مارچوبه گیاهی علفی و گلدار است که گل‌های بسیار کوچک آن در روی پایه‌های نر و ماده قرار دارند. گل‌های نر زرد رنگ مایل به سبز و گل‌های ماده قرمز رنگ هستند. این گیاه بومی بیشتر مناطق اروپا، آفریقای شمالی و غرب آسیا است. در ایران نیز در برخی مناطق کاشت می شود. مارچوبه گیاهی مفید و غنی از اینولین، پورین، ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی، منیزیم، سلنیوم، آسپاراژین، آسپاراژیناز، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، پانتوتنیک اسید، پیریدوکسین، اسیدفولیک، کولین و … است. این گیاه دارای فواید و خواص دارویی است که در ادامه با گوشه ای از خواص بی نظیر مارچوبه آشنا می شویم.
فواید و خواص بی نظیر مارچوبه:
پیشگیری از بروز انواع سرطان:
مصرف مارچوبه باعث پیشگیری از ابتلا به برخی از سرطان‌ها می شود. در واقع این گیاه با دارابودن ویتامین‌های A،C،E،K، کروم و مشتقات سیستئین، سبب افزایش میزان تولید مولکول‌های گلوتاتیون می شود. تمام این ویتامین‌ها و ترکیبات از قدرت آنتی‌اکسیدانی بالایی برخوردار هستند. بنابراین به مقابله با مولکول‌های سرطان‌زایی مانند رادیکال‌های آزاد یا سموم بدن می پردازند. به علاوه مارچوبه دربردارنده فلاوونوئیدها به ویژه «روتین» است که دارای خواص ضدسرطانی بالایی هستند. علاوه بر این مواد شیمیایی فعال موجود در مارچوبه باعث کاهش التهاب شده که فعالیت متابولیکی سلول‌های سرطانی را تغییر می دهند. این گیاه با دارابودن خواص آنتی‌اکسیدانی قوی، گزینه مناسبی برای جلوگیری از بروز سرطان استخوان، سرطان سینه، سرطان کولون، سرطان گلو و سرطان ریه می باشد.
درمان بیماری سل:
از دیگر خواص مارچوبه می توان به تاثیر آن در درمان برونشیت و بیماری سل اشاره کرد. این گیاه سبب بهبود عملکرد بافت های ریه می شود و برای درمان عفونت های قارچی نیز مفید و موثر است.
لاغری و کاهش وزن:
این گیاه با دارابودن چربی و کالری پایین گزینه مناسبی برای کاهش وزن محسوب می شود. همچنین مارچوبه دارای مقادیر فراوان فیبرهای محلول و نامحلول است که به کاهش وزن کمک می کنند. در حقیقت بدن فیبر را آهسته‌تر از سایر مواد هضم می‌کند، بدین ترتیب با مصرف مواد محتوی فیبر احساس سیری بیشتری خواهید داشت و دیرتر دچار احساس گرسنگی می شوید که برای کاهش وزن کمک کننده است. به علاوه فیبر موجود در مارچوبه به درمان یبوست هم کمک می کند و کلسترول خون را کاهش می دهد. به منظور افزایش توانایی و تاثیر این گیاه در کاهش وزن می توانید آن را با تخم مرغ آب پز میل کنید. زیرا تخم مرغ حاوی پروتئین است که پروتئین در کنار فیبر موجود در مارچوبه، احساس سیری بیشتری ایجاد می کند.
ضد دیابت:
مارچوبه حاوی مواد آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی است که این مواد سبب توقف بسیاری از بیماری‌های مزمن نظیر دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی می شوند. در واقع مارچوبه حاوی مقادیر بالای ویتامین های گروه B است که مسئولیت اثرات ضددیابتی این گیاه را برعهده دارند. ویتامین‌های گروه B موجود در این گیاه شامل: B1 (تیامین)، B2 (ریبوفلاوین)، B3 (نیاسین)، B5 (پانتوتنیک اسید)، B6 (پیریدوکسین)، B9 (اسیدفولیک) و کولین هستند. ویتامین های گروه B در متابولیسم قندها و نشاسته نقش مهی دارند و برای مدیریت صحیح قند خون بسیار مهم هستند. با مصرف منظم این گیاه می توان به کنترل قند خون کمک کرد. در واقع مارچوبه سبب افزایش تولید انسولین در بدن می شود که هورمون انسولین نقش مهمی در جذب گلوکز بدن بر عهده دارد.
تسکین افسردگی:
بر اساس تحقیقات علمی صورت گرفته، مارچوبه به عنوان داروی ضد اضطراب و داروهای ضد افسردگی کارایی دارد. این گیاه همچنین برای افزایش حافظه موثر است، مارچوبه سبب افزایش تولید استروژن شده و یک تجدید حیات و تاثیر آرام بخش بر سیستم عصبی دارد.
تنظیم فشار خون:
مارچوبه منبعی عالی از پتاسیم(202 میلی گرم در 100 گرم آن) و مقدار کمی سدیم (2 میلی گرم در 100 گرم آن) محسوب می شود که به آن خاصیت ادرارآور بودن می دهد. این خاصیت مُدر بودن مارچوبه بر ای تنظیم فشارخون مفید و موثر است.
حفظ سلامت قلب و عروق:
با مصرف یک وعده مارچوبه، می توان حدود 66 درصد نیاز روزانه بدن به فولات را تامین کرد. به طور کلی فولات برای حفظ سلامت سیستم قلب و عروق بسیار مهم و ضروری است. کمبود فولات سبب ایجاد خطر حمله ی قلبی و بیماری های قلبی عروقی می شود. در واقع فولات وظیفه تبدیل هموسیستئین به سیستئین را به عهده دارد که تجمع آن در دیواره های رگ ها خطر تصلب شرائین را به دنبال دارد.
حفظ سلامت چشم:
مارچوبه با دارابودن مقادیر قابل توجه ویتامین A برای حفظ سلامت چشم و بینایی مفید و موثر است. آنتی اکسیدان های موجود در مارچوبه از شبکیه چشم در برابر آسیب ناشی از رادیکال های آزاد اکسیژن مراقبت می کنند. این گیاه همچنین دارای آمینو اسید است که برای کاهش خطر بیماری های چشمی مانند آب مروارید و کوری چشم مفید و کمک کننده است.
پیشگیری از بروز پوکی استخوان:
جذب کم ویتامین K با خطر بالای شکستگی استخوان مرتبط است. اما می توان با مصرف یک فنجان مارچوبه حدود 70 درصد از نیاز روزانه به ویتامین K را تامین کرد. دریافت مقادیر کافی ویتامین K با بهبود جذب و کاهش دفع ادراری کلسیم، سلامت استخوان ها را بهبود می بخشد. آهن موجود در مارچوبه نیز در حفظ قدرت و کشش مفاصل و استخوان بسیار تاثیرگذار است.
عوارض جانبی مارچوبه:
– مارچوبه غنی از پورین است، بنابراین افرادی که دچار اختلالات مرتبط با پورین مانند تجمع اسیداوریک هستند، نباید از مارچوبه استفاده کنند. از رایج ترین اختلالات مرتبط با پورین، می توان به نقرس و سنگ‌های کلیوی اوراتی اشاره کرد.
– مارچوبه یکی از اسپرم کش های قوی در آقایان محسوب می شود، بنابراین زوج های که تصمیم به بچه دار شدن دارند، نباید از مارچوبه استفاده کنند.
– مصرف بیش از حد مارچوبه در دوران بارداری خطرآفرین است و سبب افزایش احتمال سقط جنین می شود. حتما قبل از مصرف این گیاه با پزشک خود مشورت کنید.
