کود NPK چیه و چطور واز اون استفاده کنیم؟ چه کودی برای چه گیاهی خوبه؟

اصلا کود NPK چیست و چه کاربردی داره؟ یکی از رایج ترین کودهایی که برای گیاهان آپارتمانی و محصولات باغی و کشاورزی استفاده میشه کود NPK هست، این کودها شامل مواد مغذی میکرو و ماکرو هستند که اعداد نوشته شده روی بسته بندی میزان هر کدام از عناصر رو مشخص میکنه، شاید سوالی براتون پیش اومده که کدوم یکی از این کود npk برای کاکتوس و کدوم برای سبزیجات مناسب هست که در ادامه تک تک موارد رو بررسی میکنم و در آخر میتونید به راحتی انتخاب درستی بین انواع کود npk داشته باشید، راستی به این کودها کود کریستالون هم میگن

هر گیاهی چه آپارتمانی و چه گیاهان باغای و محصولات زراعی برای داشتن رشد کافی و سالم ماندن نیاز به تغذیه و کوددهی دارند، عناصری چون نیتروژن (ازت) ، پتاسیم و فسفر اگر در خاک گلدان شما کم باشه و یا توسط گیاه جذب نشه میتونه باعث مشکلاتی چون تغییر رنگ برگها، کاهش گلدهی و کم شدن رشد گیاه بشه که کودهای npk این عناصر رو به اندازه در خودشون دارند و باعث میشه که نیاز گیاهان به این مواد تامین بشه، در خصوص علائم کمبود مواد مغذی در مطلبی جداگانه صحبت کردمی که میتونید مطالعه کنید. توجه داشته باشید که میزان درصد عناصر NPK در کودهای مختلف متغیر است. که در خصوص اعداد نوشته شده روی برگه کودها در ادامه توضیح میدم.

کلمه NPK مخفف و نشانه چیست؟

همانطور که گفتیم کودهای npk دارای مواد مغذی میکرو و ماکرو هستند که در این کود N مخفف نیتروژن (ازت)، P مخفف فسفر و K مخفف پتاسیم است. زمانی که میخواهید خرید کود NPK رو انجام بده روی بسته بندی اعدادی رو مشاهده میکنید مانند 121236 که نشان میدهد میزان 12 درصد نیتروژن، 12 درصد فسفر و 36 درصد پتاسیم در این کود موجود هست و بقیه مواد ریز مغذی ها می باشند. پس NPK مخفف سه عنصر ماکرو نیروژن، فسفر و پتاسیم می باشد.

تاثیر نیتروژن در رشد گیاهان آپارتمانی (N)

به صورت خلاصه باید بگم که نیتروژن مسئولیت رشد برگی گیاهان رو برعهده داره و باعث میشه عملیات فتوسنتز به خوبی انجام بشه، در کل برای تمام گیاهان باید گفت که نیتروژن یکی از اصلی ترین عناصری است که در رشد گیاه تاثیر دارد چون همانطور که گفتیم باعث بالا رفتن فتوسنتز در گیاهان میشه (کلروفیل) یعنی گیاه نور دریافتی ، کربن دی اکسید و آب رو به قند تبدیل میکنه همچنین ازت که بهش نیتروژن میگن کمک زیادی در ذخیره سازی انرژی در گیاهان رو انجام میده. اگر خاکی که شما محصول کشاورزی کاشته اید کم باشه بازدهی محصول به مراتب پایین خواهد آمد.

از چه منابعی میتوان نیتروژن دریافت کرد؟

• آمونیومنیترات اوره (غیر ارگانیک)
• اوره (غیر ارگانیک)
• آمونیاک بدون آب (Anyhdrous Ammnia) (غیر ارگانیک)
• کامپوست (ارگانیک)

تاثیر فسفر در رشد گیاهان آپارتمانی (P)

یکی از بهترین عناصر برای کاهش استرس گیاه و تنش های ریشه می باشد، فسفر در کل باعث بالا رفتن استحکام ساختاری گیاه و تولید بهتر دانه و بالا رفتن کیفیت محصول و افزایش رشد ریشه خواهد شد. یکی از عناصری که برای DNA گیاهان لازم و ضروری است همین عنصر فسفر هست همچنین فسفر میتونه کمک زیادی در تبدیل انرژی خورشید به انرژی مورد نیاز گیاه شما داشته باشه
اگر میخواهید گیاه شما شروع به پاجوش زدن کنه و یا رشد ریشه افزایش پیدا کند حتما از کودهای فسفر بالا مانند کود 105210 استفاده کنید، همچنین برای کاهش تنش های ریشه بسیار مفید و کاربردی است.

از چه منابعی میتوان فسفر دریافت کرد؟

• سنگ فسفات (غیر ارگانیک)
• کامپوست (ارگانیک)
• بیوسالیدها (Biosolids)(ارگانیک)

تاثیر پتاسیم در رشد گیاهان (K)

در کشاورزی به پتاسیم عنصر کیفیت هم میگن و نقش بسیار زیادی در رشد، گلدهی و محصول با کیفیت داره، این عنصر میتونه در اندازه، گلدهی، رنگ و مزه محصولات کشاورزی تاثیر داشته باشه، برای گیاهان آپارتمانی و گیاهان زینتی پتاسیم در گلدهی تاثیر خیلی زیادی دارد اگر گیاهی دارید که قبلا گل داشت ولی الان دیگه گل نمیده و یا گلها در حالت غنچه خشک میشن حتما باید اون گیاه رو با استفاده از کودهای پتاس بالا تغذیه کنید. حتی میتونید بعد از کاشت بذر و جوانه زدن از کودهای پتاس بالا برای جوانه ها استفاده کنید تا رشد بهتری داشته باشد.

از چه منابعی میتوان پتاسیم دریافت کرد؟

• کامپوست (ارگانیک)
• خاکستر چوب(ارگانیک)

کود NPK چیست و چگونه مصرف میشود؟

تا اینجا که کامل کود npk رو توصیف کردیم و گفتیم که کود NPK چیست و چه کاربردی داره، به کودی که دارای عناصر اصلی نیتروژن، فسفر و پتاسیم باشه و اعداد و درصد های اون مشخص باشه کود NPK گفته میشه، لازمه بدونید که کود ان پی کا یک کود شیمایی می باشد. شاید این سوال به ذهن شما برسه که چطور باید از کود NPK استفاده کنیم که در ادامه توضیحات کامل بهتون میدم.

نحوه استفاده از کود NPK برای گیاهان

ابتدا باید ترکیب مناسب گیاهان خودتون رو انتخاب کنید و در کنار این موارد باید بدانید که هدف از کوددهی چیست؟ آیا نیاز به گلدهی دارید و یا نیاز به تقویت و رشد ریشه، سپس کود مورد نظر را در آب حل کرده و به شکل آبیاری به گیاهان خود بدهید، توجه داشته باشید که به هیچ وجه کود را مستقیم در داخل خاک ترکیب نکنید چون قدرت تجزیه شدن رو ندارند و حتما باید ابتدا در آب حل شده و سپس به گیاهان خود بدهید.
کود ان پی کا به شکل مایع هم در بازار موجود هست که همان کودهای پودری هستند که در شرکت سازنده با آب ترکیب شده (البته در مواردی تولید کود NPK مایع هم انجام میشه) و حتما قبل از مصرف باید خوب آن را تکان بدهید و سپس استفاده کنید، قبل از مصرف حتما میزان نوشته شد روی بسته بندی را مطالعه کنید ولی در حال کلی یک قاشق چای خوری از کود را در یک لیتر آب باید حل کنیدو سپس به شکل آبیاری به گیاهان خود بدهید. کودهی بعد را با فاصله دو الی سه هفته بعد انجام بدید.

چطور و چه کودی برای گیاهان خود انتخاب کنیم؟

در بالا توضیحات زیادی در خصوص کودهای موجود و عناصر اون دادیم ولی در حالت کلی باید به مواردی که در ادامه توضیح میدم دقت کنید تا کود مناسب گیاه و محصول خودتون رو انتخاب کنید.

• اگر هدف شما از کوددهی افزایش میوه گیاه یا محصول هست باید کودهای رو انتخاب کنید فسفر بالایی دشاته باشه که اصطلاحا میگن کود فسفر بالا مثل 105210 ولی انتخال کودی که میزان نیتروژن، فسفر و پتاسیم مساوی داشته باشه اصلا انتخاب خوبی نیست مثلا برای گوجه فرنگی میتونید ا کود 5105 یا 102010 استفاده کنید.
• اگر گیاهان آپارتمانی دارید که رشد برگی اونها مهم هست باید از کودهایی استفاده کنید که میزان نیتروژن بالایی دارند کود 202020 و 5-5-10 از این نوع کودها هستند، شاید این سوال براتون پیش بیاد که کود سه بیست که تمامی عددهای اون مساوری است چرا بهش کود ازت بالا میگم؟ میزان موادی که قابل جذب هستند (پتاس و فسفر) در این کود هستند بسایر پایین تر از نیتروژن می باشد.
• در انتهای فصول گرم سال و شروع فصول سرد سال برای افزایش مقاومت گیاه بهتره از کودهایی استفاده کنید که میزان پتاسیم بالایی داشته باشند مثل 121236
• برای افزایش رشد ریشه و همچنین کاهش تنش ریشه میتونید از کودهای که میزان فسفر بالای دارند استفاده کنید، یکی از کودهای مناسب برای پاجوش دادن گیاهان کود فسفر بالا است که در کنار این کود باید نور و شرایط محیطی هم برای گیاه فراهم باشه

نکته مهم در کوددهی گیاهان : برای جذب بهتر عناصر مورد نیاز در گیاه می توانید از کود اسید هیومیک در کنار کود NPK استفاده کنید. هیومیک اسید میتونه به خوبی جذب مواد مغذی در خاک رو بالا ببره و ساختار خاک رو هم اصلاح کنه ، همچنین برای بهتر شدن رنگ برگها هم میتونید از کود آهن استفاده کنید.

بهترین زمان مصرف کود NPK

با شروع فصل رشد میتوندی هر دو الی سه هفته یکبار از این کود برای تقویت گیاهان خود استفاده کنید، اصولا فصل رشد بیشتر گیاهان از ابتدای بهار شروع شده و تا اواخر تابستان ادامه پیدا میکند، توجه داشته باشید که در فصول سرد سال که گیاهان در حال استراحت هستند بهتره کوددهی متوقف بشه

انواع کود NPK موجود در بازار

شاید در بازار و یا سرچ در اینترنت انواع مختلفی از کودهای NPK رو مشاهده کرده باشید و انتخاب بین این کودها برای شما سخت باشه ولی در ادامه برخی از کودهای رایج و پرکاربرد که در بازار موجود است رو برای شما معرفی میکنم :

کود سه بیست رایج ترین کود NPK

یکی از پرکاربرد ترین کودهای ان پی کا که خیلی جاها از اون شنیدید کود سه بیست هست که روی بسته بندی سع عدد 202020 نوشته شده، در توضیحات محصول نوشته شده که این کود به اندازی مساوری از عناصر فسفر، ازت، پتاسیم موجود داره و برای تمامی گیاهان مناسب هست ولی در عمل این کود میزان ازت بیشتری به نسبت بقیه کودها داره و بیشتر برای گیاهان آپارتمانی برگی و گلدار مورد استفاده قرار میگیره و به به هیچ وجه برای گیاهان گوشتی مناسب نیست ولی در حالت کلی بیاد در هر خانه ای که گل و گیاه نگهداری میشه یک بسته کود سه بیست وجود داشته باشه ، خرید کود سه بیست یک خرید عالی و درست برای شما هست.

کود پتاس بالای 121236 مناسب گلدهی

این کود به اندازه 12 درصد نیتروژن، 12 درصد فسفر و 36 درصد پتاسیم داره و در کنار این مواد دارای مقدار قابل توجهی روی، مس و منگنزهم می باشد که برای گلدهی و شادابی گیاهان بسیار مناسب هست، اگر گیاهی دارید که گل نمیده و یا گلهای اون خشک میشه بهترین انتخاب برای شما خواهد بود، البته میتونید برای گیاهان گوشتی مثل کاکتوس و ساکولنت هم از اون استفاده کنید.

کود فسفر بالای 105210 مناسب کاکتوس ها

یکی از کودهای پرطرفدار برای گیاهان گوشتی و گیاهانی که نیاز به پاجوش زدن دارند هست، این کود مقدار مساوی یعنی 10 درصد نیتروژن و 10 درصد پتاسیم است و میزان فسفر اون حدود 52 درصد می باشد. میتونید به راحتی برای گیاهان گوشتی مثل کاکتوس و ساکولنت استفاده کنید، یکی از کودهای کاهش تنش ریشه هم به حساب میاد ولی خیلی مراقب باشید که استفاده بیش از حد اون باعث سوختگی ریشه خواهد شد. حتما مطلب انتخاب کود کاکتوس رو مطالعه کنید.

101040 از دیگر کودهای پتاس بالا

میزان پتاس این کود حدود 40 درصد و هر کدام از عناصر نیتروژن و فسر آن 10 درصد است که برای گیاهانی که میزتن پتاس خیلی زیاد و ازت کمتر نیاز دارن عالی جواب میده، از این کود برای افزایش کیفیت گیاه و همچنین بالا بردن میزان میوه دهی و بهتر کردن کیفیت طعم و شکل اون مورد استفاده قرار میگیره

کود 20-30-0 کود ازت پایین

یکی از کودهای است که برای گیاهان و محصولاتی استفاده میشود که میزن ازت کمتری نیاز دارند و یا ازت موجود در خاک بسایر بالا هست، در این کود میزان ازت صفر هست که میتونید با خیال راحت برای کاکتوس و ساکولنت هم مورد استفاده قرار بدید.

بهترین کود NPK برای گیاهان آپارتمانی کدام است؟

طبق توضیحات داده شده در بالا بیشترین کودی که در گیاهان آپارتمانی مورد استفاده قرار میگیرد کود NPK سه بیست است که برای رشد شلخه و برگ و همچنین افزایش رشد گیاهان مورد استفاده قرار میگیرد ولی یادتون باشه که برای کاکتوس ها نباید ازش به اندازه زیاد استفاده کنید، در کنار کاکتوس ها برای گیاهان ابلق هم بهتره میزان کمتری از اون رو استفاده کنید.
کود بعدی که در بین گیاهان آپارتمانی رایج هست کود پتاس بالای 121236 که برای گلدهی ، افزایش برگ و گیاهان گوشتی مورد استفاده قرار میگیرد. بیشترین کاربرد رو باید این کود نسبت به سه بیست داشته باشید که متاسفانه در کشور ما برعکس اون عمل میشه، کود NPK بعدی که برای گیاهان آپارتمانی بیشتر استفاده میشود مخصوا برای پاجوش دهی کود 105210 یا کود 5-50-5 است که میتونه برای کاکتوس و ساکولنت عالی جواب بده چون میزان ازت کمتری داره و همچنین باعث کاهش تنش ریشه در گیاهان میشه

بهترین کود NPK برای سانسوریا چیست؟

این گیاه رو هم باید از خانواده گیاهان گوشتی بدانیم و به همین خاطر نباید خیلی زیاد براش از کود سه بیست استفاده کنید، بهتره سانسوریا رو با استفاده از کودهای 121236 و 105210 هر دو الی سه هفته یکبار تغذیه کنید، توجه داشته باشید که میزان استفاده از کود 105210 هم نباید خیلی زیاد باشه چون باعث آسیب به ریشه ها خواهد شد. برای مشاهده پاجوش های خوشگل این گیاه هر دو هفته کیبار 121236 و دوفعه بعدی دوره کودهی با 121236 انجام شود. در کنار این کودها بهتره هر دو الی سه ماه یکبار هیومیک اسید هم استفاده بشه

کدام کود NPK برای پتوس خوبه؟

گیاه توس جزو گیاهان برگی هست که باید براش از کود سه بیست استفاده کنید ولی اگر پتوس شما ابلق هست میزان کودهی با کود سه بیست رو کمی کاهش بدید و در برنامه کوددهی خودتون 121236 هم اضافه کنید اینجوری هم رشد رویشی و هم رشد برگها عالی پیش خواهد رفت. وقتی گیاه رو تازه به گلدان منتقل کردید اولین آبیاری رو با قارچ کش و هیومیک اسید انجام بدید و سپس بهش یکبار 105210 یا هر کود فسفر بالا بدید. یادتون باشه فقط کود NPK برای پتوس کافی نیست و باید از کودهای آهن و سایر ریز مغذی ها هم در طول مدت رشد گیاه استفاده بشه

بهترین کود NPK برای برگ انجیری چیست؟

تمامی کودهایی ه برای پتوس معرفی شد برای برگ انجیری هم جواب میده ولی یادتون باشه که میتونید به اندازه بیشتری از پتوس های ابلق برای برگ انجیری از کود 20-20-20 استفاده کنید. یادتون نره اگر برگهای برگ انجیری شایر ندارن نشون از کمبود نور می باشد. کود آهن رو هیچ وقت برای این گیاه فراموش نکنید.

کدام کود NPK برای ریزوم زدن گیاهان مناسب هست؟

یکی از گیاهانی که پاجوش و ریزوم میزنه زاموفیلا هست که در مطلبی جداگانه در خصوص پاجوش زدن و تقویت زاموفیلیا صحبت کردیم که حتما مطالع کنید ولی در حالت کلی برای بالا رفتن رشد ریزوم گیاه باید اون رو با استفاده از کودهای فسفر وپتاس بالا تغذیه کنید، برای اینکه میزان جذب مواد معذی بالا بره بهتره هر دو الی سه ماه یکبار گیاه رو با هیومیک اسید تغذیه کنید. کودهای 121236 – 30-5-15 و 20-30-10 برای این مدل گیاهان عالی هست.

برای گیاهان گلدار کدام کود NPK رو استفاده کنیم؟

در قسمت های قبلی در خصوص ویژگی های کودها صحبت کردیم و گفتیم که برای گلدهی و تقویت گیاهان گلدار باید از کودهای پتاس بالا استفاده کنیم، حالا کدوم کودهای پتاس بالایی دارند اونهایی که عدد آخری بزرگتر هست مثل کود NPK 121236 و 101040 که میتونید برای گیاهان خودتون استفاده کنید. ولی یادتون باشه که همیشه از یک کود برای گیاه استفاده نکنید چون احتمال داره نیتروژن و یا فسفر خاک هم کافی نباشه پس در برنامه کوددهی خودتون از سایر کودها و هیومیک اسید استفاده کنید.

کدام کود NPK برای ریشه زایی خوبه؟

در بین عناصر موجود در کودهای npk فسفر تاثیر فوق العاده زیادی در ریشه زایی و ریزوم دادن گیاهان دارد، وقتی گیاهی رشد ریشه را کامل کند سپس اقدام به رشد برگ و پاجوش خواهد کرد، به همین خاطر هست که گیاهان آپارتمانی بعد از تعویض گلدان رشد کمتری دارن چون ابتدا گیاه در حال رشد ریشه است. کودهایی مثل 105210 یا کود NPK 5-50-5 میتونه برای این کار عالی باشه، طبق روال قبل استفاده از هیومیک اسید میتونه این کار رو سریعتر کنه، پس میشه گفت فسفر عامل اصلی ریشه زایی گیاهان است.

کود NPK چطور تولید میشه؟

شما میتونی کودهای NPK رو در شکل های مایع، گاز و گرانول (که پودری هم بشه میگن) در داشته باشید ولی فراوان ترین مدل کود NPK پودری است، حالا ببینیم این پودر به چه شکلی تولید میشه، میشه از روش هیا گوناگونی این کود رو تولید کرد که این روش ها عبارتند از

• ترکیب عناصر به صورت مکانیکی
• تولید بر پایه آمونیوم فسفات / آمونیوم نیترات
• تولید اسیدی (تولید بر پایه نیتروفسفات)
• بر پایه نیتروفسفات (ODDA – route)

در روش مکانیکی اجزای مختلف عناصر رو میشه به صورت جداگانه با هم ترکیب و فرمولاسیون انجام داد به صورتی که نسبت ها رو همیشه حفظ کرد، ولی رایج ترین روشی که برای تولید و ساخت کود ان پی کا استفاده میشه تولید اسیدی است در این روش سنگ فسفات را در نیتریک اسید خل میکنند که محلولی حاوی اسید سولفوریک و کلسیم نیترات به دست خواهد آمد، سپس دوغاب اسیدی به دست اومده رو اول با استفاده از گاز آمونیاک آمونیزه میکنند و بعد آمونیوم فسفات و ترکیبات حاوی پتاسیم و منیزیم به آن اضافه میکنند و سپس تبدیل به گرانول خواهند کرد (مراحل طولانی طر از این هست که گفته شده)

من سعی کردم هر آنچه باید در خصوص کود NPK و انواع کود NPK بدانید رو در این مطلب توضیح بدم تا بتونید یک انتخاب درست از بین کودهای موجود در بازار داشته باشید، شما از کدام کود NPK تا حالا استفاده کردید و چه پیشنهادی برای کسانی که میخواهند به تازگی از این کودها ساتفاده کنند دارید. حتما نظر و تجربه شخصی خودتون رو در بخش دیگاه بنویسید.