کود آهن چیست؟ کود آهن برای گیاهان آپارتمانی

کود آهن چیست؟
کود آهن چیست؟

کود آهن برای گیاهان آپارتمانی : آهن یکی از مهم ترین و اصلی ترین عناصر مورد نیاز در روند رشد و نمو گیاهان است. فرقی نمی‌کند که درخت بزرگی باشد یا یک گلدان کوچک از گیاهان آپارتمانی، همه‌ی اینها برای اصلی ترین فرایند حیاتی خود یعنی فتوسنتز به آهن نیاز پیدا خواهند کرد. همانطور که زندگی انسان و سایر حیوانات وابسته به غذا، آب و هوا است، آهن نیز یکی از عناصر مورد نیاز برای ادامه‌ی حیات گیاهان می‌باشد. کافی نبودن سطوح آهن در گیاهان مشکلاتی را در پی خواهد داشت. در این مطلب از گل من و تو ضمن تشریح عملکرد کود آهن، به عوارض ناشی از کمبود و یا فقدان این عنصر در گیاهان و طرق تامین آن خواهیم پرداخت.

کود آهن چیست و چه فرقی با کلات آهن دارد ؟

آهن (Fe) یکی از عناصر مورد نیاز و ضروری در روند رشد و سبزینه سازی در گیاهان می باشد که مقادیر فراوانی از آن (۳۵٪) به طور طبیعی در خاک وجود دارد اما بنابر عواملی از جمله PH بالای اغلب خاک ها و مزارع، قابلیت جذب آن وجود نخواهد داشت و یا عملیات جذب به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابد به طوری که پاسخگوی نیاز گیاه نخواهد بود. (اسیدی کردن خاک)
اهمیت و نقش غیرقابل انکار این عنصر در فتوسنتز گیاهان، متخصصین و گیاه پزشکان را بر آن داشت تا به منظور تامین این عنصر و رفع عوارض ناشی از کمبود آن در گیاه چاره‌ای بیندیشند. در نهایت آنها طی انجام فرایند های شیمیایی روی عنصر طبیعی آهن، نمونه هایی از آن را ایجاد کردند که برای گیاهان قابل جذب باشد، این نمونه های دستکاری شده با نام «کود آهن» شناخته می‌شود.
امروزه ترکیبات مختلفی مانند کودهای EDTA و DTPA وجود دارند که حاوی مقادیر زیادی از عنصر آهن می‌باشند. از این نوع کود ها در خاک های خنثی و اسیدی می‌توان استفاده کرد. اما عدم بقای آنها در خاک هایی با قابلیت قلیایی ( pH بالا ) باعث شد تا بار دیگر آهن مورد نیاز گیاهان حتی توسط این کود ها نیز نتواند تامین شود. این عدم بقا به دلیل واکنشی است که آهن را به رسوب نامحلول هیدروکسید تبدیل می‌کند .
برای حل این مشکل ایزومر جدیدی از آهن و کلات تشکیل شد که علاوه بر اینکه در هر نوع خاکی قابلیت بقا دارد، توسط گیاهان نیز قابل جذب می‌باشد، این ترکیب جدید Fe-EDDHA نام دارد که همان « کود کلات آهن » می‌باشد.

انواع کود کلات آهن
انواع کود کلات آهن

انواع کود کلات آهن و بهترین کلات آهن

همانطور که در بالا ذکر شد، عنصر طبیعی آهن توسط گیاهان قابل جذب نیست و تنها در اثر ترکیب این عنصر با دو ماده‌ی دیگر است که می‌توان آن را برای گیاهان قابل جذب ساخت. این دو ماده عبارتند از «فرو سولفات» و «کلاته». کود های ساخته شده با فروسولفات در خاک های قلیایی قابل جذب نیستند لذا ترکیبات کلاته شده ترجیح دارند. کلاته شدن آهن باعث می‌شود تا برخلاف فروسولفاته شدن آن، دیگر نتواند با هیچ ماده‌‌ای وارد واکنش شده و قابلیت جذب شدنش توسط گیاهان را از دست بدهد.

بنر گل من و تو

با توجه به اینکه آهن را با ترکیب نمودن با چه موادی کلاته کرده باشند کود کلات آهن فرمول های مختلفی دارد. که از جمله مهم ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد ؛

  • کلاته شدن آهن با EDDHA
  • کلاته شدن آهن با DTPA
  • کلاته شدن آهن با EDTA

اما بهترین نوع کود کلات آهن کودهای 6 درصد است که کلاته شده با EDDHA می‌باشند. دلیل این الویت این است که چنین ترکیبی برای انواع خاک هایی که PH آن ها تا 11 می رسد نیز قابل استفاده خواهند بود. این نوع کود که با فرمولاسیون FeEDDHA شناخته می‌شود حاوی ترکیبات زیر می باشد ؛

  1. آهن
  2. آهن فعال به فرم کلات (EDDHA)

موارد مصرف کود کلات آهن

از کود آهن می‌توان در دو مرحله‌ی «تقویت و پیشگیری» و «درمان و رفع آثار ناشی از کمبود آن» استفاده نمود. لذا مهم‌ترین موارد مصرف این کود به شرح ذیل می‌باشد ؛

  • بالا بردن مقاومت گیاه در مقابل هوای سرد و یخبندان
  • تقویت و مستحکم نمودن ریشه‌ها بعد از تعویض گلدان
  • افزایش سطح شادابی و زیبایی ظاهری گیاه
  • افزایش میزان گلدهی و محصول دهی
  • افزایش میزان رشد برگ ها و ریشه ها
  • جلوگیری و رفع زرد شدن برگ ها و ساقه
  • تامین میزان آهن مورد نیاز گیاه برای سنتز کلروفیل
  • جلوگیری از ریزش برگ ها
فواید کود آهن برای گیاهان
فواید کود آهن برای گیاهان

بهترین زمان مصرف کود کود آهن یا کلات آهن

زمان استفاده از کود آهن در گیاهان زراعی و آپارتمانی متفاوت است. به طور کلی تمام گیاهان زمانی به کود احتیاج دارند که بیدار بوده و در حال رشد و نمو باشند، لذا کود آهن نیز باید در فصل رشد هر گیاه به آن داده شود. از آنجائی که فصول بهار و تابستان فصل رشد اغلب گیاهان محسوب می‌شود لازم است از آغاز فروردین ماه و تا پایان شهریور و یا مهر ماه، ماهانه یکبار گیاهان را توسط کود آهن تغذیه نمود.
اما در خصوص گیاهانی که دائم الرشد هستند از جمله گیاهان آپارتمانی و گلخانه‌ای که در فصول سرد مثل پاییز و زمستان هم به رشد و نمو ادامه می‌دهند می‌بایست در تمام طول سال از این کود استفاده شود. اما توجه کنید که میزان کود مصرفی در دو فصل پایانی سال به دلیل کاهش رشد این گیاهان باید کاهش پیدا کند.

نحوه استفاده از کود آهن و روش استفاده

کود کلات آهن به دو حالت جامد و مایع ( محلول ) وجود دارد. بعد از انتخاب نوع کود خود باید نکاتی را مد نظر قرار داده و سپس میزان و‌ نحوه‌ی کوددهی خود را تعیین کنید.
در این راستا لازم است بدانید که گیاهان بزرگتر که دارای شاخ و برگ های فراوان و میوه و گل هستند نسبت به گیاهان کوچکتر و بدون گل و میوه به مقادیر کمتری از آهن نیاز دارند. همچنین میزان اندازه ریشه ها نیز در مقادیر آهن مصرفی موثر است، به عنوان مثال گیاهان بالغی که هرس و سرزنی شده اند ریشه های قوی و بلندی دارند لذا این گیاهان در مقایسه با گیاهان جوانی که از نظر جثه با آنها برابرند، در صورت میزان رشد برابر، به کود بیشتری نیاز خواهند داشت.

همچنین لازم است بدانید که کود های محلول باید همواره همراه با آبیاری به گیاه داده شوند و از ریختن کود محلول خالص به گیاهان باید اکیدا خودداری شود.
کود های جامد را به دو صورت می‌توان به گیاه داد، اول اینکه آنها را در آب حل کرده سپس گیاه را در موعد آبیاری، کوددهی کنید. در حالت دوم می‌توانید کود را به همان شکل جامد استفاده نمایید. در این صورت باید مقداری از کود را روی سطح خاک به صورت یکنواخت پخش کرده تا با هر بار آبدهی نیاز گیاه تامین شود.
در رابطه با مقدار استفاده از کود در هر نوبت، توصیه می‌شود نصف دز درج شده روی بطری یا پاکت کود استفاده شود.

کلروز آهن چیست ؟ و منجر به چه مشکلاتی می‌شود؟

کمبود آهن در گیاهان با نام های «کلروز آهن» و یا «کلروز آهک» شناخته می‌شود. این بیماری خود را با تغییر ظاهر برگ های گیاه نشان می‌دهد.
در موارد کلروز آهن، مرگ سلول های گیاهی موجب ایجاد برگ هایی زرد رنگ با رگه های سبز می‌شود، در مراحل پیشرفته تر کل برگ زرد و یا سفید خواهد بود و بعضا حواشی آنها نیز قهوه‌ای و مرده خواهد شد.
این برگهای زرد حاکی از کمبود کلروفیل (رنگدانه سبز مسئول فتوسنتز و تولید قند ) در گیاهان است. هرگونه کاهش کلروفیل در طول فصول رشد گیاه می تواند منجر به کاهش میزان رشد و قدرت گیاه شود.
علاوه بر این، چنین گیاهانی اغلب میوه های کمتر و با عطر و طعم تلخ تولید می کنند. در موارد شدید، یا اگر کلروز آهن بیش از چندین سال ادامه یابد، ممکن است اندامهای فردی یا کل گیاهان بمیرند.
در مطلبی جداگانه به نشانه کمبود کود آهن در گیاهان پرداختیم که حتما مطالعه کنید.

عوامل ایجاد و تشدید کننده کمبود آهن

عوامل زیر موجب ایجاد و شدید شدن کمبود آهن و به تبع آن افزایش عوارض ناشی از کمبود آهن خواهند شد. با شناخت و رفع این عوامل و کوددهی گیاه می‌توانید از شدت یافتن خسارات ناشی از کمبود آهن مصون بمانید.

  • آهکی ( قلیایی ) بودن خاک ☜ باید خاک را اسیدی کنید
  • تهویه نامناسب خاک ☜ خاک را بیل زده و یا زیر و‌رو کنید
  • کیفیت پائین آب آبیاری ☜ باید از آب بدون املاح استفاده شود
  • کمی مواد آلی در خاک ☜ اضافه نمودن مواد مورد نیاز خاک
  • استفاده از خاک رسی ☜ موجب عدم جذب آهن خواهد بود
  • مصرف زیاد یا هم زمان کود فسفر ☜ اختلاط این دو کود ممنوع است
کود آهن چیست؟ کود آهن برای گیاهان آپارتمانی
رفع مشکل کمبود آهن در گیاهان

کود آهن برای چه گیاهانی مناسب است؟

اگر از کود کلات آهنی غیر از (FeEDDHA) استفاده می‌کنید باید قبل از استفاده میزان ph خاک را اندازه گیری کنید چرا که این نوع کود های کلات آهن صرفا در خاک های خنثی و ph زیر ۷ موثر هستند.
اما در صورت استفاده از کود کلات آهن (FeEDDHA)، از آنجائیکه این کود در تمام انواع خاک ها قابل جذب است لذا می‌تواند برای اکثر گیاهان آپارتمانی و گیاهان باغچه‌ای مورد استفاده قرار بگیرد.
با اینحال کود آهن برای گیاهانی که طبع قلیایی دارند و برای کاشت آنها از خاک های قلیایی و دارای بی کربنات استفاده می‌شود از قبیل موارد زیر مناسب تر می‌باشد.

  • آزالیا
  • گل چوب هدر
  • رودودندرون
  • دیاز شیا
  • گلابی
  • تمشک
  • کالیبراخوآ
  • گل سرخ
  • گل شمعدانی
  • مرکبات
  • یاس
  • گاردنیا

عوارض ناشی از زیاده روی در مصرف کود آهن

اگر چه گیاهان به این ماده مغذی برای بسیاری از امور خود از جمله مهار نور دریافتی در فتوسنتز، بهبود عملکرد ریشه ها و تبدیل اکسیژن به دی اکسید کربن نیاز دارند و کمبود آن نیز موجب ورود خساراتی به گیاه خواهد شد، اما دقت کنید که زیاده روی در این کود به هیچ وجه مجاز نبوده و منجر به آسیب دیدن گیاه خواهد بود. از بین رفتن ریشه ها و بی حال و پژمرده شدن گیاه و به دنبال آن سوختن برگ ها و گل ها و خراب شدن میوه ها، می‌تواند از موارد زیاده روی در مصرف این کود باشد.

پاسخگویی به سوالات متداول در مورد کود آهن

در ادامه برخی از سوالات رایج که در خصوص کود آهن پرسیده میشه رو خدمتتون جواب میدم

آهن در ساختار کلروفیل نیست پس چرا اهمیت دارد؟

✔️ اگر چه عنصر آهن در ساختار کلروفیل یا همان سبزینه نیست اما در سنتز آن نفش مهمی را ایفا می‌کند.

آیا ریختن کود آهن به روی برگ و ساقه باعث خراب شدن آنها می‌شود؟

✔️ ریختن مقادیری از کود آهن هنگام کوددهی به روی قسمت های نام برده شده موجب ورود صدمه به گیاه نمی‌شود اما لازم است بدانید این کود تنها از طریق ریشه قابلیت جذب دارد و اسپری نمودن آن روی برگ و ساقه بی تاثیر است.

آیا کود کلات آهن تاریخ انقضا دارد ؟

✔️ کود شیمیایی آهن مانند بسیاری از کودهای شیمیایی دارای تاریخ انقضا می‌باشد و بعد از گذشت این تاریخ بی تاثیر و یا میزان تاثیر آن به شدت کاهش می‌یابد.

آیا می‌توان کود آهن را همزمان با سایر کودها به گیاه داد ؟

✔️ حساسیت بالای این کود موجب می‌شود تا از اختلاط آن با سایر ترکیبات خودداری شود چرا که احتمال وقوع واکنش و عدم جذب آن توسط گیاه بالا می‌رود به عنوان مثال یکی از ممنوعیت های اختلاط، اختلاط کود های شیمیایی آهن کلات شده EDDHA با کودهای فسفره می‌باشد که تاثیر هر دو کود را بسیار کاهش می‌دهد.

آیا یک تکه آهن مثل چند عدد میخ نیاز گیاه را تامین میکند؟

✔️ آن چیزی که یک تکه آهن به گیاه می‌دهد زنگ زدگی یا اکسید آهن است که یک ریز مغذی گیاهی است. اما توانایی تامین نیاز آهن گیاه و یا درمان کلروز آهن ( زردی ناشی از کمبود آهن برگ ها ) در مدت کوتاه را نخواهد داشت. اضافه کردن یک تکه آهن زنگ زده شاید در طولانی مدت کلروز گیاه را کاهش دهد اما خالی از خطرات دیگری برای گیاه نخواهد بود.

اگر اشتباها به گیاه خیلی زیاد کود آهن دادیم چه کنیم ؟

✔️ در این صورت گلدان را با آب پرحجم و زیاد آبیاری کرده تا مقادیر اضافی کود و‌ نمک موجود در آن از انتهای گلدان خالی شوند . در مورد گیاهان باغچه ای نیز شلنگ آب را برای مدت ۲ ساعت پای آن بگذارید.

آیا می‌توان از قرص آهن به جای کود آهن استفاده کرد ؟

✔️ استفاده از قرص آهن به جای کود آهن در موارد کلان توجیه اقتصادی ندارد. اما برای گیاهان آپارتمانی شاید تنها در مواردی بتوان تاثیر این قرص را مشهود دانست. چرا که همانطور که در مطالب فوق ذکر شد گیاهان قادر به جذب هر نوع آهنی نخواهند بود و از طرفی موارد دیگر از جمله قلیایی بودن خاک و وجود فسفر و کلسیم نیز می‌تواند جذب هر نوع آهنی را توسط گیاه محدود می‌سازد.

در این مطلب سعی کردم تمام نکات مربوط به کود آهن برای گیاهان آپارتمانی رو بهتون بگم اگر میخواهید کود آهن و یا کلات آهن خرید کنید میتونید به فروشگاه گل من و تو مراجعه کنید.