: عامل این بیماری حشره‌ای به نام تریپش است، با سم حشره‌کش گیاه را هفته‌ای یک بار سمپاشی‌کنید تا علائم از بین بروند.
ظاهر نشدن گلها: در صورتی که گلدانها خیلی بزرگ باشند، گیاه گل نمی‌دهد. اندازه گلدان را با گیاه در نظر بگیرید.
سیله شدن گلها در زمستان: شبها زمانی که هوا سردتر می‌شود، گلدان را به جای گرمتری ببرید. ممکن است این عارضه در اثر استفاده از مواد شیمیایی باشد، از آنها استفاده نکنید.
ایجاد زخم‌های پنبه‌ای شکل سفید رنگ روی برگها: عامل این بیماری حشره آفت است. گیاه را با سم حشره‌کش نفوذی هر دو هفته یک بار سمپاشی کنید تا نشانه‌ها رفع‌شوند.
خشک شدن برگها و گلها با وجود رطوبت کافی: این عارضه به علت تابش مستقیم آفتاب است، گیاه را جابجا کنید.
منقبض و خشک شدن غنچه‌ها: این عارضه به دلیل هوای گرم و خشک رخ می‌دهد. هر چند روز یک بار بهتر است با آب ولرم بدون املاح برگها را آبپاشی کنید. رطوبت را بیشتر نمایید.
قهوه‌ای شدن برگها و گیاه در حال خشک شدن:
خاک گیاه نباید خیلی خشک و تشنه شود. گلدانها را برای 15دقیقه در سطلی پر آب قرار داده و خارج کنید. خاک را در تابستان مرطوب نگه دارید. آب اضافی گلدانها را خارج کنید.
متوقف شدن رشد گیاه: سرمای هوا باعث این عارضه می‌شود. گیاه را جابجا کرده و به محیط گرمتری ببرید.
تار عنکبوتی بودن سطح برگها و گلها: نوعی کنه ریز قرمز باعث این عارضه می‌شود. با سم کنه پشت برگها را سمپاشی کنید، می‌توانید این کار را با اسفنج یا پارچه انجام‌دهید.
ریزش برگها: آبیاری بیش از حد گل ارکیده فالانوپسیس می‌تواند باعث ریزش برگها شود. خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد.
مطالب مرتبط :
